Yeni TƏLİm texnologiyalari. FƏal və İnteraktiv təLİM Əhatə olunan məsələlər

 Qiymətləndirmə  tapşırıqların  yerinə  yetirilməsinə  əsaslanmalıdır.  Qiy-

mətləndirmənin  əsası  tapşırığın  yerinə  yetirilməsinin  keyfiyyəti  ilə  müəyyən  edilir. 

Qiymətləndirmənin  obyektləri  isə  şagirdlərin  yerinə  yetirdiyi  ev  tapşırığı,  qrupların 

işində və diskussiyalarda iştirak, suallar formalaşdırmaq və tədqiqat aparmaq bacarığı 

ola  bilər.  Ev  tapşırığı  müsahibə,  sosioloji  sorğu  aparılmasından,  esse  (kiçik  inşa) 

yazılmasından, anket hazırlanmasından və i.a. ibarət ola bilər. Şagirdlər öz biliklərini 

və əqli vərdişlərini şifahi, yazılı, vizual, rollu, ya da digər formada təqdimatlar yolu 

ilə nümayiş etdirə bilərlər. Yaxşı təşkil edilmiş təqdimetmə şagirdlərin biliklərinin və 

əqli vərdişlərinin yüksək səviyyədə olması deməkdir. 

Dərslərdə nə qiymətləndirilir? 

1.

 

Məzmunun - əsas faktların və terminlərin, səbəb-nəticə əlaqələrinin, nəticə və 

ümumiləşdirmənin mənimsənilməsi. 

2.

 

Təhliletmə  vərdişlərinin,  öyrənmə  bacarığının,  digər  qrupların  baxışlarının, 

yaxud nöqteyi-nəzərinin başa düşülməsi və i.a. 

3.

 

Dəyərlərin formalaşdırılması. 

 

Qiymətləndirmə meyarlarını necə işləyib hazırlamalı? 

Şagirdlərin  qiymətləndirilməsi  üçün  dəqiq  meyarlar  işlənib  hazırlanmalıdır. 

Meyarlar bilik və bacarıq, o cümlədən, informasiyanı aydın təqdim etmək bacarığı və 

məntiqi  təfəkkür  qabiliyyəti  kimi  göstəricilərinin  inkişafını  əks  etdirməlidir. 

Qiymətləndirmə  meyarları  nə  qədər  aydın  olsa,  bir  neçə  müəllimin  bu  və  ya  digər 

şagirdin  işini  eyni  qaydada  qiymətləndirəcəyinə  bir  o  qədər  çox  yəqinlik  yaranar. 

Şagirdlərin  özləri  də  qiymətləndirmə  meyarlarını  bilməlidirlər  ki,  onlardan  nə 

gözlənildiyini  təsəvvür  etsinlər.  Yerinə  yetirilmiş  ev  tapşırığının  “əla”,  “yaxşı”, 

“kafi”  qiymətləndirilməsi  meyarlarını  şagirdlərin  özlərinin  müəyyənləşdirməsi 

prinsipial  məsələdir.  Qiymətləndirmə  “əks-əlaqə”nin  yaradılmasına  kömək  etməli, 

yəni  şagirdlərə  və  müəllimlərə  bir-birini  daha  yaxşı  başa  düşməkdə  yardım 

göstərməlidir. Şagirdlər qiymətləndirmə meyarlarını kiçik qruplarda işləyib hazırlaya, 

sonra  isə  bütün  siniflə  birlikdə  müzakirə  edə  bilərlər.  Yekun  qiymət  şagirdin 

özünüqiymətləndirməsindən,  onun  qruplardakı  işinin  qiymətindən  və  müəllimin 

verdiyi qiymətdən toplanaraq yarana bilər. 

