326
v t nda c miyy tl rinin professional bacarıqlarının inki af etdirilm sin v
m s l l rin daha d rind n d rk edilm sin yön lmi dir. O, istehsal s v
iyy sinin yüks ldilm si vasit si olub, insanların bacarıq v qabiliyy tl rinin
geni l ndirilm sin v onlardan istifad edilm sin v t rbiysin
yön ldilmi s yl rin m cmusudur. Potensial, su ehtiyatlarının inteqrasiyalı
idar edilm si proqramlarının hazırlanması, planla dırılması v istismar
imkanlarından istifad olunması,
idm tl r göst rilm si v ehtiyatların
bölü dürülm si m s l l rinin daha çevik h ll edilm si üçün lazımdır.
Su müt
ssisl rinin potensialının artırılması üçün treninq vacib
vasit sayılır.
stehsalatdan ayrılmaqla hazırlıq keçm kl , ali m kt b
proqramlarına düz li etm kl v
üsusi kurslardan istifad etm kl lazımi
d yi iklikl r nail olmaq olar. Konkret ideyalar sırasına üsusi kursların v
treninql rin t kili, mü t lif sah li su i çil ri üçün su üzr hazırlı ın
stimulla dırılmsı, suyun idar edilm si predmetinin alimlik d r c l ri üzr
müdafi proqramlarına da il edilm si kimi m s l l rin h lli olduqca vacib
hesab edilir.
Su ehtiyatlarının inteqrasiyalı idar edilm sind d qiq t nziml m
sas vacib vasit sayılır, lakin bu halda ço va t nizamlayıcı qanunların
t l bl rin tam m l edilm si mü yy n ç tinlik yaradır. S m r li t limat
sisteminin yaradılması v mü t lif iqtisadi v nizamlayıcı vasit l rin t tbiq
edilm si üçün kifay t q d r kadr t minatı, onun komponentliyi v
informasiyaların, el c
d te niki potensialın olması olduqca
h miyy tlidir. Bundan lav , t limat sistemi faktların a tarılmasını v
t dqiqatların aparılmasını t l b edir. Nizamlayıcı potensialın t min
olunması üçün ya ı inki af etmi qanunvericilik, n zar t sistemi v onun
h yata keçirilm me anizml ri, informasiya v rabit sisteml ri, t hsil v
treninq, suyun idar edilm si göst ricil ri vacib vasit l rd n hesab olunur.
T crüb l r göst rir ki, nizamlayıcı orqanın potensialının
327
gücl ndirilm sind praktiki bilikl rd n istifad edilm sin üstünlük
verilm si daha ço s m r verir.
5.6. Su ehtiyatlarının istifad qaydaları
Su ehtiyatlarının çirkl nm d n v tük nm d n mühafiz olunması
m qs dil su qanunvericiliyin
sas n sudan istifad ed n bütün t l batçılar
a a ıakı ümumi qaydalara riay t etm lidir:
-
traf mühit v t bii obyektl r z r r vurmamalı, ba qa su
t l batçıların hüququnu pozmamalı;
– su ehtiyatlarından s m r li v q na tl istifad etm li, suyun
keyfiyy tinin daim ya ıla dırmalı;
– t mizl yici tikintil ri h mi saz v ziyy td istismar etm li, onların
i effektiviyini artırmalı;
– t rkibind çirkl ndirici madd l r olan çirkab suların su
ehtiyatlarına ötürülm sinin tamamil k silm sin dair t dbirl rin görülm si;
– istifad olunan v tullanılan suların miqdar v keyfiyy tinin hesaba
alınması v analiz edilm si
Göst ril n ümumi qaydalardan lav
arakterind n v
üsusiyy tind n ir li g l n mü t lif su t l batçıları su ehtiyatlarının
istifad si v mühafiz sin dair mü yy n qaydaları gözl m lidir.
Suvarmada k nd t s rrüfatı bitkil rinin suvarılması ciddi sur td
suvarma qrafikin v sudan istifad planına uy un aparılmalıdır; burada
suların faydasız tullanmasına ço lu su itkil rin (bu arlanmaya, sızmaya)
yol verilm m lidir. Suvarma v sula dırma sisteml ri, su anbarları v
kanalların layih l rind bataqlıqların yaranmasına, torpaqların
oranla masına, sah l rin yerüstü v yeraltı sularla (s viyy nin qal ması
n tic sind ) basılmasına v torpa ın erroziya hadis sin u ramasına qar ı
t dbirl r n z rd tutulmalıdır.
g r bu t dbirl r n z rd tutulmayıbsa,
göst ril n su obyektl rinin istifad y verilm sin icaz verilm m lidir.
328
Kommunal – m i t v s naye çirkab sularının suvarma m qs dil
istifad olunmaları mühüm m s l dir. Yalnız bunun üçün üsusi sanitariya
v baytarlıq orqanlarının razılı ı olmalıdır. Bundan lav , balıqçılıq
t s rrüfatına z r r g tirm m si üçün suvarmada su götür n tikintil r
balıqmüdafi qur uları il t chiz olunmalıdır. Dem k lazımdır ki, h min
t dbir h m d ba qa sah l rin (energetika, su t chizatı v s.) sugötür n
tikintil rind d n z rd tutulmalıdır.
Hidroenergetikada elektrik enerjisinin istehsalı oradakı su – elektrik
stansiyaların yük qrafikl rin uy un yerin yetirilm lidir. H r hansı razid
su elektrik stansiyası layih edildikd suya q na t etm k m qs dil elektrik
enerjisinin istehsalı üçün ba qa m nb l rin olması mü yy n edilm lidir.
Su ehtiyatlarının hidroenergetika m qs dil istifad olunması su
t s rrüfatı kompleksinin ba qi i tirakçılarının t l bl rini d n z r almalıdır
v
traf mühitin, o cüml d n t bii su ehtiyatlarının
rtl rini pozmamalıdır.
Su t chizatında
halinin ehtiyatlarının öd nilm sin üstünlük
verilm lidir. Burada suya yüks k s viyy d q na t edilm lidir, faydasız su
a ıdılmasına yol verilm m lidir, su ehtiyatlarından planauy un istifad
olunan sular h m miqdarca, h m d keyfiyy tc hesaba alınmalıdır.
S naye su t chizatında te noloji prosesl rd sudan istifad etm
normaları v qaydaları gözl nilm lidir. Bundan lav , istifad olunan suyun
h rt r fli azaldılması, çirkab suların su ehtiyatlarına ötürülm sinin tam
k silm si üçün yollar a tarılmalıdır. Buna yalnız dövri su t chizatı sistemi,
susuz te noloji prosesl r, tullantısız te nologiya v s. raitl rd nail olmaq
olar.
Qeyd etm k lazımdır ki, su t s rrüfatı kompleksinin mü t lif
i tirakçıları t r find n su ehtiyatlarından istifad etm
laq li münasib tl rin
mü yy n edilm si n böyük
Dostları ilə paylaş: |