Xaqani Şİrvani s e ç IL m iş

S ə n i n   o   g ü l  ü z ü n ə   k i ,  Z ö h r ə   k im i  n u r   s a ç ı r ,

H a r u t   k i m i   q ə l b   a l d a d ı b ,   q a ç m a ğ ı n a  a n d   o ls u n .

Zöhrə  -

  a s t r o l o g i y a d a   m ə h ə b b ə t   u l d u z u   V e n e r a d ı r . 

H arut  (və  M arut)

  b e h i ş t d ə n  

q o v u l m u ş   s e h r k a r   m ə l ə y ə   i ş a r ə d i r .

Səh.  430.

Y ə m ə n   g ö l ü   g ə r d ə y i n d ə   x u m a r l a n ı b   u y u y a n ,

İ k i   h ə b ə ş   g ə l m i n i n  y a t a ğ ı n a   a n d   o ls u n .

Yəmən  gözü  -  göz

  y a t a ğ ı . 

H əbəş  gəlini  -

  q a r a   g ö z   b ə b ə y i .  X a q a n i   s e v g i l i s i n i n   x u m a r  

g ö z l ə r i n ə   a n d   iç ir .

Səh.  446.

T a p   T ə b ə r i s t a n ,  t ə r ə b i s t a n   d ilə !

Təbaristan  -

  İ r a n d a   b i r   v i l a y ə t  a d ı ;  

tərəbistan -

  k e f  v ə   z ö v q   m ə c l i s i   d e m ə k d i r .

Səh.  446.

M ə q s ə d ü   a m a l ı n ı   A m ü l d ə   g ö r ,

G ö r g a n a   g e t ,  Y u s if i   o r d a n   d ilə !

A m a l -

  ə m ə l l ə r ,  i s t ə k l e r ;  

A m ü l -

  İ r a n d a  M a z a n d a r a n   v i l a y ə t i n d ə   b i r   ş ə h ə r d i r .

Görgan  -

  İ r a n m   ş i m a l - ş ə r q i n d ə   h ə m   v i l a y ə t   a d ı ,  h ə m   ş ə h ə r   o l m u ş d u r . 

Görgan  -

  e y n i 

z a m a n d a   f a r s c a   q u r d l a r   d e m ə k d i r .

X a q a n i   b u   m i s r a d a   h ə r   ik i  m ə n a r u   n ə z ə r d ə   t u t m u ş d u r .  Y u s i f i n   q a r d a ş l a r ı   ö z   a t a l a r ı  

Y ə q u b a   d e m i ş d i l ə r  k i ,  Y u s if i   q u r d l a r  y e m i ş d i r .

Səh.  462.

Z ü l f ü n   " l a m " ı  o l m a s a ,  " n u n " a   d ö n ə r   q a m ə t i m .

Z ü l f   s ö z ü n d ə   " la m "   ş ə k l i n d ə   s e v g i l i n i n   q ı v r ı m   s a ç ı ,  " n u n "   h ə r f i l ə   i s ə   a ş i q i n   b ü k ü k  

q a m ə t i   ( b e l i )   n ə z ə r d ə   t u t u l u r .

Səh.  463.

M e y d a n i - m ə l a m ə t d ə   b i r   k ə s   o l a   b i l s ə n   d ə ,

E y v a n i - s ə l a m ə t d ə   b ü n y a d   o l a   b i l m ə z s ə n ?

M əlam ət-

t ə n a ,   m ə z ə m m ə t ;   y e n i :   t ə n ə   m e y d a n m d a   b i r   t o p   k im i  n ə   q ə d ə r   v u r u l s a n , 

ə z i y y ə t l ə r ə   q a t l a n s a n   d a ,  y e n ə   d ə   s a l a m a t l ı q ,  r a h a t l ı q  t a p a   b i l m ə y ə c ə k s ə n .

Səh.  484.

X a q a n i ,   i l a n l a   b a ğ b a n   m ə s ə l i,

B u r a d a  y e r i n d ə   d a s t a n a   d ü ş d ü .

