Ijtimoiy -gumanitar va mutaxassislik fanlari

Iqtisodiy inqirozlarning turlari
Doimiy inqirozlar ma'lum bir naqsh bilan takrorlanadi va yangi siklni keltirib chiqaradi, bu davrda iqtisodiyot ketma-ket to'rt bosqichdan o'tadi va keyingi inqiroz uchun asos tayyorlaydi. Ular iqtisodiyotning barcha jabhalarini qamrab olganligi, katta chuqurlik va davomiylikka erishishi bilan ajralib turadi.
Muntazam inqirozlarga quyidagilar kiradi:
1) Tovarlarni ortiqcha ishlab chiqarish inqirozi- mahsulotning ortiqcha birliklarining chiqishi va buning natijasida unga bo'lgan talabning kamayishi, ba'zan esa butunlay yo'qolishi;
2) Kam ishlab chiqarish inqirozi- ularga talab katta bo'lgan sharoitda tovarlarning keskin tanqisligi. Darvoqe, bunda ayni damda yetishmayotgan mahsulot ishlab chiqaruvchi korxonalar bir vaqtning o‘zida ular uchun narxlarni oshirish to‘g‘risida kelishib olishlari mumkin, bu esa qonunga xilof harakat hisoblanadi;
3) Yo'qotish inqirozi raqobat afzalliklari - iste'molchi talabini boshqa turdagi mahsulotga o'tkazish. Bunday inqiroz halokatli bo'lishi mumkin, shuning uchun ishlab chiqarish sur'atlarini cheklash yoki yangi texnologiyalar va innovatsion tuzilmalarni joriy etish kerak;
4) Obro'-e'tibor inqirozi- kompaniya (korxona, tashkilot)ning jamiyatdagi obro'sining pasayishi. Bu juda xavfli inqiroz turi, chunki u bir necha sabablarga ko'ra faoliyatda to'liq tanazzulga olib kelishi mumkin: past sifatli mahsulotlarni chiqarish, masalan, firibgarlikni aniqlash, raqobatchilar tomonidan soxta xarakterdagi harakatlar, qoidabuzarlik. bitimlar shartlari va boshqalar;
5) Bankrotlik inqirozi- tizimning ishlamay qolishi.
Tartibsiz inqirozlar tsiklik emas va ularning namoyon bo'lishida ma'lum bir naqshga ega emas.
Noqonuniy inqirozlarga quyidagilar kiradi:
1) O'rta- yangi tsiklni boshlamaydi, balki tiklanish yoki tiklanish bosqichini ma'lum vaqtga to'xtatadi. U davriyga qaraganda kamroq chuqur va kamroq cho'zilgan va qoida tariqasida mahalliy xususiyatga ega;
2) Qisman- butun iqtisodiyotni emas, balki ijtimoiy takror ishlab chiqarishning qaysidir sohasini qamrab oladi. U quyidagi turlarni o'z ichiga oladi:
pul;
moliyaviy - chuqur qiyinchiliklar davlat moliyasi, asosan byudjet taqchilligida namoyon bo'ldi. Muhim nuqta - davlatning xorijiy kreditlar bo'yicha to'lovga qodir emasligi;
valyuta - jahon bozorida valyuta qadrsizlanishi, tushishi valyuta kurslari, banklardagi valyuta zahiralarining tugashi;
fond birjasi - kurslarning keskin pasayishi qimmatli qog'ozlar va ularning emissiyasini kamaytirish;
3) Sanoat- tarmoqlardan birini qamrab oladi Milliy iqtisodiyot... Bunga turli sabablar sabab bo'lishi mumkin, masalan: sanoat rivojlanishidagi nomutanosibliklar, tarkibiy o'zgartirishlar, ortiqcha ishlab chiqarish. Bunday inqirozlar:
milliy;
xalqaro;
4) Strukturaviy- ijtimoiy ishlab chiqarishning mutanosib rivojlanish qonunining buzilishi bo'lib, u alohida sohalar va tarmoqlar rivojlanishi o'rtasidagi jiddiy nomutanosibliklarda namoyon bo'ladi. Bu, qoida tariqasida, mohiyatan tsiklik bo'lmagan uzoq muddatli, cho'zilgan inqirozdir. Bularga, masalan:

• 
  agrar inqiroz - qishloq xo'jaligi mahsulotlari narxlarining keskin pasayishi, iqtisodiyot holatining umumiy yomonlashishi;
  
• 
  sanoat inqirozi - sanoat sohasidagi keskin qiyinchiliklar, birinchi navbatda, mahalliy mahsulotlarga talabning etishmasligi va texnik resurslarning yomonlashishi bilan bog'liq.