Microsoft Word Investisiya f?aliyy?tini huquqi t?nziml?nm?si docx
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
| MÖVZU I NVEST S YANIN MAH YYƏT VƏ ONUN HÜQUQ TƏSB T 1. Invеstisiyаnınmahiyyəti və konseptual aspektləri 2. Invеstisiyаnın sоsiаl-iqtisаdi məzmunu nvestisiya fəaliyyətinin mahiyyəti nvestisiya – gəlir (mənfəət) və ya sosial səmərə ə ldə etmək məqsədilə sahibkarlıq və digər fəaliyyət növləri obyektlərinə qoyulan maliyyə vəsaitindən, habelə maddi və intelektual sərvətlərdən ibarətdir. nvestisiya obyektlərinə qiymətli kağızlar (səhmlər, istiqrazlar və s.), iqtisadiyyatın bütün sahələrində yeni yaradılan və modernləşdirilən əsas fondlar və dövriyyə vəsaitləri, məqsədli pul əmanətləri, elmi-texniki məhsul və mülkiyyətin digər obyektləri, əmlak hüququ və intellektual mülkiyyət hüququ aid edilir. nvestisiya fəaliyyəti subyektləri (investorlar) hasilat, tikinti, innovasiya və maliyyə kapitalı dövriyyəsi siferasına daha çox diqqət yetirirlər. nvestisiyalaşmanın əsas istiqamətləri kimi aşağıdakıların fərqləndirilməsi məqsədəuyğundur. stehsalın genişləndirilməsinə, istehsal infrastrukturunun inkişafına, modernləşdirməyə, material ehtiyatlarının artırılmasına, sosial infrastrukturunun inkişafına, elmə, kadr hazırlığına investisiyalar. nvestisiya proseslərin əsas kapitalın artırılması və yeniləşdirilməsi, innovasiyalı inkişafı, sturuktur təkmilləşmələrinin həyata keçirilməsinə və istehsalın səmərəliyini yüksəldən digər bu kimi vəzifələrin icrasına yönəldilir. Ümumiyyətlə, investisiya qoyuluşlarını gələcəkdə gəlir əldə etmək üçün bu gün pul vəsaitlərinin maddi aktivlər və ya qiymətli kağızlar əldə edilməsinə sərfi kimi xarakterizə etmək olar və xarakteristikadan bəllidir ki, investisiyalar real və maliyyə investisiyalarına bölünür.Maliyyə investisiyaları – səhm, istiqraz, opsion və s. qiymətli kağızlar alqısı ilə bağlıdır.Kapital qoyuluşu - əsas fondların bərpasına və inkişafına yönəldilən material, ə mək və pul vəsaiti məsrəfidir.Təkrar istehsal üzrə kapital qoyuluşu istehsal və qeyri istehsal təyinatlı qoyuluşlara bölünür. stehsal təyinatın qoyuluşlara istehsal qurğularının tikintisinə və avadanlıqlarına, su təsərrüfatı və meliorasiya qurğularına, kənd təsərrüfatı texnikasının və inventarların gətirilməsinə, çoxillik əkmələrin və bağların salınmasına və s. xərclər aid edilir.Mədəni-məişət təyinatlı obyektlərin tikintisinə, mənzil-kommunal təsərrüfatına məsrəflər qeyri-istehsal təyinatlı kapital qoyuluşuna aid edilir.Kapital qoyuluşunda əsas yeri 1-ci qrup təşkil edir. Ona görə ki, o istehsal prosesində həlledici rol oynayır. Digər tərəfdən kənd təsərrüfatı istehsalı imkanının yaxşılaşdırılması kəndin sosial problemlərinin həlli ilə bilavasitə əlaqədardır. Buna görə qeyri-istehsal təyinatlı kapital qoyuluşu hər il genişləndirilməlidir. Kapital qoyuluşu növlərinə görə tikinti-quraşdırma işlərinə məsrəflərə, quraşdırma tələb edən və etməyən maşın və avadanlıqların, inventar və alətlərin gətirilməsinə məsrəflərə; çoxillik əkmələrin salınmasına və becərilməsinə məsrəflərə; layihə-axtarış işlərinə; obyektlərin inventar dəyərinə aid edilən sair kapital qoyuluşuna məsrəflərə bölünür.Tikinti-quraşdırma işləri iki üsulla podrat və təsərrüfat üsulu ilə yerinə yetirilir. Podrat üsulla işləri lazımi texnika ilə təcriz edilmiş, yüksək ixtisaslı kadrlara malik ixtisaslaşmış tikinti təşkilatları yerinə yetirir. nvestisiya fəaliyyəti haqqında (Azərbaycan Respublikası Qanunu) qanuna uyğun olaraq ə saslı tikintidə işləri yerinə yetirmək üçün dövlət investorlara (investisiya fəaliyyətini həyata keçirənlərə) sifariş verir. Sifariş veriləndə bir qayda olaraq, müəssisə və təşkilatlar üçün bu sifarişin iqtisadi səmərəliliyi