hamda organellalar va sitoplazmatik pufakchalarning
harakatida
muhim rol o'ynaydi. Ushbu oqsillar yaxlit hujayraning harakatida
ham faol ishtirok etadi.
Sitozol sitoskelet bilan birgalikda sitoplazmaning asosini
tashkil etib, ushbu asosda
organellalar
va
kiritmalar
joylashadi.
Kiritmalar
odatda hujayraning muvaqqat komponentlari bo‘lib,
karbonsuv, yog‘, oqsil va pigm ent birikmalaming to ‘plamlaridir.
Hujayrada ular lipid tomchilari,
glikogen, oqsil yoki pigment
donachalari
shaklida k o ‘rinadi.
Ular hujayraning
doimiy
boMmagan
tuzilmalari
boMib,
odatda
membrana
bilan
qoplanmagan. Kiritmalar yo‘qolib ketishi va yana yangidan
paydo
boMishi mumkin, ularning miqdori va tuziiishi hujayraning
funksional holatiga qarab turlicha boMadi. Kiritmalardan farqli
oMaroq
organellalar
(«jajji yoki miniatyur organlar», oldingi
nomi organoid - «organga o ‘xshash» )
hujayralarning doimiy
komponentlari boMib, uning hayot faoliyatida juda muhim o ‘rin
tutadi. Haqiqatan ham agar biz hujayrani yaxlit organizm sifatida
qabul qilsak, organellalami uning miniatyur organlari deb
hisoblash mumkin. Joylashishi va funksional xususiyatlariga ko'ra
umumiy va maxsus organellalar ajratiladi. Umumiy organellalar
deyarli barcha hujayralarda boMadi. Maxsus
organellalar esa faqat
maMum turdagi hujayralarda uchrab, ularda spetsifik funksiyani
bajaradi. Masalan, mushak tolalaridagi miofibrillar,
nafas yoMi
hujayralaridagi kiprikchalar, spermatozoidlardagi xivchin va
hokazo. Biroq, shuni nazarda tutish kerakki,
barcha maxsus
organellalarning asosini kimyoviy tarkibi, soni, tuziiishi va
joylashishi bo‘yicha o ‘ziga xos xususiyatlarga ega boMgan
umumiy organellalar (
Dostları ilə paylaş: