|
Immunologiya docImmunologiya (B.Ibragimxodjayev, G.Shaxmurov)8.
Parazitar infektsiyalarga qarshi immunitet.
Viruslarga =arshi immunitet bakteriya va bosh=a patogen agentlarga
nisbatan sodir b
ы
ladigan immun reaktsiyalardan
ы
ziga xosligi bilan ajralib
turadi. Bu
ы
ziga xoslik virusning tabiati, ularning molekulyar va genetik
darajadagi parazitligi bilan bo\li=.
Virusli kasalliklar patogenezining asosini virus va unga sezgir b
ы
lgan
xujayralarning
ы
zaro munosabati tashkil =iladi, chunki virusli infektsiya
birinchi navbatda chidamsiz shujayralar infektsiyasidir. SHujayradan
tash=ari sholatda viruslar shayotchanligini sa=lab =oladi, lekin shayot
faoliyatini davom ettira olmaydi. SHuning uchun sham viruslarga =arshi
immunitetni yuzaga keltirishning asosiy shartlaridan biri shujayrani virusli
genetik axborot kirishidan shimoya =ilish va viruslarning k
ы
payishini
(reproduktsiyasini) t
ы
xtatishdir.
Xujayra tash=arisidagi virusga nisbatan b
ы
ladigan immun reaktsiya
bakteriya va taksinlarga =arshi reaktsiyalarga
ы
xshash, ya`ni patogen
agentga =arshi y
ы
nalgan. Demak, viruslarga nisbatan sodir b
ы
ladigan
shimoya reaktsiyalari umumiy immunologik =onuniyatlarga b
ы
ysunadi:
1.Xar =anday
ы
ziga xos immunologik javob antigenlar.
2.Immunokompetent xujayralar.
3.Antitana ishtirokida yuzaga keladi.
Viruslarning antigeni sodda tuzilishiga =aramasdan, ularning
tashkillanishi murakkab b
ы
lib, virionlarning tuzilmasi va ularning kimyoviy
tarkibiga bo\li=. Bir molekula nuklein kislota va =obi=dan (kapsid) iborat
virion sano=li antigenlarga ega. (polimelit virusi). Tashki =obi= -
superkapsidga ega virionlar esa murakkab naborli antigenlardan tashkil
topgan b
ы
ladi (misol uchun gripp virusi).
Organizmning virusga =arshi shimoyasi antibakteriya shimoya singari
nospetsifik va spetsifik shimoya omillariga b
ы
linadi.
Viruslarga =arshi nospetsifik shimoya omillariga =uyidagilar kiradi.
1. Virus faolligi ingibitori – normal zardob va shilli= =avat sekretlarida
b
ы
ladigan o=sil moddalar. Ular termostabil (
α
ingibitor – viruslarning
gemogiyutinin
faolligini
bloklovchi
va
termolobil
β
ingibitor
–
antigemoglyutinin va viruslarni neytrallovchi) b
ы
ladi.
2. Interferenlar – past temperaturada ultrabinafsha nurlar kislotalar va
ish=orlarga chidamli toksik shususiyatga ega b
ы
lmagan limfoid a`zo va
shujayra tizimning mashsuloti b
ы
lgan o=sil modda.
Interferon virus bilan zararlangan shujayrada viruslar k
ы
payishga
t
ы
s=inlik =iladigan
ы
ziga xos o=sil ishlab chi=arilishini ta`minlaydi.
Interferon =on or=ali organizmning shamma joylariga tar=aladi va virus
bilan alo=ada b
ы
lmagan xujayralarning (virus bilan) zararlanishining oldini
www.ziyouz.com kutubxonasi
35
oladi. Odam interferoni shayvon organizmida ta`sir k
ы
rsatmaydi va
aksincha.
3.Viruslarning buyrak, yu=ori nafas y
ы
llari, xilpillovchi epiteliyalari
or=ali chi=arlishi, viruslar t
ы
plamining shosil b
ы
lishi (tsitoplazmatik
kiritmalarda) tsitoplazmaning zararlangan =ismining chegaralanishi.
4.Tana temperaturasi oshishi va buning natijasida virusilarning
k
ы
payishi tormozlanadi, moddalar almashinuvi kuchayadi.
Ы
ziga xos viruslarga =arshi gumoral omillarga spetsifik
immunoglobulinlar – antitanalarning plazmatik shujayralar tomonidan ishlab
chi=arilishini k
ы
rsatish mumkin. Antitanalar =ondagi virus zarralarini
neytrallaydi, tsitotoksik limfotsitlar – effektorlar esa viruslar bilan
zararlangan shujayralarni y
ы
=otadi, organizmning viruslardan tozalaydi.
(agarda virus bilan zararlangan shujayra ichki shimoya omillari (interferon,
enzim - nuklein kislotalar replikatsiyasini nazorat =iluvchi va bosh=a
omillar) viruslarning k
ы
payishiga t
ы
s=inlik =ila olmasa).
Dostları ilə paylaş: |
|
|