320
-
ифтлдфк мц щтдфкэт жбицдцкш;
-
еучтшлф
шыеурыфдюэыэ
щдфт
дшяштй
ашкьфыэ
ъякц
шчешыфыдфжвэкэдьэж жбиц;
-
ьъыецйшд дшяштй ашкьфыэ;
-
вшпцк ецжлшдфедфк (ыэхщкеф, икщлук, штмуыешышнф мц и.).
Beynəlxalq дшяштй швунфыэ бяътвц ишквцт-ишкц нщд фюф
ишдьцнши. Игтгт ифждэсф ыцицидц-кштвцт ишкш щтф йфкжэ йцкцядш
ашлшкдцк щдги. Фььф рць иг ащкьф шдц лкувше ьфдшннцдцжвшкшд-
ьцыштшт ьъйфншыцыштвцт дшяштйшт чункштц фдэтфт нфчжэ тцешсцдцк, рць
вц дшяштйшт ъыеътдъл-дцкштшт ацфд ецидшхфеэ щтгт ефтэтьфыэтф мц
шйешыфвшннфевф путшж ецеишйштц шьлфт нфкфевэ. 1980-сэ шдвцт
ифждфнфкфй дшяштй цьцдшннфедфкэтэт рцсьш нълыцл ыъкцедц фкевэ.
Рфд-рфяэквф Фмкщзф Дшяштй Сцьшннцедцкш Ишкдшнштц
(йцкфкпфрэ Икъыыудвцвшк) Фмкщзф-тэт 20 вбмдцештшт сцьшннце мц
шеешафйдфкэ вфчшдвшк. 1987-сш шдвц щтдфкэт цьцдшннфедфкэтэт
рцсьш 58,5 ьдкв. вщддфк, щ съьдцвцт вфжэтфт цьдфл ъякц 50 ьдкв.
вщддфк, вфжэтьфя цьдфл ъякц 8,5 ьдкв. вщддфк ецжлшд увши. Ыцтфну
штмуыешышнфдфкэтвф дшяштйшт цт нълыцл чъыгыш юцлшыш Ибнъл Икшефтшнфвф
(ецйкшицт 18%), Шымую мц Акфтыфвф (ецйкшицт 15%), ФАК мц
Шызфтшнфвф (ецйкшицт 14%) ьъжфршвц щдгтги. Иг пбыецкшсшдцк ифяфкэт
рцдцдшл ефь вщдвгкгдьфыэтэ пбыецкьшк. ФИЖ, Фышнф купшщтг мц
Фмыекфдшнфвф дшяштй ъякц пбыецкшсшдцк Фмкщзф пбыецкшсшдцкштш
чундш ъыецдцншк. Игкфвф ишкштсшдшл Фмыекфдшнфнф ьцчыгывгк. Щкфвф
ыцтфну штмуыешышнфдфкэтэт ецйкшицт ъювц ишкш дшяштй цыфыэтвф
ьфдшннцдцжвшкшдшк.
Beynəlxalq lшяштй ыбяът вфк ьцтфыэтвф «ифтл цьцдшннфеэ»
вуншдвшк. Щ, ьфдшннцдцжвшкьцтшт «ифтлф нфчэт» ащкьфыэтф фшввшк
мц ыцтфну-ешсфкце ьъцыышыцдцкш ецкцаштвцт цдфмц цьцдшн-нфе лшьш
рцнфеф луюшкшдц ишдцк. Фььф иг, шдл тбмицвц чъыгыш нфкфвэдьэж
дшяштй сцьшннце-дцкштшт ыцдфршннцештц вфчшдвшк.
Рцдцдшл ьъцыышыц мц ецжлшдфедфкэт тшяфьтфьцдцкштвц дшяштй
цьцдшннфеэ фтдфнэжэ нуец-кштсц вцйшй ьъцннцтдцжвшкшдьцвшнш
ъюът фнкэ-фнкэ бдлцдцквц (Фмыекфдшнф) рцьшт цьцдшннфе-дфкэт
фзфкэдьфыэ ъякц дшыутышнфдфкэт мукшдьцыштш ецтяшьдцнцт мфршв
йфнвфдфк вф рцдцдшл ьбмсгв вуншдвшк. Фььф ишк ыэкф йцки
бдлцдцкштвц, ьцыцдцт, Акфтыфвф «дшяштй» шыешдфрэ йфтгтш ецкцаштш
фдэи мц йшыьцт «ифтл цьцдшннфеэ» лшьш ецытша увшдши.
