Hz. Peygamber döneminde mehir uygulamalari ve mehrin hikmetleri

6.1.
 
Tanımı 
Klasik sözlüklerde genellikle 
sadâk
sözcüğüyle karĢılanan mehir, kelime olarak 
erkeğin evlenirken karısına verdiği Ģey anlamına gelir.
9
Ġbranice‟de kocanın yaptığı bu 
2
Ebû Bekir Serahsî, 
el-Mebsût
(Beyrut: Dâru‟l-Marife, t.y.), 4: 192.
3
Ebû Abdillah Muhammed ġevkânî, 
Neylü‟l-evtâr,
(Mısır: Dâru‟l-Hadîs, 1993.), 6:121. 
4
Detaylı bilgi için bkz. Fahrettin Atar, “Nikâh”, 
Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi
(Ġstanbul: 
TDV Yayınları, 2007), 33: 112-117. 
5
Muhammed b. Ġdris ġâfiî, 
el-Ümm
, thk. Rıfat Fevzi Abdulmuttalib (Dâru‟l-Vefa li‟t-Tabâati ve‟n-NeĢr 
ve‟t-Tevzî, 2001), 6 :5-23,31-37,50,57-59; Ġbn Abdilberr Nemerî, 
el-Kâfî fî fıkhı ehli‟l-Medîne, 
thk. 
Muhammed Moritânî (Riyad: Mektebetü‟r-Riyad, 1980), 2: 520; Serahsî, 
el-Mebsût
, t.y., 2: 197-212, 5: 
5-15,31,132; Ebû Bekir b. Ahmed Kâsânî, 
Bedâiu‟s-sanâi fî tertîbi‟ş-şerâi
, thk. Ali Muhammed 
Muavviz ve Âdil Ahmed Abdülmevcud (Beyrut: Dâru‟l-Kütübi‟l-Ġlmiyye, 2003), 3: 317, 389; 
Muvaffakuddin Ġbn Kudâme, 
el-Muğnî
, thk. Abdullah b. Abdulmuhsin Türkî ve Abdulfettah 
Muhammed Hulv, 3. Bs (Riyad: Dâru‟l-Âlemi‟l-Kütüb, 1997), 9: 344-345,347,459,513-514; Yahya b. 
ġeref Nevevî, 
Minhâcu‟t-tâlibîn ve umdetu‟l-müftîn
, thk. Muhammed Tahir ġaban (Beyrut: Dâru‟l-
Minhâc li‟n-NeĢr ve‟t-Tevzî‟, 2005), 384; Muhammed b. Ahmed Ġbn Cüzey, 
el-Kavânînü‟l-fıkhiyye fî 
telhîsi mezhebi‟l-Mâlikiyye
, thk. Mâcid Hamevî (Beyrut: Dâru Ġbn Hazm, 2013), 339-340,344,353-355. 
6
ġâfiî, 
el-Ümm
, 6: 150; Serahsî, 
el-Mebsût
, t.y., 5: 62; Ġbn Kudâme, 
el-Muğnî
, 10: 98; Atar, “Nikâh”, 
33: 114. 
7
Nemerî, 
el-Kâfî, 
2:520;
8
Said b. Habib Sahnûn, 
el-Müdevvenetü‟l-kübra
(Beyrut: Dâru‟l-Kütübi‟l-Ġlmiyye, 1994), 2: 164 
9
Cevherî, “mhr”, 
Sıhâh, 
2: 821; “sdk”, 4: 1506; Ebu‟l-Fazl Ġbn Manzûr, “mhr”, 
Lisânü‟l-arab
(Beyrut: 
Dâru Sâdir, 1414), 5: 184; “sdk”, 10: 197; Fîrûzâbâdî, “mhr”, 
el-Kâmûsu‟l-muhît
, 478; “sdk”, 900; 
Zebîdî, “mhr”, 
Tâcu‟l-arûs
, 14: 156. 

