Xaqani Şİrvani seçİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ
Yüklə 3,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- LÜĞƏT A
________________Milli Kitabxana________________ Sürahi quşu da ruhumu oxşar. Orta əsrlərdə çox zaman şərab sürahilərini müxtəlif quş şəklində hazırlardılar. Xaqani çəməndə şorab içdiyini bildirir. Səh. 540. Gözünə bir qulun gözü tərs baxdı... Bu rübaidə Xaqan göz (çeşm) sözünü 9 dəfə işlətmişdir. Tərcümədə də bu say saxlanmışdır. Səh. 540. Üzündə o xalı hər görən dedi: Hindlidir, oturub bu odda yanan. Burada şair sevgilinin yanağım oda, qara xalını hindliyə oxşatmışdir. İnduizm dini etiqada görə hindlilər odda yanıb, kül olmaqla guya behiştə gedərmiş. Xaqani eyni zamanda bu dini əfsanəyə işarə edir. Səh. 540. Hicrində qönçətək ürəyim qandır, Barı nərgizinlə məni yada sal. Şair ürəyini qızıl gül qönçəsinə oxşadaraq, sevgilini görüşə çağırır. Nərgiz - gözə işarədir. Səh. 543. Hər həftə o, iki həftəlik qəmər... İki həftəlik qəmər – bədirlənmiş Ay deməkdir. Burada gözəlin parlaq simasına işarə edilir.
Səh. 545. Ey Dimnə, düzümü yaman əyirsən, Əhməd Nəsr aslandır, Şətrəbə də mən. Məşhur hind əfsanəsi olan "Kəlilə və Dimnə" - alleqorik abidə yad edilir ki, burada Dimnə hiyləgər, şöhrətpərəst surət olub, şirlə Şətrəbə (öküzün adıdır) arasında nifaq salıb, yalan sözlərlə şirin öküzü parçalamasına səbəb olur. Xaqani burada öz bədxahını fitnəkar Dimnəyə, hiyləyə qurban getmiş Şətrabəni isə özünə bənzədir. Səh. 545. Xumar gözlərini görəntək, çıxdı, Bayazid Bəstami ibadətgahdan.
olaraq, bu dünyanı fani hesab etmişdir. O, Xorasanın Bəstam vilayətində hicri 160-cı il tarixində (VII əsr miladi) anadan olub, uzun ömür sürmüşdür. Beytin mənası: Gözəlin xumar gözlərini görən Bayazid Bəstami də öz sönməsindən (ibadətgahdan) çıxıb, ona aşiq olar.
Sitəmin tük kimi incəltdi məni, Lap tükə dönmüşəm "moyi" demekden.
Xaqani bu sözün bənzər şəkil və mənasından bədii vasitə kimi istifadə etmişdir (Şair bu sözü bir neçə rübaidə işlətmişdir).
________________Milli Kitabxana________________ Xaqani, sən adi piyadasan, bil, Yeddi ev keçməyin cox asan deyil... Şahmat oyununda piyadanın yeddi xanə keçib, səkkizinci xanədə vəzirə çevrilə bilməsini xatırladır. Bu rübaidə demək istəyir ki, sən piyadasan, bir qoşun yolunu kəsib, (düşmənlər, bədxahlar), inanma ki, sən səkkizinci xanəyə keçə biləcəksən (vəziyyətin yaxşı olacaqdır). Xaqani şahmat oyununu yaxşı bildiyi üçün fiqurların hərəkət və dəyərindən bir neçə dəfə istifadə etmişdir.
Görürəm, üzünü hərarət alır, Əqrəbin içində ayın saralır... Burada əqrəb - saça, ay - gözəlin üzünə işarədir. Digər tərəfdən, "qəmər əqrəbdədir" ifadəsi astrologiyada Ayın Əqrəb bürcünə girməsi ilə xoşagəlməz hadisə baş verəcəyi güman edilmişdir. Səh. 560. Qəribə hal vardır onunla məndə: Yel mənim əlimdə, yel əlində yar. Bu rübai sevgilinin yelkən gəmi ilə dənizə çıxdığı zaman deyildiyindən Xaqani qəribə ibarə yaradır.
O xumar gözlərin necədir, canan? Varmı badamında püstə kimi qan? Bu rübaini şair sevgilinin gözləri ağrıyan zaman yazmışdır. Burada badam - gözə işarədir.
________________Milli Kitabxana________________ LÜĞƏT A Ahəngər – dəmirçi Ahənrüba - miqnatis Aliməqam – rütbəsi yüksək adam Asitan - saray, böyük ev Aşiyan - yuva Azər - od B
2) bəndə düşən
C
padşahın qədəhi
Ç
Çahi-zənəxdan - çənə oyuğu Çeşmeyi-heyvan - abi-həyat abi-heyvan, dirilik suyu çeşməsi Çəngi - çənk çalan, musiqiçi ________________Milli Kitabxana________________ D
Darüzzina - zina evi, əxlaqsızlıq Deyr - kilsə, meyxana yeri
Dəbir - katib, münşi Dəm - nəfəs, an Dəstar - əmmamə, sarıq Dəstgir - 1) yardımçı, Diba - zərxara, zərli parça Dilkəş - cazibəli, gözəl Dirəxşan - parlaq Dirhəm - gümüş pul, çəki vahidi Duzaq - tələ Duzəx - cəhənnəm E
Ə
F
Fəttan – fitnə qaldıran Fəzl – fəzilət Fiqh - İslam hüquqşünaslığı Fitrət - təbiət, yaradılış Füls - xırda mis pul Yüklə 3,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|