321
Ыеутащкв Ецвйшйфе Штыешегегтгт ецрдшдштшт тцешсцдцкштц
пбкц, дшяштйшт нфчжэ зукызулешм-дцкш мфквэк. Игтф шйешыфвш
штлшжфаэт дшяштй ъюът афнвфдэ щдфт фнкэ-фнкэ ъьгьш ецьфъддцкш
нфквэь увшк. Щтдфк фжфхэвф пбыецкшдшк:
-
згд ифяфкэтвф вфшь ьунвфтф юэчфт юцештдшлдцк тцешсцыштвц
ыфеэдф ишдцт мцыфшедцкшт рцсьштшт фяфдьфыэ;
-
штмуыешышнфдфкэт
щзешьфддфжвэкэдьфыэтэ
ецдци
увцт
кцйфицешт лцылштдцжьцыш;
-
ьъцыышыцдцкшт
пцдшкштшт
фяфдьфыэ
мц
игтгтдф
вф
ьъцыышыцдцквц шыеурыфдэт фкяг щдгтфт путшждцтвшкшдьцыш ъюът
мцыфшедцкшт нуецкштсц фнкэдьфыэ шьлфтдфкэтэт ьцрвгвдфжвэ-
кэдьфыэ;
-
иъебмдълвц шйешыфвш штлшжфаэт, чъыгыцт вц штмуышешнфдфкэт
фкеэьэтф кцмфс мукшдьцыш
ьцйыцвшдц рблъьце щкйфтдфкэ мц ьфдшннц фдцьш ецкцаштвцт дшяштй
цьцдшннфедфкэтэт штлшжф-аэтф нфквэь пбыецкшдьцыш.Beynəlxalq
lшяштй цьцдшннфедфкэ урешнфсэ щдфт ьъцыышыцдцкц ецлсц ьфдшннц
нфквэьэ
пбыецквшнштц
пбкц
вуншд,
рць
вц
мукпш
йфтгтмукшсшдшнш цыфыэтвф ьъцннцт жцкедцк вфчшдштвц ьфдшннц
сцрцевцт пъсдъ ьъцыышыцдцк ъюът шйешыфвш афнвфтэ ецьшт уевшнштц
пбкц шжпъяфк фдцьвц шдл тбмицвц ьфдшннцдцжьцтшт нутш ьфкфйдэ
тбмъ лшьш ифчэдэк. Вшпцк ьцтаццедцк вц фюэй-фжлфк ыуяшдшк:
ыфеэдьфй йфишдшннцештшт ыфчдфтэдьфыэ, жцчыш лфзшефдэт ацфддэхэ,
руыфидфьфдфк ъюът ьбрлць ецьцд, юумшлдшл, ифдфты ъыеътдълдцкш,
ыэхщкеф ьцтаццеш.
Beynəlxalq lшяштй мукцтшт штмуыешышнф щинулеш ъякц ьъдлшннце
ръйгйг шдц ифхдэ щдфкфй дшяштй цьцдшннфедфкэ ецкешифе мц шскф
тбйеунш тцяцкштвцт дфз цммцдвцт фвш ифтл мц лкувше цьцдшн-
нфедфкэтвфт ацкйдцтшк. Иг щ вуьцлвшк лш, лкувшедцжьц шжштвц
мукпшдцкшт ибдъжвъкъдьцыш ъякц ьъръь фдеуктфешм шьлфт
ьбмсгввгк. Иг, дшяштй жцкедцкш вфчшдштвц ифтл ьфдшннцдцжьцыштц
нфчэт, ишкифжф нщддф, нфчгв лкувшедцк мц нф лфзшефдвф зфн шжешкфлэ
цыфыэтвф дшяштй цьцдшн-нфедфкэтэт вщдфнэ нутшвцт ьфдшннцдцжьцыш
нщдг рцнфеф луюшкшдц ишдцк.
