I c I l d VII-XII əsrlər azərbaycan şERİ

C an  b u rd a  m ə h v   o lu rk ən ,  n ə y ə   g ə rə k d ir b ə d ə n ?  
Ö lü rk ən   ev   sahibi,  tap ılarm ı  ev   g ü dən?
T o rp aq d an   ev tik ə n lə r axırda  to rp aq   oldu, 
T ik d ik ləri  saraylar,  k a şa n ə lə r  uçuldu.
Sel  coşdu,  d alğ alan d ı,  yam an  tufan  qopardı,
O,  tə k  p altarı  deyil,  d ərzin i  d ə   apardı.
B ir q əssab   d ü k an ıd ır b u   fə lə k   ilk   çağından,
Q an  ax ır  d a m c ı-d a m c ı  q əssab ın   bıçağından.
B ir y an  q u zu   c ə m d ə y i,  b ir y an d a  v ar tərəzi,
N ə   köklük,  n ə   arıq lıq   d ü şü n d ü rü r  bir kəsi.
Y ağlı,  u cu z  bir tik ə   m ə n im sə m iş  h ə r  alçaq, 
M ən im   tik ə m  h ə m   kiçik,  h ə m  d ə   bahadır  ancaq.
D ükanda  döş,  q abırğa,  ü rə k d ir d ə y ə n   gözə, 
İstədiyi  tik ə n i  q ə ssa b   v erm ir heç  kəsə.
A b ır-h ə y a   g ed in cə  qorxu  q alx ır  ortadan,
N əy in   d ərd in i  ç ə k ə r  sürüsü  batm ış  çoban?!
Ç ıxıb  getdi  şo h ə rd ə n   uzaqlaşdı  karivan, 
Q arasoran  bac  alıb,  çokildi  getdi  yoldan.
D əv ə  p alçıq d a  y an m ış  ildırım   zo rb əsin d ən , 
T ü rk m ən   azad   ed ilm iş  d ə v ə n in  vergisindən.
A rzulardım   h ə y a td a   sə d aq ət,  düzgün  ilqar, 
Ü m id lərim   puç  oldu,  v əfasız  çıxdı  dildar.
D ad ç ə k d im   fəra sə tsiz ,  anlam az  b ö y ü k lərd ən , 
B öyük  q ə m lə r bu  kiçik  könlüm ü  etdi  m əskən.
Z ənn  edirdim ,  d ü n y ad a  var v ə fa lı  adam lar, 
Y arım   v ə fa sız   çıxdı,  səhvim i  etd im   iqrar.
( J r ^   194
Y usifın  d ə   başına  b ə la la r açdı  dövran, 
Q ardaşlar arasm d a  baş  v erən   bir nifaqdan.
Bir  ilin  m ə h su lu d u r  m ən im   g ü n d ə lik   q əm im , 
U zun  illə r b o y u n ca  q ə m   olacaq  h əm d əm im .
Yox,  bu  tufan  y aran m ış q əz a n m   b u y ru ğ ilə, 
Qoy  d ü nyada  m ö m in lə r y aşasın  bu n d an   belə.
Xilas  olum   d ey ə  m ən ,  bir q ü d rətli  h ö k m d ar -  
Ç alışır  v ar g ü cü y lə,  artıq  n ə  m ö h n ə tim   var.
X aqanini  ö ld ü rsə  şah,  onun  saraym dan  -  
Q isasını  alar b ir  şah   n işan h   hökm ran.
26
VƏZİRƏ MƏKTUB
No  q ə d ə r ki,  d ö v lə t  sən in   q ap ın d ad ır pasib an , 
A çacaqdır  ağu şu n u   s ə n ə   ən g in  asim an.
Q u rey şilər b a y ra ğ m la  s e fe rb e r o ld u  sən in , 
Y əm an iler  x ə n c ə rin le   m ü z e ffe r o ld u   senin.
İn saf sen in   d ə rg a h ın a  g ə ld i  sevinc  ile ,  bax, 
Zülm ü  sitəm   astan ad an   qaçdı  y ax a  yırtaraq.
F ələk  sən in   q u lla n n ın   qo lların a b aş  eydi,
O na  gö rə  fa n ilik d ən   azad   oldu  ə b e d i.
Öz  q əlom in  rə n g   v e rm işd ir m ə h a rə tlə   ruzgara, 
Gündiiz,  g e c ə   bu  sə b ə b d ə n   olm uş  belə  ağ,  qara.
S ö /  M isrinin  Y ıısinori  sağlığına  hor  zam an.
Nuş  eyloyir  ıno n aların   badəsini  durm adan.
( T r ^ -  
195

