Hazirlayanlar
Yüklə 3,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
112 HOŞGÖRÜ TOPLUMUNDA ERMENİLER - Oğlum, eger duşmanıŋ kelse ayaxıŋa boşatlıx xolma, boşat aŋar, da yurekiŋ bile kül, da teniŋ bile ferahlan, da yöpsün anı. - Oğlum, xayda seni ündemeseler hörmetlep, anda barma, da kimese senden söz sormasa, anda cuap berme, da ol axın suv kibik, buzlamıyır ança, da bazıp yürüme ayaxın bile; bolmagay ki vaxtsız tas bolgaysen. - Oğlum, sınagın oglanlarıŋnı açlıx bile, da susamax bile, da miskinlik bile, da eski bazıx tonlar bile: eger tözümlü ese ber tirlikiŋni xoluna. - Oğlum, xaçan seni xargga ündeseler ya toyga, caht et barça sıŋarıŋdan burun çıxkaysen da yene ikinci barmagaysen: Teŋriden yaxşı at alırsen da tövüş almassen başıŋa. - Oğlum, eger yarlı eseŋ, na sıŋarlarıŋ arasına alani etme, ki ayıblan- magaysen da sözüŋe de xulax hoymaslar. - Oğlum seniŋ sırıŋnı, yapuxuŋnu xatınıŋa açma, anıŋ uçun ki xatın kişi sır saxlamastır, alani eter xardaşlarına, urux köküne, da seni tabar- lar. - Oğlum, işkili bolsaŋ saxla tiliŋni köp sözlemexten: saŋa yaxşı bolur, da uslu ündelirsen. - Oğlum, kimsege kleseŋ tirlikiŋni bermege, bitiksiz, möxürsüz, tanıx- sız berme: berdiŋ eseŋ tanar, da sen xayğurup hayıfsınırseŋ tirlikiŋni. - Oğlum, yaxşı dostundan yıraxlanma: eger yıraxlandıŋ ese, ya tapar- sen anıŋ ki dosd(t), ya tapmassen. - Oğlum, yaxşıraxtır, ki seniŋ tirlikiŋ oğurlangay, ne ki üstüne oğurlux tapulgay. - Oğlum, kimge ki Teŋri beriptir, sen anı hörmetle, da xartlarnı körseŋ börküŋ çıxar, da tur ayaxıŋ üsne anıŋ alnına da sıyla anı. - Oğlum, barlı – tirlikli adamga paxıllıx etme ya akahlıx : kişiniŋ közüŋ neme toydurmaz, tek toprax. - Oğlum, xınamxoslux etme, zera ki, yaxşılıx utirlik, u mal Teŋridendir, da yarlılıx kelde ese, arada yürügenni sökerler. - Oğlum, yığla da barma dostuŋ övine, kirip çıxma: soŋra acızlanıp söker de seni. - Oğlum, it, ki salgay kendi eyesin da artıŋdan kelgey, taş al da ur ki artıŋdan kelmesiŋ. - Oğlum, yaxşı xılıngan adam da aruv yürekten alğış etken xabuldır Teŋrige, da uyattan yorx, neçik Teŋriden. 113 Yrd. Doç. Dr. Erdoğan ALTINKAYNAK / Sevda ALTINSOY - Oğlum, yaman sağış da yürekke çıxkan eski duşmandır, da tözümlük fündümentidir xartlarnıŋ da beklikidir dinniŋ. - Oğlum, söv könülüknü da yalgannı heç et, dayma xulax xoy Teŋriniŋ buyruxuna da eski duşmandan xorxma: Teŋriniŋ buyruxu yaxşı ademige taş xaladır. - Oğlum, yaman u yalğançı haç, zera akahlıx da barça yaman neme yalğançılıxtan toğar. - Oğlum, yarğunu sövme: eger utsaŋ, eger utmasaŋ duşmanıŋnı, evet ki Teŋriniŋ yarğusundan xorx. - Oğlum, kim ki könüdir, esi bile yarıxlı güneştir; da kim ki öçeşir yü- reki bile da öpke süver saxlama, ol adam tamuxnuŋ xaramğuluxuna oxşar; da kim aruv, aöiz köŋüllüdür, ol adam sadağaçıdır; da kim akahtır, eger barlı ese de essizdir. - Oğlum, cimriniŋ üvüne kirme, kirseŋ de, keçikme, zera tirlikiŋden boş bolursen. - Oğlum, sıŋarıŋnı pambas etme eger yıraxtın, eger yuvuxtun, zera yaman söz terça da tezinden yeter, da alarnıŋ arasına talaş bolur. - Oğlum, Teŋri buyuruptır çağırnı ferâhlik üçün, yohese