Ijtimoiy pedagogika asoslari

O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta maxsus ta’lim vazirligi
O‘zbekiston Respublikasi Halq ta’lii Vazirligi
Bobur nomidagi Andijon Davlat Universiteti
Muqimiy nomidagi Qo‘qon Davlat pedagogika
instituti
K.Turg‘unboyev, M.Tolipov, I.Oxunov
IJTIMOIY PEDAGOGIKA
ASOSLARI
(o‘quv qo’llanma)
Toshkent
“Fan va texnologiya” 2008 yil
Mazkur o‘quv qo’llanma pedagogika yo‘nalishidagi Oliy o‘quv yurtlarining o‘qituvchi - talabalariga mo‘ljallangan bo‘lib, unda ijtimoiy pedagogika fanining baxs mavzui, uning fan sifatidagi shakllanishi va taraqqiysi, shaxsning ijtimoiylashuv jarayoni, omillari kabilar o‘z ifodasini topgan.
Ma’sul muharrir: I.Karimov – p.f.n.dotsent
Taqrizchilar: Abduqodirov R. p.f.n
Ushbu o‘quv qo’llanma Z.M.Bobur nomidagi Andijon Davlat Universiteti, Muqimiy nomidagi Qo‘qon Davlat pedagogika institutining o‘quv - uslubiy Kengashlarining yig‘ilishida muhokama qilingan va nashrga tavsya etilgan

Kirish

Mamlakatimizda qonunlar ustivorligiga amal qilinadigan demokratik jamiyatni barpo etishga kirishilgan bugungi kunda jamiyatimizning barcha a’zolarini, birinchi navbatda o‘sib kelayotgan yosh avlodni ijtimoiy ruxda tarbiyalash g‘oyat dolzarb masalalardan hisoblanadi. Zero, har bir shaxs birinchidan, jamiyatimizning a’zosi sifatida ijtimoiy hayotimizda amalga oshirilayotgan islohotlar, yangilanishlarning yaratuvchisi, jamiyat sub’ekti bo‘lsa; ikkinchidan esa, u mazkur jarayonning qatnashchisidir. Bu jihatdan olganda inson jamiyatning ob’ektidir.
Ma’lumki, jamiyat taraqqiyoti, ijtimoiy-ma’naviy hayotning rivojlanishi murakkab jarayonlardan iborat. Albatta, bunday jarayon kishilarga turlicha ta’sir ko’rsatadi. Bilim saviyasi yetarliy bo‘lgan, e’tiqod - iymoni but bilgan kishilar har qanday murakkabliklar boshqacha qilib aytganda, barcha qiyinchiliklarni bardosh bilan bartaraf etishga harakat qilsa, ba’zilar bunday xolatdan esankirab qoladilar. Natijada ijtimoiy hayotga loqaydlarcha munosabatda bo‘ladi, ba’zi birlar esa hayotning yengil tomonini tanlaydilar. Bunday kishilar o‘zlarining xuzur halovatlarini o‘ylaydilar. Buni bozor iqtisodiyoti sharoitidagi qiyinchiliklar yoki turli mafkuraviy g‘oyalar oqimi harakatidagi jarayonidan yaqqol ko‘rishimiz mumkin.
Bundan tashqari hozirgi vaqtda ijtimoiy hayotimizga, turmush tarzimizga yot bo‘lgan giyoxvandlik, foxishabozlik, qonunbuzarlik, turli aqidaparastlik kabi illatlarning ham suqulib kirib kelishi ayrim kishilar, ayniqsa yoshlar tarbiyasiga salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda.
Shunday ekan, salbiy og‘ishlar girdobiga kirgan shaxslar bilan tarbiyaviy ishlar ko‘lamini kuchaytirish, ta’sir ko’rsatishning darajasini oshirishni taqoza etadi.
Bu xususda yurtboshimiz I.A.Karimov o‘zining barcha nutq va asarlarida, ayniqsa, «Yuksak ma’naviyat yengilmas kuch» kitobida alohida ta’kidlab o‘sib kelayotgan yosh avlodni ma’naviy jihatdan barkamol qilib tarbiyalash davlat ijtimoiy-iqtisodiy siyosatining markazini tashkil etilishligini uqtiradi.
Buning uchun esa keng omma shu jumladan salbiy og‘ishga moyil bo‘lgan shaxslar bilan shug‘ullanishning faol yo‘l, usul, vositalarini aniqlash, ularga tarbiyaviy ta’sir ko‘rsatishning uslubiyotini ishlab chikish zarur. Bunday ma’suliyatli ish esa umumiy pedagogikaning alohida soxasi bo‘lgan «Ijtimoiy pedagogika”ning zimmasidadir. Chunki, tarbiyaviy ish nafakat ta’lim muassasalarida, balki, ijtimoiy hayotimizning barcha jabhalarida amalga oshiriladi.
Keyingi yillarda pedagogika yo‘nalilishidagi oliy o‘quv yurtlarining pedagogika va psixologiya ta’lim yo‘nalishida “Ijtimoiy pedagogika” fani o‘qitilib kelinmoqda. Bizningcha, bu fanni barcha oliy o‘quv yurtlarining mavjud ta’lim yo‘nalishlarida o‘qitilishi maqsadga muvofiq bo‘ladi. Sababi shundaki, mazkur o‘quv yurtlarini tamomlab tegishli joyga mutaxassis bo‘lib kelganlar o‘z navbatida o‘zi faoliyat ko‘rsatayotgan ob’ektda ijtimoiy pedagoglik vazifasini ham bajaradi. Mazkur o‘quv qo’llanma tayyorlashda respublikamizdagi yetakchi pedagog tadqiqotchilar Qurbonov M.Q., Qurboniyazova Z.Q., Begmatov A., Isaqova M., Rossiyalik pedagoglar Galaguzova M.A., Mudrik A.V., Podlasiy I.P. hamda Toshkent Davlat pedagogika Universitetining
“Pedagogika”, “Defektologiya» kafedralaridagi materiallardan ijodiy ravishda foydalanildi.