ARİSTOCULUK VE MU‘TEZİLE ARASINDA KİNDÎ
163
Haydar,
Abdulhüseyn Kasir, Eserü’l-itizal fi fikri feylesufu’l-arab
el-kindî, Mecelletü Dirasati’l-basra. sy. 16 (2013): 226-273.
Işık, Kemal.
Mu tezile’nin Do uşu ve Kelâmî G rüşleri. Ankara: Anka-
ra Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1967.
Ivry, Alfred. ‘’Kindî ve Mu‘tezile: Yeni Bir Değerlendirme’’. çev. Hay-
rettin Nebi Güdekli. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. sy.
44 (2013): 323-337.
İbn Cülcül.
Tabakatü’l-Etibba ve’l- ukema. Beyrut: Müessesetü’r-Ri-
sale, 1985.
Kaya, Mahmut.
İslâm Kaynakları şı ında Aristoteles ve Felsefesi. İs-
tanbul: Ekin Yayınları, 1983.
Kindî, Yakub. b.İshak.
Resailü’l-kindî el-felsefiyye. thk. Muhammed
Abdulhadi Ebu Ride. Kahire: Matbaatü Hassan, ty.
------------.
Felsefî Risaleler. çev. Mahmut Kaya. İstanbul: Türkiye Yazma
Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2015.
Makrizi, Takiyyüddin Ebi’l-abbas Ahmed b. Ali.
Kitabü’l-Mevaiz
ve’l-İ’tibar bi ikri’l- itat ve’l-Asar el- itatü’l-Makriziyye Beyrut: Daru
Sâdır, ty.
Merhaba, Muhammed Abdurrahman.
itabu Felsefeti’l-arabiyyeti’l-İs-
lâmiyye. Beyrut: Müessesetü İzzi’d-Din li’t-Tibae ve’n-Neşr, 1993.
Musevi, Ali Hadi Tahir. ‘’Nazariyyetü’l-ma’rife inde’l-kindî’’, Mecelle-
tü Âdab el-Basra, sy.55 (2011): 357-368.
Supianto, Saparudin. ‘’Eseru Menheci’t-tevil inde’l- Mu‘tezile fi men-
heci’t-tevfik beyne’d-din ve’l-felsefe.’’ urnal Kalımah, sy. 12 (2014): 334-
352.
Şulul, Cevher. ‘’Kindî Metafiziği.’’
Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü,1998.
Tukan, Kadri Hafız.
Makamu’l-Akl inde’l-Arab. Beyrut: Darü’l-kudüs,
2002.
Ülken, Hilmi Ziya.
İslâm Felsefesi. İstanbul: Ülken Yayınları, 1983.
Walzer, Richard. Kindî ve Mu‘tezile Etkileşimi: Kindî Üzerine Yeni
Araştırmalar. çev. Mustakim Arıcı.
Din Felsefesi A ısından Mu tezile Ge-
len-Ek-i (İçinde). İstanbul: İz Yayıncılık, 2017.
Watt, Montgomery.
İslâmî Tetkikler İslâm Felsefesi ve Kelâmı. çev. Sü-
leyman Ateş. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları,
1968.
Weber, Alfred.
Felsefe Tarihi çev. H. Vehbi Eralp İstanbul: Sosyal Ya-
yınları, 1998.
ÖZ
Kindî ile ilgili onun farklı yönlerini ortaya koyan
pek çok ilmî çalışma yapılmasına karşın onun
tefsirle ilgisini açıklayan herhangi bir çalışma
tespit edilememiştir. Bu nedenle elinizdeki çalışma
Kindî’nin, Göklerin Allah’a Secde ve İtaat Edişi
Üzerine adlı
makalesi özelinde, Kur’ân anlayışını,
Kur’ân âyetlerine yaklaşım tarzını ortaya koymakta
ve tefsir ilmi açısından değerlendirmektedir. Bir başka
deyişle Kindî’nin tefsirle ilgisini/ilişkisini belirlemeye
çalışmaktadır. Yanı sıra çalışmanın diğer tartışma
alanını müfessirin neliği bağlamında Kindî’nin müfessir
sayılıp sayılamayacağı oluşturmaktadır. Neticede
çalışma Kindî’nin bir müfessir olmadığı, ancak bir
Müslüman olarak Kur’ân’la
iletişim kurma, hayatını
ve düşüncelerini inandığı kutsal kitapta bulma çabası
içerisinde olduğu sonucuna ulaşmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Kindî, âyet, Kur’ân, tefsir, tefsir
usûlü.
2018
·
SA
YI:2
·
SA
YF
A 165-186
KİNDÎ VE BAZI ÂYET
YORUMLARI
AL-KINDÎ AND HIS
INTERPRETATIONS OF SOME
QURANIC VERSES
ABSTRACT
Despite many scientific
studies that have revealed
his different aspects, there
is no study available to
demonstrate Kindi’s ef-
forts in tafsir.