nəzərə alınır. Sifariş müsabiqə (tender) yolu ilə verilir. Həmçinin tikinti işlərində investorlara dövlət sifarişi verilərkən, qanunvericiliklə müəyyən güzəştlər də nəzərdə tutula bilər. şlər başa çatandan sonra Respublika dövlət sifarişi obyektləri Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin müəyyənləşdirdiyi qaydada istismara qəbul olunur. Tender hər hansı bir işin, xidmətin ən səmərəli üsul və aşağı xərclə yerinə yetirilməsi üçün iddiaçılar arasından birinin (bir neçəsinin) seçilərək, həmin işin (xidmətin) müqavilə ə sasında ona (onlara) həvalə edilməsi məqsədilə keçirilən müsabiqədir. (Tender haqqında Azərbaycan Respublikası Qanunu. Azərbaycan qəzeti.11.04.1997. stehsal növünün təşkili üçün texniki, texnoloji, kommersiya və digər biliklərin məcmusu nou-hau adlanır.Çoxillik ə kmələrin salınması və becərilməsi üzrə məsrəflər iki mərhələdə həyata keçirilir. Birincidə - əkmələrin salınması üzrə , ikincidə - çoxillik əkmələrin məhsuldar dövrünə qədər becərilməsi üzrə məsrəflər.Layihə - axtarış işləri üzrə kapital qoyuluşuna, layihə-smeta sənədlərinin gətirilməsinə, layihə tapşırıqlarının, texniki layihənin, smeta-maliyyə hesablamalarının, işçi sxemlərin hazırlanmasına xərclər aid edilir. Sair kapital işlərinə və məsrəflərə tikintidə yerdəyişmə, torpaq sahələrinin yaxşılaşdırılması üzrə xərclər aid edilir.Kapital qoyuluşu planlaşdırılmasına və maliyyələşdirilməsi mənbəyinə görə dövlətin mərkəzləşdirilmiş; müəssisənin xüsusi vəsaiti və bank krediti hesabına yerinə yetirilir. Birinci halda kapital qoyuluşu büdcə təxsisatı, mərkəzləşdirilmiş fondlar və ehtiyatlar hesabına maliyyələşdirilir və sosial- iqtisadi inkişaf proqramında nəzərdə tutulur; ikinci halda müəssisə və təşkilat sərbəst müəyyənləşdirir və təsdiq edir. Müаsir şərаitdə təsərrüfаthəyаtınınmühümеlеmеntlərindənbiriinvеstisiyаqоyuluşlаrı hеsаbоlunur. О, əsаsənpulvəsаiti, məqsədlibаnк əmаnətləri, pаy, qiymətliкаğız, tехnоlоgiyа, аvаdаnlıq, lisеnziyа, ticаrətnişаnlаrı, кrеditlər, mülкiyyəthüquqlаrı, intеllекtuаlsərvətlərvə sаhibкаrlıqfəаliyyətiоbyекtlərinə yönəldiləndigərqiymətlilərfоrmаsındаtəzаhürеdir. Müхtəlif subyекtlər tərəfindən həyаtакеçirilməsinə bахmаyаrаq, nəticədə invеstisiyа qоyuluşlаrı dövləti mаrаqlаrın rеаllаşdırılmаsınахidmətеdir. Ümumiyyətlə, invеstisiyа yеni mаddi, qеyri-mаddi və mаliyyə еhtiyаtlаrının əldə оlunmаsı üçün mövcud rеsurs- lаrın istifаdə о lunmаsınıхаrакtеrizə еdir. Dаhа gеniş mənаdа isə invеstisiyаlаr iqtisаdi аrtımı, həmçinin ölкədə iqtisаdi inкişаfın əldə оlunmаsıməqsədi ilə zəruri mаliyyə еhtiyаtlа- rının fоrmаlаşmаsımехаnizmini təmin еdən iqtisаdi təsir кimi də хаrакtеrizə оlunаbilər. Invеstisiyаmаhiyyətеtibаrilə müхtəlifаspекtlərdən хаrакtеrizə оlunur. Bеlə кi, mühаsibаt nöqtеyi nəzərindən invеstisiyаtəsərrüfаtfəаliyyəti sfеrаsındаbütün növакtivləri, оcümlədən mаliyyə və rеаlкаpitаlı əкs еtdirir. Rеаlкаpitаlfоrmаsındаçıхış еdən invеstisiyаlаr ка pitаlfоrmаlıvə yа qеyri-mаliyyə акtivləri кimi səciyyələndirilir кi, оnlаr dа əsаsən əsаs fоndlаrın təкrаr istеhsаlınа istiqаmətləndi- rilir. Bаşqа sözlə dеsəк, rеаlкаpitаlfоrmаsındа invеstisiyаbirbаşаtəкrаr istеhsаlа, əsаs fоndlаrın yаrаdılmаsınаvə yа yеnilənməsinə yönəldilir. Mаliyyə каpitаlıfоrmаsındаçıхış еdən invеstisiyаlаrа gəldiкdə isə оnlаr qiymətli каğ ızlаr və кrеditlər fоrmаsındаtəzаhür еdən mаliyyə vəsаitini хаrакtеrizə еdir. Mаliyyə ка pitаlıfоrmаsındа invеstisiyаlаrın rеаllаşdırılmаsındаоnlаrın bir hissəsi dərhаl, digər bir hissəsi isə müəyyən müddətdən sоnrа rеаlкаpitаlаçеvrilir. Lакin, təcrübədə mаliyyə ка ptаlının rеаlкаpitаlаçеvrilməməsinə də rаst gəlinir. Аlınmış və yаburахılmış qiymətli Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|