Geologik jarayonlar haqida umumiy ma'lumotlar

Nurash jarayonlari
REJA:


1. Geologik jarayonlar turlari.
2. Nurash jarayoni haqida.
3. Geologik jarayonlarning yer po`stidagi faoliyati.
4. Atmosferaning yer po`stiga ta`siri oqibatida sodir bo`ladigan jarayonlar.


Tayanch iboralar: Relif, litosfera, okean, mineral, dinamik, geolog, giograf, morfologiya, metrologiya, gidrosfera, gidrologiya, metologiya, eol, yotqiziq, karst, suffoziya, tektoginez, geotektoginez, magma, ekzogen, atmosfera, nurash, biologik, ximik, fizik, yuza, muz, jins, mexanik, sulfat, kislorod, oksidlanish, gidroliz, pirit, reaksiya, gidrolid, molekula, temir qalpoq.

Geologiyaning birinchi qismida biz yerning shakli, ximiyaviy tarkibi, fizik xossalari va tuzilishini ko`rib chiqdik. Lekin, litosfera doimo o`zgarib turadi. Vaqt o`tishi bilan yer yuzasining relfi o`zgaradi; dengiz va okeanlar xamda ularning qirg`oq chegaralari almashadi; daryolar o`z o`zanini o`zgartiradi, mavjud ko`llar quriydi va yangilari hosil bo`ladi. Tog` jinslari va ularni tashkil qilgan minerallar yemiriladi xamda ulardan yangi tog` jinslari va minerallar hosil bo`ladi. Bu o`zgarishlarni yer qobig`ining ichki qismida xam kuzatishimiz mumkin.Dinamik geologiya geologiya fanining bir qismi bo`lib, yer yuzasi va yer po`stida bo`ladigan geologik jarayonlar bilan shug`ullanadi. Geologiyaning bu qismi fiziografik (fizik) geologiyaga taalluqlidir. Bu masalani yoritishda geolog va geograflar olib boradigan izlanishlarning farqi shundaki, geolog sodir bo`ladi. Atmosferada sodir bo`ladigan jarayonlarni meteorologiya, gidrosferadagilarini – gidrologiya, litosferadagilarini – litologiya o`rganadi.

Atmosfera va tabiiy jarayonlarning qonuniyatlarini tarixiy yusinda tekshirsa, geograf geologlarning xulosalariga asoslanib, yer morfologiyasi qonuniyatlarini Yer yuzasining xozirgi ko`rinishiga qarab geografik nuqtai nazardan tekshiradilar.

Geologik jarayonlar yerning xamma qatlamlarida va ularning bir-biriga yondosh chegaralarida xam litosfera chegarasida eol jarayonlar, gidrosfera va litosfera chegarasida denudatsiya, eroziya, abraziya jarayonlari yuz beradi. Yer qatlamlari ichida esa, yer osti suvlvri harakat qiladi, ya`ni gidrogeologik jarayonlar ( karst, suffoziya, cho`kish va boshqalar) yuz beradi. Yer po`stidagi harakatlar geologiyada tektogenez yoki kengroq qilib aytganda geotektogenez deb ataladi. Magmaning hosil bo`lishi, xarakati, qotishi va aralashish jarayonlari magmatizm deb ataladi.