---

M ən im  b ü tü n  v arlığ ım ı  b ü rü m ü şd ü r q əm ,  k ə d ə r, 
R azılığın  o lm ay ın ca, b u  v arlıq d an   n ə   sə m ə r?
M ən im  y ü k sə k  q iy m ətim i  tə k c ə   b ir  sən b ilə rsə n , 
S im urğə  d ə   bu  d ü n y ad a C əm şid   v e rə   b ilə r  d ən .
G özəl  b ilə r bu  m ə tlə b i  göy  c ə la llı  hökm dar, 
M ən im   k im i  y e r ü z ü n d ə   tap ılm az  b ir sə n ə tk a r.
B axm a  sad ə  b ir x arratın   o ğ lu y am   m ən,  b il,  A z ə r -  
X arrat  idi,  lakin  o ğ lu   X əlil  o ld u   p e y ğ əm b ər.
Bu  s ə n ə td ə   h ə r k ə s   m ə n d ə n   ö y rən d i  b ir  fə s a h ə t, 
Sonra  gedib  h azırlad ı  m ən ə  ınin  cü r  fəlak ət.
T ə əccü b   deyil,  ə g ə r  b ir qurşun  alm az  qıra -  
H ü n ə r o n a  d e y ə rə m   ki,  alm az  p o lad   sındıra.
G ed ən   zam an  bu  d ünyadan  S ən ai  tə k  b ir  u sta d  -  
Ə v əz  g ə ld im   ona,  atam   m ə n ə   B ədil  qoydu  ad.
B oğazına  g ö v h ə r  tax d ım   bu  d ü nyanın  o  q ə d ə r, 
O nu  am an  d e m ə y ə   d ə   qoym adı  bu  g ö v h ərlər.
Sən  tə b im in   bağ çasın d an   istə  tə z ə   xurm alar,
G edib  h ə r  b ir y aram azın   söy ü d ü n d ən   um m a  bar!
H ər  an  x u rm a  ağacından  bollu  x urm a  d ə rə rsə n , 
Yel  ə s ə rs ə ,  k ə p ə n ə k lə r  uçar  fə q ə t  söyüddən.
Ə g ər  q ə m d ə n   q o calm ışsa  vücudum ,  nə  cybi  var? 
M əd h in   ilə  bu  dün y an ı  tə z ə lə rə m ,  şəhriyar!
T ərifın i  cd ən   q ə lb im   sınsın  g ə rə k   h ə r anda,
Çün  x ə z in ə   olar  ancaq  xarabazar  m əkanda.
( J r N  
196
X aq an i  q ü rb ə tə   basalı  ayaq,
O lm uş  tək q a p ılı  b ir e v d ə   dustaq.
N ə   e v in   iç in d ə   ra h ə t  o lu r can,
N ə   d ə   v a r b a y ıra   çıx m ağ a güm an.
Ü zü   d iv arad ır,  sanki  h ö rü m ç ə k  -  
G irm iş  daş  altın a  bir q arışq a  tək.
Q ıfıld ır k eşik çi  o n a bayırdan,
D a x ild ə  c ə ftə d ir  ona p asiban.
N ə fə s i  -  alo v d u r,  göz  yaşı  -  C eyhun, 
Q əlb i  -   od  k ü rə si,  ahı  -   od,  onun.
S alınm ış  d ö rd   yanı  bağla  b ir y erə,
A ç ılır qapısı  g en iş  g ö ylərə.
S ü k u t  qıfılını  ağ zın a  vurub,
Ü m id in i  h aq q a   bağlayıb  durub.
N ə   q ə d ə r bu  ü m id   qo n aq d ır bura,
Q apını  açm ay ın   yad  duyğulara.
X aqani,  xoş  h ə y a t  fik rin d ən   ə l  çək! 
D ünyada ta p ılm a z   d ərd siz  b ir  ürək.
D örd  əsas  ü stü n d ə   dayanm ış  cahan,
O  d ö rd d ən   birisi  sayılır ərk an .
Sən  d ə   öz  e v in ə   dörd  c ə h ə t  axtar,
Ç ünki  h ə r tə m ə li  dörd  sə b ə b   qurar.
Şadlığın  ş ə rtis ə   üç  şeydədir,  bax: 
M ək an d ır,  zam an d ır,  bir d ə   dost,  -   ancaq.
D ördüncü  şərtin i  görən  olm am ış,
Ç ünki  yo x d an   x ə b ə r  verən  olm am ış.

---