№
|
Mövzu və ədəbiyyatın şifri
|
Auditoriya saatları
|
TSİ*
(saat)
|
1
|
2
|
3
|
4
|
-
|
Эириш.
Иглимшцнаслыьын ясас мягсяд вя вязифяляри. Hava və iqlim anlayışları. İqlim sistemi və iглимин формалашмaсıнын ясас амилляри. Əsas iqlimyaradıcı amillər.
|
2
|
2
|
-
|
Иглимин радиасийа амилляри.
Йер сятщиндя эцняш радиасийасы. Əsas iqlimyaradıcı amillər arasında qarşılıqlı əlaqə. Solyar iqlim. Gцняш sabiti. Gцняш sabitinin Avropa və Amerika şkalaları. İnsolyasiya. Günəş radiasiyasının yer səthinə gəlib çatma xarakterindən asılı olaraq növlərə ayrılması.
|
1
|
3
|
-
|
Дцз эцняш радиасийасы.
Onun intensivliyi və intensivliyinə təsir edən amillər. Düz эцняш радиасийасыnın Yer səthindəki real, mümkün və nəzəri cəmləri. Buludluq və şəffaflığın düz эцняш радиасийасыnın sutkalıq və illik cəmlərinə təsiri. Сяпялянян радиасийа. Ona təsir edən amillər. Cəm günəş radiasiyasında düz və səpələnən radiasiyaların nisbəti. Bu nisbətin müəyyən amillərin təsiri altında sutka ərzində dəyişməsi.
|
2
|
3
|
-
|
Йер сятщинин албедосу. Удулан эцняш радиасийасы. [1;3; 6;7]
Albedo haqqında məlumat. Albedonun müxtəlif amillərdən asılılığı. Müxtəlif səthlərin albedosu. Udulan radiasiya haqda məlumat.
|
2
|
3
|
-
|
Жям радиасийа.
Жям радиасийаnın düsturu. Еффектив шцаланма. Müxtəlif səthlərin şüalandırma qabiliyyəti. Stefan-Bolsman qanunu. Effektiv şüalanmanın intensivliyi və kəmiyyətinə təsir edən amillər. Onun yer səthində paylanması.
|
2
|
2
|
-
|
Йер сятщинин радиасийа və истилик балансы.
Radiasiya balansının düsturu. Radiasiya balansının gəlir və çıxar hissələri. Radiasiya balansının Yer kürəsində paylanması. İstilik balansı ünsürləri, onların arasında nisbət. İstilik balansının Yer kürəsində coğrafi paylanması qanunauyğunluqları.
|
2
|
3
|
-
|
Иглимин сиркулйасийа амилляри.
Атмосфер сиркулйасийасы щагда цмуми анлайышлар. Atmosfer dövranını yaradan səbəblər. Atmosfer dövranının iqlimyaradıcı rolu. Atmosfer dövranının qitə və okeanların iqliminə təsiri. Hava axınlarının mövsümi paylanması.
|
2
|
2
|
-
|
Зонал сиркулйасийа.
Zonal sirkulyasiyanın yaranma səbəbləri. Troposferdə zонал сиркулйасийа. Stratosferdə zонал сиркулйасийа.
|
2
|
3
|
-
|
Шырнаг ахынлары. İqlim жябщялярi.
Troposferli şырнаг ахынлары. Mülayim enliklərin troposferli şырнаг ахынлары, subtropik troposferli şырнаг ахынлары və ekvatorial troposferli şырнаг ахынлары. Stratosferli şырнаг ахынлар. Atmosfer cəbhələri. Arktik, qütb, passat, ekvatorial çökəklik oxu cəbhələri.
|
2
|
3
|
-
|
Дюшямя сятщи вя онун иглимин формалашмасында ролу.
Дюшямя сятщинин иглимя тясир едян ясас хцсусиййятляри. Quru və su səthlərinin iqlimin yaranmasında rolu. Səthlərdən asılı olaraq dəniz və kontinental iqlim tiplərinin ayrılması. İqlimin kontinentallığı. Qorçinski, Xromov, İvanovun kontinentallıq dцsturları. Дюшямя сятщинин метеоролоъи цнсцрляр реъиминя тясири. Иглимя тясир едян digər амилляр.
|
2
|
3
|
-
|
Дяниз cərəyanlarının иглимя тясири.
Onları yaradan səbəblər. Dəniz cərəyanlarının sürət və istiqamətinə təsir edən amillər. Dəniz cərəyanlarının termik və yağıntı rejiminə təsiri.
|
2
|
2
|
-
|
Битки, гар вя буз юртцкляринин иглимя тясири.
Müxtəlif bitki örtüklərinin daxilində radiasiya, termik, rütubətlik rejimi. Meşələrin iqlimə təsiri. Meşələrin yağıntı rejiminə təsiri. Qar örtüyü onun xassələri. Qar örtüyünün iqlimə təsiri. Buz örtüklərinin iqlimə təsiri, onların Yer kürəsində paylanması. Дяниз вя гитя тясирляринин гаршылыглы нцфуз етмяси.
|
2
|
3
|
-
|
Гурунун релйефинин иглимя тясири.