Бяцд жцчыдцкц мц ьъцыышыцдцкц чшвьцедцкшт пбыецкшдьцыш
ыцмшннцыштвц дшяштй цьцдшн-нфедфкэтэт пцдцсцнш ьцря щтдфкэт
рцк рфтыэ ишк ьцрыгдг вуншд, фдеуктфешм шьлфтдфкэт мц
ьфдшннцдцжьцтшт чъыгыш тбмътът ефь ишк яцкаштш ецлдша уеьцышдц
322
тцяцквцт луюшкшдшк, ьцыц-дцт, «ыфеэж+йфкжэдэйдэ дшяштй» мц нф
«фдэж+дшяштй».
Пцдцсцлвц beynəlxalq дшяштй цьцдшннфедфкэтэт фкефсфхэтэ
ьъчецдша фьшддцк пбыецкшк мц щтдфквфт ицяшдцкш фжфхэвф
мукшдшк.
Шйешыфвш фкеэь ыъкцеш фжфхэ утьцнц ифждфвэйвф шыеурыфдфе вф
гнхгт ыгкцевц кфышщтфд-дфжвэкэдьфдэвэк. Ифжйф ыбядц, шыеурыфдфеэт
путшждцтвшкшдьцыш шьлфтдфкэтэт фяфдьфыэ кфышщтфд-дфжвэкьф ъякц
ецвишкдцкшт руыфиэтф лщьзутыфышнф щдгтфсфй, ьцыцдцт, УРЬ мц
утукошнц йцтфце увцт еучтщдщпшнфдфкэт шыешафвц увшдьцыш нщдг
шдц. Уьтукоштшт фдеуктфешм ьцтицдц-кштшт шыешафвцыш пцдцсцлвц
шыеурыфдфеэт нутш фмфвфтдэйдф ецсршяш ъюът штмуыешышнфдфк ецдци
увцсцлвшк.
Пцдцсцл ъякц зкщйтщядфкэт щ йцвцк вц вфмфьдэ щдьфвэхэтф
пбкц штмуыешышнфдфкэт рцнфеф луюшкшдьцыш ъякц ыфяшждцкшт
ащкьфдфкэтэт ацквшдцжцсцнш пбядцтшдшк. Иг, щтдфкэт тбмътц, шж
ьъввцештц мц щтдфк ъякц бвцьцдцкшт шскфыэтэт ъыгддфкэтф фшв
щдфсфйвэк.
Иунтцдчфдй
кцйфицешт
пбяцюфкзфт
лцылштдцжьцыш
нутш
еучтщдщпшнфдфкэт вфшь ецеишйш-тш ецдци увшк.
Шжюш йъммцыштшт ьътецяць фкефт вцнцкш шыеурыфдфеэт
ецльшддцжвшкшдьцыш ъюът штмуыеш-ышнфдфкэт рцнфеф луюшкшдьцыштш
яцкгкшдцжвшкшк мц игтвфт цдфмц, ьъцыышыцдцкшт ыфеэдьфй
йфишдшннцеш шдц ифхдэ мцяшннцец вфрф ющч вшййце ецдци увшк.
Ьъцыышыцдцкшт бя лфзшефдэ руыфиэтф штмуыешышнфдфкэ рцнфеф
луюшкьцл шьлфтдфкэтэт фяфдфсфхэ урешьфд увшдшк.
Чфдшы шйешыфвш чъыгышннцедш ыцицидцкц пбкц дшяштй ишятуыштшт
путшждцтьцыш шдц нфтфжэ, рць вц ьбмсгв дшяштй зщеутышфдэ шдц
ифхдэ щдфт дшяштй цьцдшннфедфкэтэт рцсьштшт фкефсфхэ пбядцтшдшк.
Нгчфкэвф вуншдвшнш лш, «дшяштй» шыешдфрэтвфт вътнфтэт ишк ющч
бдлцыштвц цт ьъчецдша юужшвдш ръйгйш ьътфышицедцкш йунв уеьцл ъюът
шыешафвц щдгтгк. Фжфхэвф мукшдцт ьфеукшфд-дфквф Фмыекшнфвф
путшж нфнэдьэж ьфдшннц дшяштй ыфяшжштшт ьщвудштц цыфыдфтэкэй. Бяъ
ъюът рцк рфтыэ фмфвфтдэхэ цдвц уеьцл шыецнцт ьъцыышыцтшт шлш шьлфтэ
мфквэк:
1. Фдэж:
-
бя мцыфшедцкш руыфиэтф (ыфеэдф ишдьцл йфишдшннцеш щдвгйвф);
Dostları ilə paylaş: |