Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта

[61]
.
 Kredit
deganda pul mablag‘lari, tovar va xizmatlarni keli-
shilgan ustama (foiz) to‘lab qaytarib berish sharti bilan ma’lum mud-
datga qarz berish tushuniladi.
 
Qarzga mablag‘ (kredit) beruvchi tomon 
kreditor
(davlat, korxona, 
bank, xususiy shaxs va b.), ssuda (qarz) oluvchi tomon esa 
debitor
(qarzdor) deyiladi. Kredit kelishuvi qarzdan foydalanish shartlari qayd 
etilgan shartnoma bilan rasmiylashtiriladi. 
Kreditlar muddati bo‘yicha ikki xil bo‘ladi: 
– qisqa muddatli (1-yilgacha, ayrim hollarda 2-yilgacha); 
– uzoq muddatli. 
Qisqa muddatli kredit
korxona va tashkilotlarning aylanma 
fondlarini shakllantirishga xizmat qiladi.
Uzoq muddatli kredit
esa moddiy ishlab chiqarish tarmoqlariga 
kapital mablag‘lar ajratish manbayi hisoblanadi. Amaliyotda kreditning 
quyidagi turlari mavjud (6-jadval). 
Kreditni kredit riskining u yoki bu guruhiga kiritish tartibi qarz 
oluvchining: 
– doimiy daromadi borligini; 
6-jadval. 
Kredit turlari 
 
№
 Kredit 
turlari 
Izoh 
1 2 
3 
1. 
Blank (rasmiy 
qog‘oz) krediti 
bu ta’minot manbayi bo‘lmagan kredit. 
2. Davlat 
krediti 
aholiga sotiladigan davlat zayomlari, obligatsiyalari 
bilan amalga oshiriladi. Bunda davlat jismoniy yoki 
yuridik shaxslardan kredit oladi. 
3. Iste’mol 
krediti 
aholiga iste’mol tovarlari, xizmatlarni nasiyaga sotish, 
uy-joy xarajatlari uchun, lombardlardagi mulk garovi hi-
sobiga, o‘zaro yordam kassasi qarzlari va b. ko‘rinishlarda 
beriladigan kredit. 
4. Kafolatli 
kredit 
banklar yoki hukumat organlari kafolati bilan berilgan 

---

81
kreditlar. 
5. Moliya 
krediti
tijorat krediti shakli; eksportyorlarga ayrim kredit 
bitimlari bo‘yicha importyorlarga sotib oladigan 
tovarlariga to‘lashi uchun pul ko‘rinishida bo‘ladi. 
6. Tovar 
krediti 
tijorat krediti shakli; eksportyorlar importyorlarga 
yetkazib berilgan tovarlar uchun to‘lovlar muddatini 
cho‘zib beradi. 
7. Qoplama 
kredit 
qarzni uzishda pul (valuta) o‘rniga olingan qarz 
hisobiga ko‘rilgan korxona mahsulotlari beriladi. 
8. 
Xalqaro kredit
muddatli, qaytimli va foiz to‘lash shartlari bilan bir 
mamlakatdagi kreditor tomonidan ikkinchi mamlakatdagi 
qarz oluvchiga pul yoki tovar shaklida beriladigan kredit, 
shuningdek, chet el obligatsiyalari, chet el korxonalari 
aksiyalari va boshqa qimmatli qog‘ozlariga foyda olish 
maqsadlarida kapital qo‘yish. 
9. 
Ta’minlagan
kredit 
real qiymati qarzga teng yoki undan ortiq bo‘lgan 
likvid garovi tarzidagi ta’minotga ega yoki bank yoxud 
hukumatning kafolatiga ega yo belgilangan tartibda 
sug‘urtalab qo‘yilgan kredit. 
10. 
Yetarli darajada 
ta’minlanmagan 
kredit 
qisman ta’minotga ega (qiymati jihatdan qarzning 
kamida 60 foizi miqdorida), lekin uning real qiymati yoki 
realizatsiyasi shubhali bo‘lgan kredit. 
11. 
Ta’minlanmaga
n kredit 
ta’minotga ega bo‘lmagan yoki ta’minotning real qiy-
mati qarz miqdorining 60 foizidan kam bo‘lgan kredit. 
12. 
Andoza
(standart) 
kredit