Ijtimoiy fanlar fakulteti

4. K.Yung bo’yicha shaxs rivojlanishi
Hayotning dastlabki yillariga shaxsiyatning xulq-atvor namunalarini shakllantirishning hal qiluvchi bosqichi sifatida alohida ahamiyat bergan Freyddan farqli o'laroq, Yung shaxsiyat rivojlanishini dinamik jarayon, hayot davomida evolyutsiya sifatida ko'rib chiqdi. U bolalik davridagi sotsializatsiya haqida deyarli hech narsa aytmadi va Freydning faqat o'tmishdagi voqealar (ayniqsa, psixoseksual to'qnashuvlar) inson xatti-harakati uchun hal qiluvchi ekanligi haqidagi qarashlariga qo'shilmadi. Jung nuqtai nazaridan, inson doimo yangi ko'nikmalarga ega bo'ladi, yangi maqsadlarga erishadi va o'zini tobora to'liqroq amalga oshiradi. U shaxsning turli tarkibiy qismlarining birlikka intilishi natijasi bo'lgan "o'zlikni egallash" kabi hayotiy maqsadiga katta ahamiyat berdi . Bu integrasiya, uyg‘unlik va yaxlitlikka intilish mavzusi keyinchalik ekzistensial va gumanistik nazariyalarda takrorlandi.
Ekstraversiya va introversiya inson xulq-atvorining ko'plab xususiyatlaridan faqat ikkitasidir. Ulardan tashqari, Jung to'rtta asosiy, to'rtta funktsional turni aniqladi psixologik funktsiyalar: fikrlash, his qilish, his qilish, sezgi. Fikrlash- kontseptual umumlashtirish orqali diskret ma'lumotlarni tuzish va sintez qilishning oqilona qobiliyati mavjud. Uning ichida eng oddiy shakl fikrlash predmetga biror narsa borligini aytadi. U narsaning nomini beradi va tushuncha bilan tanishtiradi. Hissiyot- narsalarning qiymatini belgilovchi, insoniy munosabatlarni o'lchaydigan va belgilovchi funktsiya. Fikrlash va his qilish oqilona funktsiyalardir, chunki fikrlash narsalarni "haqiqat - yolg'on" nuqtai nazaridan baholaydi va his qilish - "maqbul - nomaqbul". Bu funktsiyalar bir juft qarama-qarshilikni hosil qiladi va agar inson fikrlashda mukammalroq bo'lsa, unda shahvoniylik yo'qligi aniq. Er-xotinning har bir a'zosi boshqasini yashirishga va sekinlashishga intiladi. Aytaylik, siz ilmiy yoki falsafiy jihatdan befarq fikrlashni xohlaysiz - yaxshi, siz barcha his-tuyg'ulardan voz kechishingiz kerak. Hissiy pozitsiyadan ko'rib chiqilayotgan ob'ekt o'zining yaxlit hurmati bilan aqliy munosabat nuqtai nazaridan farq qiladi. Abadiy mavzu insoniyat madaniyati tarixidagi tuyg‘u va aql o‘rtasidagi kurash buning yaqqol tasdig‘idir. Hissiyot- odamga biror narsa borligini bildiruvchi funksiya, u nima ekanligini aytmaydi, faqat shu narsaning mavjudligini bildiradi. Sensatsiyada ob'ektlar haqiqatda o'zlarida mavjud bo'lganidek idrok qilinadi. Sezgi ongsiz orqali idrok etish, ya’ni kelib chiqishi noaniq, noaniq, kam tushuntirilgan voqelik suratlari va syujetlarini pasaytirish deb ta’riflanadi. Sezgi va sezgi funktsiyalari irratsionaldir - tashqi va ichki idrok, har qanday baholashdan mustaqil. O'z navbatida, ratsional va irratsional funktsiyalar bir-birini istisno qiladigan tarzda ishlaydi. To'rt funktsiyaning barchasi ikkita qarama-qarshilik bilan ifodalanadi: fikrlash - his qilish, sezish - sezgi. Garchi har bir shaxs to'rtta funktsiyaning barchasiga ega bo'lsa ham, ulardan biri odatda boshqalarga qaraganda ancha rivojlangan bo'lib chiqadi. Ular uni rahbar deb atashadi. Boshqalarga qaraganda kamroq rivojlangan funktsiya, qoida tariqasida, ongsiz holatda qoladi va bo'ysunuvchi bo'lib chiqadi. Ideal holda, har qanday hayotiy so'rovlarga munosib javob berish uchun shaxs barcha to'rtta funktsiyani (kengaytirilgan shaklda, sakkizta) to'liq egallashi kerak. Afsuski, haqiqatda erishib bo'lmaydigan narsa, garchi u orzu qilingan maqsad, ideal bo'lib qolsa ham, analitik psixoterapiyaning asosiy vazifalaridan birini belgilaydi: bu holatni ongga etkazish va unga bo'ysunadigan, ezilgan, rivojlanmagan funktsiyalarni rivojlantirishga yordam berish. aqliy yaxlitlikka erishish uchun.