K ö h n ə   n a ğ ı l l a r d a n   b i r i n d ə   d e y i l i r :   b i r   b a ğ b a n   d o n m u ş   b i r   i l a n   t a p m ı ş ,   o n u   g ö t ü r ü b  

G ü n ə ş   a l t ı n a   q o y m u ş   v ə   i l a n   d i r i l ə r ə k ,   b a ğ b a n ı   ç a h b   ö l d ü r m ə k   i s t ə m i ş d i r .  X a q a n i   b u r a d a  

ö z ü n ü   b a ğ b a n a ,   d ü ş m ə n l ə r i n i   i s ə   h ə m i n   n a n k o r   i l a n a  b ə n z ə d i r .

Səh.  489.

A y a ğ ı n a   q ı z ı l   r ə n g l i   s u r ə t i m i   b a ğ l a r a m   k i,

Q u m r o v   b i l i b ,   d ə y m ə y ə l ə r ,   q a y ı d a s a n   s ə n   b i r tə h ə r .

Ş ə r q d ə   b i r   q a y d a   o l a r a q ,  y a x ş ı ,  h ü n ə r l i   g ö y ə r ç i n l ə r i n   a y a ğ m a   i n c ə   b i r   q ı z ı l   h a l q a  

a s a r d ı l a r   k i ,  o n u   t u t a n l a r   h ü n ə r l i   o l d u ğ u n u   b i l i b   ö l d ü r m ə s i n l ə r ,   q ı z ılı  g ö t ü r ü b ,   g ö y ə r ç i n i  

b u r a x s ı n l a r .  B u r a d a  X a q a n i   e ş q d ə n   s o l a n   ü z ü n ü   h ə m i n   q ı z ı l   h a l q a y a   b ə n z ə d i r .

Səh.  495.

Q a q i m ,  Q u n d u z   c a m a l l ı   y a r   g ö z ə l   B o l ğ a r  t ü r k ü d ü r .

Qəqim,  Q unduz

  g ö z ə l l ə r i l ə   ş ö h r ə t  t a p m ı ş   t a y f a   a d l a r ı d ı r .

Səh.  500.

634

---

S ə n   q i y m ə t l i   g ö v h ə r   i k ə n ,  q ə v v a s   k i m i   b a ş   v u r u b ,

T a p d ı n  t ə b i n   d ə r y a s ı n d a n   d a h a   q i y m ə t l i   g ö v h ə r .

B u  

ş e r i 

X a q a n i   N i z a m i y ə   m ü r a c i ə t l ə  

y a z m ı ş d ı r . 

Q iymətli  gövhər

  N i z a m i ,   o n u n  

b ö y ü k   ş a i r l i y i ;  

qəvvas - dalğıc,

  b u r a d a   i l h a m   d ə n i z i n ə   d a l ı b ,  ü z ə n  N i z a m i   n ə z ə r d ə   t u t u l u r . 

Daha qiym ətli gövhər

 N i z a m i n i n   ə s ə r l ə r i n ə   i ş a r ə d i r .

Səh.  500.

H e y r ə t d ə y ə m  k i ,  i l h a m ı n  z ə r l ə r i n i   a t a r k ə n  

N e c ə   o l d u   ö z   b e ş i n l ə   b e ş   a t d m ,  e y   f ü s u n k a r ?

Y ə n i   b e ş   b a r m a ğ ı n   ü z ə r i n d ə   t u t d u ğ u n   b u   b e ş   p o e m a n ı   ( " X ə m s ə " n i )   n e c ə   u s t a l ı q l a  

y a z m ı ş   o l d u ğ u n a   h e y r a n   q a l m ı ş a m .

Səh.  501.

L a y i q   o l m a m ı ş d ı r   d i v   S ü l e y m a n a .

R ə v a y ə t ə  

g ö r ə ,  B i l q e y s  

S ü l e y m a n   p e y ğ ə m b ə r i n  

s a r a y ı n a   g ə l ə n d ə   S ü l e y m a n   o n a  

m a il  o l m u ş ,  a n c a q   t ə s a d ü f ə n   B i l q e y s i n   q ı ç l a r ı n d a   k e ç i   t ü k ü   k i m i   t ü k   g ö r d ü y ü n d ə n ,   o n u  

ç i n   ( d i v )   b i l i b ,  i k r a h   e t m i ş d i r .

