Hıristiyan Monastisizminin Kuruluşu 57
Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010/2, c. 12, sayı: 2
Basil’in sisteminde monastik yaşam her yönüyle düzenlen-
miştir. Manastırda bütün görevler sistemli bir şekilde paylaşılmıştır.
Bu sistemde çalışma ve üretim manastır ihtiyaçlarına dönük olmak-
la beraber fakirlerin ve toplumun ihtiyaçları da gözetilmiştir. Do-
kumacılık, ayakkabı yapımı, demircilik, inşaat, tarım, vb işkolları-
nın olduğu görülmektedir. Manastırın bu ihtiyaçlarını kendisinin
karşılamış olması keşişlerin manastırdan dışarıya çok fazla çıkma-
malarını sağlamıştır. Manastırda üretilen ihtiyaç fazlası malzemeler
satılabilir. Fakat hem müşteri hem de Pazar iyi seçilecektir.
92
Basil sisteminde gün, ibadet ve iş olmak üzere ikiye ayrılmış-
tır. İbadet ve dua için sabah erken saatlerde başlayıp gecenin ilerle-
yen vakitleri dâhil günde sekiz özel vakit olmasına
93
rağmen manas-
tıra ait işler yapılırken ibadet ve dua yine ihmal edilmez. Basile göre
dua ve övgü için her zaman uygundur. İşlerin en yoğun olduğu va-
kitte dahi dua görevi yerine getirilebilir. Keşiş bir işle meşgul iken
diliyle dua edebilir, İncil’den Mezmurlar’dan övgüler, ilahiler, dua-
lar okuyabilir. Ayrıca hem ibadet hem dua için ayrı bir vakit bıra-
kıldığından ne ibadet çalışmayı engellemekte ne de çalışma ibadete
engel olmaktadır.
94
Basil monastisizminde kişi görev taksiminde kibirlenmemeli-
dir. İtaat ve disiplin esastır. Disiplin kişiye verilen görevi almada da
kendisini göstermelidir. Keşiş özel bir alanda yetenekli olmasına
rağmen hiç yetenekli olmadığı konuda abbot’un kendisine verdiği
görevi kabul edecektir. Ayrıca tüm keşişler kullandıkları malzeme-
ye de dikkat edecektir. Çünkü manastırdaki eşyalar tüm kardeşlere
aittir ve Tanrı’ya hizmette kullanılmaktadır.
95
Basil sisteminde manastıra kabul Pachomius sistemindeki ka-
dar katı değildir. Pachomius, manastıra gelecek kişileri seçerken
çok disiplinli davranırdı. Manastıra kabul adaylar içeri alınmadan
92
Morrison, s. 84–85.
93
Morrison, s. 63–71.
94
Morrison, s. 62, 81–82.
95
Morrison, s. 83.
58 Hayrettin Kızıl
Dicle Üniversitesi İlahiyat
Fakültesi
Dergisi, 2010/2, c. 12, sayı: 2
önce başlardı, örneğin, gelen adaylar, manastırın kapısında yedi gün
beklemek zorundaydı ve en az üç yıllık bir adaylık döneminden
sonra kabul edilirdi.
96
Basil ise Matta İncil’inde geçen şu bölüme
dayanarak herkesin kabul edilmesini ister:
“Ey bütün yorgunlar ve yükü ağır olanlar! Bana gelin, ben si-
ze huzur veririm” Matta, 11/28
Bununla beraber Basil monastisizminde de belli bir deneme
süreci vardır. Aday titiz bir deneme sürecinden geçtikten sonra ka-
bul edilir. Basil sisteminde aday kabul edilmeden önce geçmişi so-
ruşturulmalıdır. Bu konuda günah itirafı da kullanılır. Aday tam bir
günah itirafı yapacaktır. Aday deneme sürecinde izlenir. Başarılı
olan adaylar kabul edilir.
97
Basil, yaptığı bu düzenlemelerle doğu monastisizminin babası
olarak kabul edilmesinin yanında batı monastisizminin kurucusu
Aziz Benedict üzerinde de güçlü etkilerde bulunan bir kişidir.
98
Benedict, keşişlerine erdemli, itaatkâr bir keşiş yaşantısını öğrenme
ve uygulamak için, 73. kural yani son kuralında Basil’in kurallarını
okumalarını söylemiştir.