 

Qiymətləndirmənin  müxtəlif  üsul  və  formaları.  Test  tapşırıqları.  Dərslərdə 

qiymətləndirmə üçün müəllim tərəfindən hazırlanmış işçi vərəqindən istifadə etmək 

olar. İşçi vərəqindəki tapşırıqlar iki növə ayrıla bilər: 

a) müəyyən konkret cavabı olanlar (testlər). Məsələn: (1və2 test) 

b) 

problemlərə 

münasibətlərin,  onların  məqbul,  ağlabatan  şəkildə 

qiymətləndirilməsini nəzərdə tutanlar (açıq suallı tapşırıqlar). Bu axırıncı tapşırıqlar 

müəyyən dərəcədə şagirdlərin bəzi şəxsi xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi vasitəsi rolunu 

oynaya və onlar tərəfindən özünü dərk etmək üçün istifadə oluna bilər. 

İş vərəqi fəal(interaktiv) təlimin həyata keçirilməsi zamanı şagirdlərin tədqiqat 

işini  təşkil  edən,yönədən  vasitədir.  Kiçik qruplara verilən  problem  və  onun  həllinin 

nəticələri iş vərəqində əks olunur. 

---

 İş  vərəqinin  hazırlanması  üçün  aşağıdakı  məsləhət  və  tövsiyyələrə  əməl 

etmək faydalı olar: 

     

1. Dərsin məqsədini dəqiqləşdirmək:

 

 

Məqsəd dərsin mövzusuna, məzmununa aid olmalıdır; 

 

“Hansı  bilik,  bacarıq  və  vərdişlər  formalaşdırlmalıdır?”-sualının  cavabına 

adekvat olmalıdır. 

     

2.  Müxtəlif növlü tapşırıqlar seçmək:

 

 

Dərsin  məqsədinə  uyğun  seçilməli  və  qoyulan  tədqiqat  probleminin  həllinə 

yönəlmiş  olmalıdır  (təfəkkürün  növünə  görə,  məlumat  mənbələrinə  görə, 

nəticələri təqdimetmə formasına görə və s.). 

 

Şagirdlərin  yaşına,  bilik  və  intellektual  səviyyəsinə,  qabiliyyətlərinə  və 

maraqlarına uyğun gəlməli və diferensial xarakter daşımalıdır; 

 

Dövlət proqramına və milli dəyərlərə əsaslanmalıdır; 

 

Aktuallıq kəsb etməli, real həyatla və şagirdlərin təcrübələri ilə bağlı olmalıdır. 

     

3.   Müxtəlif məlumat mənbələrindən istifadə etmək.

 

4.  N

ə

tic

ə

l

ə

rin  t

ə

qdim  edilm

əsi  formaları  müxtəlif  olmalıdır  (sxemlər, 

şəkillər, tədqiqatlar, layihələr, referatlar, krassvordlar və s.). 

5.  Tapşırıqlar  də

qiq  ifad

ə

  edilm

əlidir.  İş  və

r

ə

qinin  t

ərtibatı  sə

liq

ə

li, 

yığcam, əyani olmalıdır.

 

İş  vərəqlərinin  hazırlanması  zamanı  tapşırığın  həcmi,  sualların  miqdarı, 

sualların növləri, təqdimetmə qaydaları diqqət mərkəzində saxlanılmalıdır. 

İş vərəqinə aşağıdakı tələblər verilir: 

1.

 

Cəlbedici məzmunu və tərtibatı olmalıdır; 

2.

 

Qarşıya qoyulan tələb,verilən tapşırıq aydın və konkret olmalıdır; 

3.

 

Uşaqların səviyyəsinə uyğun olmalıdır; 

4.

 

Dərsin məqsədinə uyğun olmalıdır.  

 

Şagirdin özünüqiymətləndirməsi. 

Ola bilsin ki, bəzi dərslərdə müəllim tərəfindən biliyin yekun qiymətləndirilməsi 

nəzərdə  tutulmur  və  qiymət  qoymaq  tövsiyə  edilmir.  Lakin  onlar  məktəblilərin 

refleksiya,  yəni  suallara  cavablar,  müzakirələr  vasitəsilə  özünüqiymətləndirməsinə 

---