Səh.  505.

Ç ü n k i ,  g ö y d ə   q a r a   ü z l ü ,   p i s   ə m ə l l i   Z ü h ə l   d ə ,

X o ş   s i f ə t i n   M ü ş t ə r i n i n   ü s t ü n d ə   t u t m u ş   q ə r a r .

Zühəl -

  y e d d i n c i   f ə l ə k d ə , 

M üştəri

  o n u n   a l t ı n d a ,  a l t m c ı   f ə l ə k d ə   o lu r .

Z ü h ə l   b ö y ü k   u ğ u r s u z l u q   ( N ə h s - ə k b ə r ) ,   M ü ş t ə r i   i s ə   b ö y ü k   u ğ u r l u l u q   ( S ə d - ə k b ə r )  

u l d u z u   s a y ılır .

Səh.  509.

Ə g ə r   s ə n   b i l m ə s ə n ,  Ü t a r i d   b i l i r  y ə q i n ,

M ə n   k i m ə m ,  q ə l ə m i m d ə   n ə   k i m i   b i r   q ü v v ə t   v a r.

Ü t a r i d   ( M e r k u r i )   u l d u z u   a s t r o l o g i y a d a   f ə l ə y i n   k a t i b i   h e s a b   e d i l d i y i   ü ç ü n ,  X a q a n i  

ö z ü n ü n   q ə l ə m d ə k i   q ü d r ə t i n i   o n u n  t ə s d i q i   i l ə   i z a h   e d ir .

Səh.  527.

A y a ğ ı n a   k ö l g ə   s a l m ı ş   y o x s a   S i m u r ğ   q a n a d ı ,

Ş ə r ə f  o l u b   d ü n y a   ü ç ü n   C ə li l   b i n - R a f e   a d ı.

Ə f s a n ə v i   S i m u r ğ   q u ş u   d a i m a   x e y i r x a h   i ş l ə r   g ö r d ü y ü   ü ç ü n   o n u n   k ö l g ə s i   d ə   k i m i n  

ü z ə r i n ə   d ü ş ə r s ə   o n u n   ş ö h r ə t i   a r t a r m ı ş .  M ə d h   e d i l ə n   C ə li l   b i n - R a f e   d ə   S i m u r ğ a   b ə n z ə d i l i r . 

Səh.  528.

Q i y a m ə t d ə   h a q q   y a n ı n d a   p e y ğ ə m b ə r d ə n   s a v a y ı ,

İ k i n c i   b i r   ş ə f a ə tç i   v a r s a ,  o d u r   Ş a f e i.

B u   q i t ə d ə   a d l a r ı   ç ə k i l ə n  

Safei  və  R afei

  q i y a m ə t   g ü n ü n d ə   g ü n a h k a r l a r ı   b a ğ ı ş l a m a q  

ü ç ü n   M ə h ə m m ə d   p e y ğ ə m b ə r   k i m i   A l l a h   d ə r g a h ı n d a   ş ə f a ə tç i   o l m a ğ a   l a y i q   h e s a b   e d i l i b  

t ə r i f l ə n i r .

Səh.  530.

O x ş a t m ı s a n   q a r a l ı q d a   p o z d u ğ u n   i n k a r   " n u n " a .

F a r s   d i l i n d ə   " n u n "   h ə r f i   f e l i n   i n k a r ı n ı   y a r a d ı r .  B u   h ə r f   q a r a l a n d ı q d a   ( p o z u l d u q d a )  

m ü s b ə t   m ə n a   a l ı n ı r .

Səh.  533.

Y o l u   ə y r i  g e d ə n   v ə z i r d ə n   b a ş d ı r ,

Y o l u n u   d ü z   g e d ə n   m ə r d   p i y a d ə l ə r .

B u r a d a   ş a i r   ş a h m a t   f i q u r l a r ı n ı n   h ə r ə k ə t i   v a s i t ə s i l ə   d ü z l ü y ü  t ə b l i ğ   e d ir .

Səh.  539.

635

---