yaman yerde, kereksiz yerde yaxşıraxtır neme yaman içkeysen, ne ki içki. - Oğlum, ol türlüdir esirik adam, ne türlü ki ox kirgey burnunuŋ içine: özgege tiymey – tek kendiniŋ tebesine. - Oğlum, cimri adam ol türlü sağışlar kendiniŋ esine, ki ‘Men bağatır- men, da küçmen, da ne ki sözlermen, axıl, us bile sözlermen’ anı bilmestir, ki yoluxur anıŋ kibik esli kaç ademige, ki tutkaçox xolundan, yerge urar da öldürür. - Oğlum, körseŋ düşmanıŋnı, ki yatıptır, sen anı xayğur, anıŋ üçün ki dost eterseŋ saŋa; eger ki kültkü etseŋ, tursa saŋa yaman eter. - Oğlum, asrı esirik adam sağışlar, ki yer birgesine aylanır. Anı bilmes – başı aylanıyır, zera ki yerdirbarça yemişlernıŋ anası; ol türlü artıxsı iç- mextir barça yamannıŋ anası: titsinmiyin yamanlıxka salır, da yarlığamı- yın öldürür ademini, da keltirir da oxşatır canavarga. - Oğlum, haç ademi üçün yük bolmaxtan: eger yük bolduŋ ese, alay tut, ki tusnaxıŋnı berdiŋ aŋar; eger vaxtına bermediŋ ese, saxalıŋnı 1 –1 yulxarlar. 114 HOŞGÖRÜ TOPLUMUNDA ERMENİLER - Oğlum, yalgançı bolma. Eger seni 1 saxat yalgançı taptılar ese, könü de sözleseŋ, yalgançı sagışlarlar, da inanmaslar, da barça yerde yalgançı aytsarlar. Xaytıp Xigar ayttı uslularnıŋ axılın, Natanga, xardaşı oğluna. 4 iş bar, ki adamnıŋ közünüŋ yarıxın arttırır: evelgi-baxkay erte .i.ekler üsne; 2-inçi – yalan ayax yürügey yeşil üsne; 3.ünçi- axın suvda yürügey; 4 ünçü – yolçunların körgey yıraxtegilerin. Xaytıp 4 işler ki adam oğlun semirtir: Burungi – kiyiniş; 2 inçi – yaxşı söz işitkey daima; 3 ünçi kendiniŋ oğlanları bile da xul-xutanı bile sövöklü (sövüklü) tirilgey; 4 ünçi – neme yaman söz işitse işitmemiş bolsun. Yene 4 işler, ki adam oğlu kendine hörmet keltirir: dayma yaxşı sözü, miskinlik etkeni, da eksiklik sözlegeni, da uyalganı uludan – kiçiden. Xaytıp 4 iş bar, ki adamnıŋ yüzünüŋ suvun keterir: Burungi, ki aşıx bolgay yaman xatınga; 2. inçi, ki köp sözlegey da aytkay, ki : ‘Menim kibik kimese sözlemey bolmas da bilmes’; 3. ünçi, ki yaxşılarnıŋ sözü arasına kirgey da urup buzgay; 4. inçi ki aytkay: ‘Bilirmen’, - da yalgan sözlegey. Yene sordular Uslu Xigarga, ki nedir bu dünyada tattı (tatlı). Ayttı Xigar : - Yüznüŋ uyattı. Kimniŋ yüzünüŋ uyatı bar, ol tatlıdır. Zera ki barça neme harsızlıxtan toğar. Budur menim ögütüm, xaysı ki men, Xigar ayttım menim xardaşım oğ- luna Natanga. Da men bilmedim – menim ögütümnü heç etti da tozdurdu, neçik topraxnı elge utru. Başladı yamanlama xanga da barça malımnı, xaznamnı, tirlikimni başladı tas etmege, xullarımnı öltürmege, xaravaşlarımnı uyatlama, ança ki menim Apesdan atlı xatınıma da xol salma kledi, ki anı kiçiden östürdü da eske keltirdi. Bu ilgeri etkenden soŋra maŋa bardım men xanıma, da aŋlattım Natannıŋ yamanlıxın, da keterdim xatımdan, da ayttım: - Dağın, seniŋ erkiŋ yoxtur menim tirlikime. Dağı yaman başladı meni xanga yamanlama ança, ki başıma keltirdi, ki xan buyurdu, ki: - Eltiŋiz da kesiŋiz Xigarnı. Da ol kişiler da calatlar menim tuz-ötmekimni unutmadılar. Çöküp da xoltxa ettim, da ayttım: Yüklə 3,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|