Релйефин радиасийанын эялир-чыхарына тясири. Relyefin düz günəş radiasiyasına təsiri. Düz günəş radiasiyasının sutkalıq gedişi. Səpələnən günəş radiasiyasının dağlarda illik və sutkalıq gedişi. Dağlarda cəm günəş radiasiyasının intensivliyi və onun yüksəklikdən və yamacların səmtindən asılılığı. Dağlarda radiasiya balansının dəyişmə qanunauyğunluqları. Radiasiya balansının illik və sutkalıq gedişi.
|
2
|
3
|
-
|
Релйефин атмосферин сиркулйасийасына тясири.
Dağ-dərə sirkulyasiyası və onu yaradan səbəblər. Dağ küləkləri. Dərə küləkləri. Dağ-dərə küləkləri. Buzlaq küləkləri. Fyonlar. Bora. Onları yaradan səbəblər.
|
2
|
2
|
-
|
Релйефин торпаьын вя щаванын температуруна тясири.
Dağlarda torpağın temperatur rejiminə təsir edən amillər. Müxtəlif yamaclardakı torpaqların termik rejimi. Havanın temperaturunun yüksəkliyə görə dəyişməsi. Şaquli temperatur qradiyenti. Temperaturun sutkalıq və illik amplitudası.
|
2
|
2
|
-
|
Релйефин щаванын рцтубятлилийиня тясири.
İlin isti və soyuq dövrlərində dağlarda mütləq rütubətliyin paylanma xüsusiyyətləri. Mütləq rütubətliyin yüksəkliyə görə dəyişməsi. Mütləq rütubətliyin sutkalıq və illik gedişi. Nisbi rütubətliyin amplitudasının yüksəkliyə görə dəyişməsi.
|
2
|
3
|
-
|
Релйефин булудлуг вя думанлара тясири
Dağlarda buludluğun il ərzində paylanması. Yüksəkliyə görə buludluğun dəyişmə qanunauyğunluqları. Buludluğun sutkalıq və illik gedişi. Dağlarda dumanların əmələ gəlməsi. Dumanlı günlərin sayı.
|
2
|
2
|
-
|
Релйефин йаьынтылара тясири.
Dağ yamaclarının yağıntılara təsiri. Şaquli plyuviometrik qradiyent. Yağıntıların sutkalıq və illik gedişi. Oroqrafik “yağış kölgəsi”.
|
2
|
2
|
-
|
Релйефин гар юртцйцня тясири.
Dağlarda qar örtüyünün yerdə qalma müddətinin davamiyyəti, onun yüksəklik boyu dəyişməsi. Şaquli qradiyent. Qar balansı. Qar xətti. Шагули иглим гуршаглыьы.
|
2
|
2
|
-
|
Иглим тяснифатлары. Ботаникi тяснифат.
Иглим тяснифатыnın вя районлашдырылманын мягсяди. İqlim təsnifatının və rayonlaşdırılmasının mahiyyəti. İqlim təsnifatı növləri. İqlim vahidləri. V. Кеппен тяснифаты. Keppen təsnifatının mahiyyəti. Keppen təsnifatının üstün və çatışmayan cəhətləri.
|
2
|
3
|
-
|
Cografi landşaft zonalarına əsaslanan təsnifat. Иглимин генетик тяснифаты.
L.S. Берг тяснифаты. Berq təsnifatının mahiyyəti. Sirkulyasiya əlamətlərinə əsaslanan təsnifat. B.P. Алисов тяснифаты. İqlim qurşaqları və iqlimin coğrafi tipləri.
|
2
|
3
|
-
|
Тарихи дювр ярзиндя иглимин тяряддцдляри.
Иглимин дяйишмяси haqda məlumat. Иглимин tərəddüdlərinin səbəbləri. İqlimin tərəddüdlərini əks etdirən əlamətlər. Geoloji keçmişdə iqlim. Голосен иглими.
|
2
|
3
|
-
|
Кечмишин иглиминин дяйишмясини изащ едян фярзиyйяляр. Астрономик фярзиyйяляр. Эеолоъи-жоьрафи фярзийyяляр. Физики фярзийyяляр.
Materiklərin hərəkətinə əsaslanan Vegener fərziyyəsi. Ramzeyin “relyef” fərziyyəsi. Albrext, Lukaşeviç fərziyyələri. Bu fərziyyələrin üstün və çatışmayan cəhətləri.Krol, Milankoviç, Budıkonun fikirləri. Tindall Arrenius, Hemfriz, Şostakoviç, Veksler, Bruks və s. ideyaları. Simpsonun fərziyyəsi. Predteşenski fərziyyəsi.
|
2
|
3
|
|
|
45
|
60
|