---

20 
ödemeye 
mohar
denmesi
10
nedeniyle, mehir kelimesinin aslının Ġbranice olma 
ihtimalinden söz edilir.
11
Sadâk sözcüğü doğruluk, samimiyet, güçlendirme gibi 
anlamlara gelen قذص kökünden türemiĢtir.
12
Mezkûr kök anlamının mehre, evliliği 
güçlendirme, kocanın doğruluk ve samimiyetinin kanıtı olma gibi manalar yüklediği 
belirtilir.
13
Ayrıca bu iki kelimenin farklı anlam içeriklerine sahip olduğu, mehrin 
veliye, sadâkın ise kıza ödendiği Ģeklinde görüĢler de mevcuttur.
14
Çoğunlukla sadâk 
kelimesi kullanılmakla birlikte mehrin farklı isimleri de mevcuttur. Bunlardan bazıları; 
sadaka, nihle, atıyye, ecr, alâik, ferîda, hibâ Ģeklinde sıralanabilir.
15
Istılahî olarak mehrin muhtelif tanımları yapılmıĢtır. Bunların bazılarını 
zikretmek, okuyucunun zihninde mehrin mahiyetine dair genel bir kanaat oluĢturması 
açısından yararlı olabilir. Mehir, “Nikah için aslî bir unsur olmayan, nafaka gibi, 
kadının kocanın yanında alıkonulması karĢılığında ödenmesi gereken ilave bir 
bedeldir.”
16
“Kocanın nikah akdinin sonucu olarak karısına ödediği para veya 
maldır.”
17
“Kadının nikah akdi veya zifaf sonucu kocasından almaya hak kazandığı 
maldır.”
18
Nikah akdi esnasında, evlilik devam ederken veya sona ermesi durumunda 
kocanın karısına ödemek zorunda olduğu belirli bir mal veya ekonomik değeri olan 
Ģeydir.
19
Bu tariflerden hareketle mehir; nikah akdi, zifaf veya sahih halvetin sonucu 
10
Yusuf Besalel, “Ketuba”, 
Yahudilik Ansiklopedisi
(Ġstanbul: Gözlem Gazetecilik, 2001), 2: 322. 
11
Necla Yasdıman Demirdöven, 
Kur‟an-Sünnet-Fıkıh Bağlamında Kadının Evlilikteki Hakları
(Ġzmir: 
BaĢak Matbaacılık, 2013), 72. 
12
Cevherî, “sdk”, 
Sıhâh
, 4: 1505-1506; Ġbn Manzûr, “sdk”, 
Lisânü‟l-arab,
10: 193-198; Fîrûzâbâdî, 
“sdk”, 
el-Kâmûsu‟l-muhît
, 900.
13
Burhan SümertaĢ, 
Kur‟an-ı Kerim‟de Sıdk Kavramı
(Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2009), 
276-278. 
14
Otto Spies, “Mehir”, 
İslam Ansiklopedisi
(Ġstanbul: Milli Eğitim Basımevi, t.y.), 7: 494. 
15
Ġbn Kudâme, 
el-Muğnî
, 10: 97; Yahya b. ġeref Nevevî, 
el-Mecmû
(Cidde: Mektebetü‟l-ĠrĢâd, t.y.), 18: 
5; Muhammed Emin Ġbn Âbidîn, 
Reddü‟l-muhtâr ale‟d-Dürri‟l-Muhtâr Şerh-i Tenvîri‟l-Ebsâr
, thk. Adil 
Ahmed Abdulmevcud ve Ali Muhammed Muavviz (Beyrut: Dâru‟l-Kütübi‟l-Ġlmiyye, 1994), 4: 230; 
Muhammed b. Ġsmail Emir San‟ânî, 
Sübülü‟s-selam
(Mektebetü Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1960), 3: 
147. 
16
Serahsî, 
el-Mebsût
, t.y., 5: 62-63. 
ىمب يذىع بٍسببخدإ ءارإب بٍن بجَ ذئاص ًوأ
1تقفىنا تنض
17
Mehmet Âkif Aydın, “Mehir”, 
Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi
(Ankara: TDV Yayınları, 
2003), 28: 389; “Mehr”, 
el-Mevsûatü‟l-fıkhiyyetü‟l-Kuveytiyye
(Kuveyt: Vizâratü‟l-Evkâfi ve‟Ģ-ġuûni‟l-
Ġslâmiyye, 2000), 39: 151. 
خهكىب بجَ بم ٌُ
1اشٍق عضب جٌُفح َأ ءطَ َأ
18
Ġbn Âbidîn, 
Reddü‟l-muhtâr
, 4: 230; 
1عضبنا تهببقم ًف جَضنا ىهع حبكىنا ذقع ًف بجٌ يزنا لبمهن مسا
Vehbe 
Zuhaylî, 
el-Fıkhü‟l-İslâmî ve edilletüh
, 2. Bs (DımaĢk: Dâru‟l-Fikr, 1985), 7: 251; 
ًقذخسح يزهنا لبمنا ٌُ
تجَضنا
بب بٍجَص ىهع
1تقٍقد بٍب لُخذنبب َأ بٍٍهع ذقعن
Halil Abdülkerim Gönenç, “es-Sadâk”, 
el-Mevsûatü‟l-
fıkhiyyetü‟l-Müyessera
(Ġstanbul: Seha NeĢriyat, t.y.), 2: 11. 
1حبكىنا ذقعب تجَضنا ًقذخٍسح يزنا لبمنا ٌُ
19
Halil Cin, “Ġslam Hukukunda Mehir”, 
Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
29/1-2 (1972): 
199. 

---

21 
olarak erkeğin karısına ödemek zorunda olduğu mal veya ekonomik değeri olan 
menfaat Ģeklinde tanımlanabilir.