Ўзбекистон республикаси

Maktab yoshidagi bolalarning bosh ogrishi asosiy sabablari

• 
  Emotsional zurikish, stress
  
• 
  Kiska, oz yoki kup uxlash
  
• 
  Televizorni uzok kurish yoki kompyuterda uzok uynash
  
• 
  Oilaviy stresslar
  
• 
  Maktabdagi omadsizlik va stresslar (nazorat ishlaridan kurkish yoki yomon baxo olish va boshkalar)
  
• 
  Ob-xavoning birdan uzgarishi
  
• 
  Umidsizlanish, orzu va istaklarning ushalmasligi (ayniksa kizlarda)
  
• 
  Sport bilan intensiv shugullanish
  
• 
  Uz vaktida ovqatlanmaslik (tushlik kilmaslik)
  
• 
  Ba’zi ozik-ovqatlarni (sыr, shokolad, sut va boshk.) kutarolmaslik.
  

Turli yoki gruppalari uchun ma’lum tip bosh ogriklari xarakterligini ta’kidlab utib, medikamentli va medikamentsiz davolanishning yullari xam turli ekanligini xisobga olamiz.

Turli yoki gruppalarida bosh ogriklarining asosiy sabablari

Bolalar

• 
  Turli yukumli kasalliklar (6 oygacha bulgan bolalar bosh ogrigi poydo bulishida meningit sabab bula oladi)
  
• 
  Psixik buzilishlar (ruxiy)
  
• 
  Migren
  
• 
  Bosh-miya jaroxati
  

O’rta yoshdagilar

• 
  Migren
  
• 
  Ruxiy xastaliklar
  
• 
  Arteril bosimning buzilishi (kon bosimining kutarilishi, tushushi)
  
• 
  Umurtka pogonasining umurtka kismi kasalliklari
  
• 
  Subaraxnoidal kon kuyilishi.
  
• 
  Maxsus bulmagan bosh ogriklar (sinusit, uchboshokli nerv nevrolgiyasi, tish kariesi, chekish, arokxurlik va boshkalar)
  
• 
  Dori-darmon kabul kilinishi yoki man etilishi.
  

Keksa yoshdagilar

• 
  Buyin kismi osteoxondrozi
  
• 
  Bosh miya usimtalari
  
• 
  Nevralgiyalar
  
• 
  Glaukoma (kuz ichi bosimining ortishi)
  
• 
  Subdural gemotoma
  
• 
  Dori-darmon kabul kilish yoki man kilinishi
  

Dori-darmonlarning kabul kilinishi xam bosh ogrigiga sabab bulishi mumkinligini ta’kidlab utish kerak. Tugri diagnoz kuyish uchun kasallik tarixini sinchiklab urganish lozim. Bu tur bosh ogrigi profilaktikasi uchun dori larni tugri tanlash yoki man kilinayotganda «rikoshet sindromi»ni xisobga olib asta-sekin man kilish darkor (dori birdan man etilganda xolatning yomonlashishi).

Bosh ogrigini kuprok keltirib chikaradigan dori-darmonlar

• 
  Sporinya alkoloidi (rikshet sindromi)
  
• 
  Ogrik koldiruvchi va steroidsiz yalliglanishga karshi vositalar (ayniksa aspirin, indometotsin, kofein) – rekoshet sindromi
  
• 
  Mikrobga karshi vositalar
  
• 
  N₂ – blokatorlari (ranitdin, simetidin)
  
• 
  Nitratlar
  
• 
  Gipotenziv vositalar (kalsiya antagonistlari, metildofa, rezerpin)
  
• 
  Dipiridamol
  
• 
  MAO ingibatorlari
  
• 
  Nitrazepam
  
• 
  Peroral kontratseptvlar
  
• 
  Simptomimetiklar (rinitni davolashda kulaniladigan kon tukimalarni kiskartiruchi preparatlar)
  
• 
  Teofillin
  

Bosh ogrigini chakiruvchi faktorlar

• 
  Emotsional zurikish, stress
  
• 
  Kayfiyatning birdan uzgarishi (xayajon, kurkuv)
  
• 
  YUksak fizik-jismoniy charchash
  
• 
  Xavoiz, issik, tutunli joyda kolish
  
• 
  Migrenda – turli ozukalar (yongoklar, shokolad, sыr, dudlamalar, kofein va alkogol ichimliklar)
  

Bosh ogrigidagi «xavfli» simptomlar

• 
  Bosh ogrigining bosh jaroxati bilan boglikligi (ayniksa xushdan ketish kuzatilgan bulsa)
  
• 
  Bosh ogrigining birdan paydo bulishi va odatdagidan kuchlirok ogrishi
  
• 
  Bosh ogrigi 2-3 kun davom etib kuchaysa
  
• 
  Bosh ogrigi yuksak sistemali xastalikda paydo bulsa
  
• 
  Bosh ogrigi buyin xarakatining kamayishi bilan kelsa
  
• 
  Bosh ogrik bosimli, kungil aynash, kuz oldi xiralashishi, tinishi bilan davom etsa.
  
• 
  Bosh ogrigining shovkinga, yoruglikka tokatsizlik bilan, asabiylik bilan davom etsa
  
• 
  Ogrik gijimlovchi, «ichkaridan tashkariga» bosim xissi, kuchanganda, yutalganda, bosh xolati uzgarganda kuchaysa
  
• 
  Bosh ogrigiga yurak soxasida ogrik kushilsa
  
• 
  Ogrik kuz kiskarish, kurishning pasayishi bilan birga kelsa
  
• 
  Bosh ogriklari sanchikli kurinishda bulsa
  
• 
  Ogrik oyok-kulda xislarning yukolishi bilan davom etsa
  
• 
  Bosh ogrik dori-darmon kabulidan yoki man etilgandan keyin paydo bulsa
  

Tez tashxis va da’vo talab kiluvchi xolatlar

• 
  Surunkali bosh ogrigining birdan xuruji va xarakteri uzgardi yoki kuchaydi
  
• 
  Bosh ogrigiga birdan nevrologik simptomlar kushildi (gapirish kiyinlashdi, xarakat susaydi va boshkalar) yoki shuun (ong) pasaydi.
  
• 
  Be’morni baxolashishda – bu eng kuchli bosh ogrik, xaayoti davomida kechirgan (spontan subaraxnoidal kon kuyilishiga uxshash)
  

Dorixonaga kirgan xaridorda shu «xavfli» simptomlardan biri kuzatilsa bosh ogrigiini koldiruvchi retseptsiz vositalardan birin kabul kilishi mumkin.

Bosh ogriklar tez-tez kaytalasa, dori-darmon kabul kilishdan oldin shifokor kuruvidan utish, anik tashxis kuyilishi uchun tulik tekshiruvdan utish kerak, chunki bu bosh ogrik lar tagida jiddiy xastaliklar etishi mumkin. Bemorga tugri tashxis kuymasdan, tugri davolash mumkin emas. Bosh ogrigi masalasi buyicha eng yaxshi mutaxassislar – shifokor-nevropatologlardir.

Bosh ogrikli bemorlarni simptomatik da’volash yunalishlari

1. 
   Dori-darmon kullash-analgetik – antipiretiklar, migrenni davolash vositalari
   
2. 
   Psixoterapiya, massaj, refleksoterapiyani uz ichiga olgan medikamentsiz da’volash yullari.