99
2.3. Batı Monastisizmi (Aziz Benedict)
Monastisizm beşinci asırda tüm Hıristiyan dünyaya yayılmış-
tı. Avrupa dahil, her yerde ilk dönemlerdeki özelliklerini yani do-
ğuya özgü özelliklerini korumaktaydı. Avrupa’da da serbest gezen
münzeviler ve manastırlar vardı. Manastırlar, birbirinden bağımsız,
her biri kendi abbot’u tarafından yönetilmekteydi. Woodhouse’un
belirttiğine göre manastırlar bu dönemde durgunlaştığından zama-
nın şartlarına göre yeniden düzenlenmesi gerekmekteydi. Bu düzen-
lemeyi Woodhouse’a göre monastisizm için Aziz Paul ve Apostolik
çağ kadar önemli olan Aziz Benedict (480–547) gerçekleştirdi.
100
96
Morrison, s. 38.
97
Morrison, s. 88.
98
Morrison, s. 4.
99
Dom Paul Delatte, Commentary On The Rule Of St. Benedict, (İngilizceye
Çev.) Dom Justin Mc Cann, London, 1921, s. 493.
100
Woodhouse, s.69–70; Benedict’in biyografisi için bkz Smith, s. 263–273.
Hıristiyan Monastisizminin Kuruluşu 59
Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010/2, c. 12, sayı: 2
İtalya’da, Monte Cassino’da uyguladığı kurallarla Batı
monastisizmini şekillendiren Benedict’in hayatı hakkındaki tek
kaynak Aziz Gregory’nin Dialoglarının ikinci cildidir. Asil bir aile-
den geldiği, etrafını saran ahlaksızlıktan uzaklaşmak, Tanrı’ya hiz-
met etmek için monastisizmi seçtiği, bunun için Subiaco’ya çekildi-
ği, buradan ayrıldıktan sonra 520’lerde Monte Cassino’da manastı-
rını kurduğu ve kurallarını burada kaleme aldığı belirtilmiştir.
101
Avrupa’da doğu tarzında ilk manastır Aziz Martin tarafından
360’ta İtalya’da kurulmuştur. Manastır hayatının Batı’ya geçişinde
ve tutunmasında Athanasius, Eusebius, Ambrose, Jerome ve
Augustine gibi kişiler etkili olmasına rağmen hiçbiri Benedict kadar
etkili olmamıştır. Fakirlik, bekârlık ve itaat kurallarına istikrar (ma-
nastır değiştirmeme) prensibini ekleyen Benedict, Basil gibi aşırılık-
lardan uzak bir cemaat hayatını desteklemiştir.
102
Manastırını Tanrı’ya hizmet eden bir okul olarak tanımlayan
Benedict’in geliştirdiği kurallar bir önsöz ve 73 kuraldan oluşur. Bu
kurallar manastırın yönetiminden, keşişlerin uykusuna, ibadetlerine
kadar monastisizmle ilgili hemen her konuyu ele almıştır.
Benedict’in kuralları şu şekilde özetlenebilir:
İlk kuralında keşişleri ele alan Benedict, burada keşiş türlerini
tanımlamış, kurallarını sadece sönobitlerle sınırlamış gezgin keşiş-
ler ve eremitleri dâhil etmemiştir. 2 ve 3. kurallarında abbotun taşı-
ması gereken niteliklerden söz etmiş, abbot’un önemli bir karar al-
madan önce keşişlerin görüşlerini alması gerektiğini belirtmiştir. 4.
kuralda bir Hıristiyan’ın taşıması gereken özelliklerden bahsetmiş-
tir. Burada 72 özellik sıralamış ve Hıristiyan kişinin bu kuralları
hayatına uygulayacağı en iyi yerin manastırlar olduğunu söylemiş-
tir. 5–7. kurallarda, disiplin, sessizlik ve tevazudan bahsetmiş, nite-
liklerini anlatmıştır. 8–20 arası kurallar manastırdaki ibadet ve dua
düzeni ile ilgilidir. İbadetlerin, duaların mevsimlere göre hangi va-
101
Hugh Edmund Ford, “St Benedict of Nursia”, Catholic Encyclopedia, c. II, s.
1034.
102
Gürkan, s. 560.
Dostları ilə paylaş: |