This study,
therefore, deals with his
understanding of the
ur’an and his approach
to the interpretation of
the ur’anic verses, as
seen in his paper titled
On the Prostration and
Obedience
of the Heavens
to Allah, in terms of tafsir
methodology. This study
aims, in other words, to
point out his interest in
and relation with tafsir.
Moreover, the other part
of discussion in this study
focuses
on the determina-
tion of who is a mufassir,
and whether or not Kindi
can be recognized as one.
As a result, the study
suggests that Kindi is not
a mufassir; however, he
is
rather a Muslim who
is trying to communicate
with the ur’an, and look
for his life and ideas in
the holy book in which he
believes.
Key words: al-Kindî,
verse, ur’an, tafsir,
methodology of tafsir.
HASAN YÜCEL
ARȘ. GÖR.
ANKARA ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAK.
DİYANET İLMÎ DERGİ
·
CİLT: 54
·
SAYI: 2
·
NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2018
166
Giriș
I
slâm felsefesi tarihinde ilk İslâm filozofu
olarak kabul edilen Kindî (252/866 ) ile
ilgili onun farklı yönlerini ortaya koyan
pek çok akademik çalışma yapılmıştır.
1
Görebildi-
ğimiz kadarıyla onun Kur’ân âyetleriyle
ilişki bi-
çimini, bir başka deyişle tefsirle ilişkisini ortaya
koyan bir çalışma ise yapılmamıştır. iteratürde,
kendisinden sonra gelen Fârâbî (339/950), İbn
Sînâ (428/1037), Gazzâlî (505/1111) gibi İslâm
filozoflarının bu yönlerini açıklamayı hedefleyen
çalışmaların
2
varlığına karşın ilk İslam filozofu
1
İzmirli İsmail Hakkı,
Felsefe-i İslâmiyye Tarihi
el-Kindî, İstanbul: 1338; Mustafa Abdurrâzık,
Feyles -
fu’l-Arab ve’l-Muallimu’s-Sânî (Kâhire: 1945); Mustafa
Abdurrâzık, “Ebû Yûsuf Ya’kûb b. İshâk el-Kindî”,
Me-
celletu Kulliyyeti’l- dâb 1/2 (Kâhire: 1933), 1-41; M.
Kâzım et-Târîhî,
el-Kindî Feyles fu’ -Arab (Bağdâd:
1382/1962); Zekeriyya Yûsuf,
Muellefâtu’l-Kindî
el-Mûsikiyye (Bağdâd: 1962); R. Mc Carthy,
et-Tesânî-
fu’l-Mens be ilâ Feyles fi’l-Arab (Bağdâd: 1382/1962);
M. E. Marmura VE . M. Rist, “Al-Kindî’s
Discussion
of Divine E istence and Oneness”,
Pantifical lnstitute
of Medieval Studies, XXV cilt, (Toronto: 1963), 338-
354; G. N. Atiyeh,
Al-Kindî The Philosopher of the
Arabs (İslâmâbad: 1967); Abdurrahmân Şâh Velî,
el-Kindî ve
râuh el-Felsefiyye (İslâmâbad:
1394/1974); A. . Ivry,
Al-Kindî’s Metaphysics, (Al-
bany: 1974); Ca’fer Âl-i Yâsîn,
Feylesufân Râidân
el-Kindî ve’l-Fârâbî (Beyrût: 1980), 13-54; Husâm
Muhyiddîn el-Âlûsî,
Felsefetu’l - Kindî (Bağdâd: 1984);
Ahmed Fuâd el-Ehvânî,
el-Kindî Feyles fu’’ -Arab,
(Kâhire: 1985); Fâtıma İsmâîl,
Menhecu’l- ahs in-
de’l-Kindî (Herndon: 1418/1998); Ömer Fârûk et-Tab-
bâ’,
el-Kindî Feyles fu’l-Arab ve’l-İslâm (Beyrût:
1993); A. C. Beitia, “Kindî’de İlimlerin Sınıflandırılma-
sı”, Emrullah Yüksel (çev.),
EA İFD 5 (1982): 219-
243; İlhan Kutluer, “İbn Hazm’a Nisbet Edilen er-Redd
‘ale’l-Kindî el-Feylesfıf Adlı Risâlenin Tahlili”,
Sakar-
ya niversitesi İlahiyat Fakültesi Der isi (2001), 23-
40; Mahmut Kaya, “Kindî”,
Türkiye Diyanet akfı İs-
lâm Ansiklopedisi, c. 26 (İstanbul: TDV Yayınları,
2002), 41-58; Mahmut Kaya,
Kindî - Felsefî Risâleler
(İstanbul: Klasik Yayınları, 2014), bunlardan bazıları-
dır.
2
Muhammed Tâvit Tanci, “Gâzzâlî’ye Göre Kur’ân’ın