3. Uch asosiy tizim pozitsiyasidan shaxsiyat
3.1. Ego va uning tarkibiy qismlari Muddati Ego(Ego) Jung tomonidan "biz biladigan hamma narsaga ishora qilish uchun ishlatilgan. Psixoanaliz nazariyasida - shaxs tuzilishining jihati; idrok etish, fikrlash, o'rganish va boshqa barcha aqliy faoliyat turlarini o'z ichiga oladi samarali o'zaro ta'sir dan ijtimoiy dunyo". Boshqacha qilib aytganda, egoni ong deb ta'riflash mumkin, u Jungning kontseptsiyasida shaxs tuzilishining uchta birligidan biridir. Ego ong sohasining markazidir. Yuqorida aytib o'tilgan Ego atamasi allaqachon ongda idrok, fikrlash, iroda, his-tuyg'ular, sezgi, drayvlar kabi tarkibiy qismlar mavjudligini ko'rsatdi. Ushbu tuzilmalarni o'rganar ekan, Jung idrokni "odam dunyoni ko'radi, eshitadi, unga tegadi va shu orqali undan xabardor bo'ladi" aqliy ko'rinish sifatida belgilaydi. Idrok inson psixikasining normal ishlashi uchun zarurdir. Qachonki, idrok "bizga nimadir borligini aytadi", demak u nima ekanligini aniq aytmaydi. Va bu erda appertseptsiya jarayonlari asarga kiritilgan - "xotira va fikrlashning murakkab jarayoni, bu narsa nima ekanligini tushunishga imkon beradi". Biroq, shunday bo'ladiki, ma'lumot hali tafakkur tomonidan tahlil qilinmagan va qayta ishlanmagan, chunki "yoqimli va yoqimsiz tabiatning hissiy reaktsiyalari, ya'ni. hissiy, hissiy baholash. Hissiyotlar inson ongining muhim tarkibiy qismidir. Ushbu komponentlarga qo'shimcha ravishda boshqalar ham bor. Sezgi vaziyatda qamalgan idrokdir salohiyat” va psixikaning asosiy funktsiyalaridan biri hisoblanadi. iroda Shaxs - bu "odamga aniq qaror asosida o'z xohishiga ko'ra harakat qilish va qarorlarini izchil amalga oshirishga imkon beradigan fikrlashga yo'naltirilgan impulslar". Shaxsdagi harakatlanish jarayonlari uni “o‘z qarorlari va harakatlaridagi ko‘p o‘zgarishlarga, ikkilanishga, moslashuvchan javobga” undaydi va ongsizlikdan kelib chiqadigan va qaramlik va majburlash xarakteriga ega bo‘lgan impulslardir. Shunday qilib, Ego yoki ong "ko'p jihatdan bizning hayotimiz bilan belgilanadigan harakatchan tuzilmani, ya'ni ma'lum hissiy cheklovlarga ega bo'lgan his-tuyg'u organlari bilan ta'minlangan mavjudotlarning hayotini ifodalaydi." Ongning vazifalari - dunyoning yaxlitligini bizning nisbatan ibtidoiy miyamiz ularni o'zlashtirishga imkon beradigan o'lchamdagi kichik qismlarga bo'lish va ongsizda ibtidoiy tasvirlarning namoyon bo'lishi. Shunday qilib, Jung ongni ongsizdan ajratishga qaror qildi. Va aynan ikkinchi kontseptsiyada Jungning analitik psixologiyasining barcha ahamiyati, sababi va dolzarbligi yotadi.