Immunologiya doc

bermaydigan 2 gurushdagi sich=onlarning immun javobi ularning F1 
gibriddagi organizmlarida immun javobini shosil =ilgan. Demak, immun 
javobga ega b
ы
lmagan va 1a-genlarning maxsulotlari =
ы
shilishi natijasida, 
ya`ni 1a-o=sillarning ishtirokida limfotsitlar antigenlarga nisbatan javob 
reaktsiyasining yuzaga chi=argan. 
Antigenlar - murakkab organik moddalar b
ы
lib ular organizmga 
ы
ziga 
xos =arshi ixtisoslashgan javob reaktsiyasining keltirib chi=aradi. 
Antitanalar esa - organizmda ma`lum antigenlar ta`siri ostida plazmatik 
shujayralar tomonidan sintezlanadi va antigen bilan birikib uni 
zararsizlantirish =obiliyatiga ega b
ы
ladi. SHu tufayli antetanalar immun 
jarayoning ixtisoslashganligini ta`minlovchi asosiy omillardan biri b
ы
lib 
shisoblanadi. Antitananing antigen bilan bo\lanish jarayonida =on 
plazmasida b
ы
lgan maxsus o=sillar yoki komplement sham ishtirok etadi. 
Komplement bu jarayonda keskin faollashib antigenlarning aititanalar 
tomonidan zararsizlanishini ta`minlaydi. 
U egizak buzo=larda monozigot egizaklardan far= =iladigan lekin bir 
organizmda 
uchrashi 
mumkin 
b
ы
lmagan 
=on 
gurushlarining 
kombinatsiyasini kuzatishga muvofi= b
ы
ladi. Uning taxminiga k
ы
ra 
embrionlar ona =ornida rivojlanayotgan va=t davomida ularni y
ы
ldoshlari 
bir-birlari bitib ketib gomeopoetik shujayralarning almashinishiga olib 
kelinishi kerak edi. Ana shunday sholat eritotsitor mozaika deb atalgan. R 
Medawor tajriba davomida yangi tu\ilgan sich=on organizmiga ikkinchi 
sich=on talo= shujayralari kirish natijasida 
ы
ziga xos tolerantlik keltirib 
chi=argan. Bunday tolerantlik teri transperantatiga nisbatan sham sodir 
=ilingan. 
Immun javob samarasi yuzaga chi=ishi uchun, shujayra darajasidagi 
bir =ator xodisalar yuz berishi lozim. Barcha immun javob reaktsiyalari 
asosini tashkil etuvchi shujayralarning munosabatlari periferik immun tizimi 
a`zolarida kuzatiladi. Periferik a`zolarga: limfa tugunlari, talo= gemolimfatik 
tugunlar kiradi. Bu a`zolar =atoriga murtaklar, shazm tizimida joylashgan 
aloshida limfatik follikulalar yoki ularning gurushlar (Peyer tanachalari), 
appendiks, nafas va siydik chi=aruv y
ы
llari b
ы
ylab joylashgan lifoid 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

33 
folekulalar sham kiradi. Periferik a`zolarga =on yoki limfa or=ali keluvchi T- 
va V- limfotsitlarning k
ы
payishi, ularning gumoral va shujayraviy immunitet 
jarayonlarda ishtirok etuvchi effektor – (ma`lum jarayonni bajaruvchi) =on 
yaratuvchi va immun shimoya a`zolari xujayralariga aylanadi. Timusdan 
tash=ari, barcha a`zolarning stromasini biriktiruvchi t
ы
=imaning mashsus 
turi b
ы
lgan retikulyar t
ы
=ima tashkil etadi. Timusning asosini esa epitelial 
t
ы
=ima shosil =iladi. +on yaratuvchi va immun shimoya tizimi a`zolari 
faoliyati nerv, endokrin tizimlar ta`siri ostida bosh=arib turiladi. 
Limfa tugunlari shajmi uncha katta b
ы
lmasada son jishatdan k
ы
pligi 
=on yaratuvchi va immun jarayonlarda yu=origi 
ы
rinlardan birini egalalaydi. 
Limfa tuguni limfa tomirlari b
ы
ylab joylashib, =uyidagi vazifalarni bajaradi: 
1.Limfa tugunlarida T-V limfotsitlarning k
ы
payishi va ularning 
antigenga mos ravishda ixtisoslashishi kuzatiladi. T-V limfotsitlar 
ы
zaro 
shamda mikromuxit shujayralar bilan alo=ada b
ы
lishi ma`lum antigenga 
=arshi spetsifik antitanalar ishlab chi=arishga olib keladi. 
2.Limfatsit tugunlar o=ib 
ы
tayotgan suyu=ligini yoki limfani barcha yot 
antigenlardan tozalaydi. SHu jumladan rak xujay Tugunlarning bu vazifasini 
ы
ziga xos biologik filtr sifatida =arash mumkin. 
3.Tugunlar t
ы
=ima suyu=ligi uchun 
ы
ziga xos yi\uvchi a`zo yoki depo 
b
ы
lib shisoblanadi. SHuningdek limfa tugunlarida =on or=ali kelgan 
monotsitlarning makrofaglariga aylanishi yuz beradi. 
Immunitetning markaziy a`zolarida T- va V- limfotsitlarining shosil 
b
ы
lishi, ularning yu=oridagi a`zolaridan migratsiyasi, tar=alishi va 
retsirkulyatsiyasi tabiiy fiziologi jarayon b
ы
lib, antigen =
ы
z\alishi 
b
ы
lmaganda sham davom etadi. 
Odam periferik =onida (so\lomlarda) taxminan 65% T-limfotsitlar va 
25% V-limfotsitlar b
ы
ladi. 
Suyak k
ы
migida shosil b
ы
lgan 
ы
zak xujayra timusga borganda 
gormon va mediatorlar ta`sirida T-limfotsitlarga differentsiallashadi va talo= 
o= pulpaida joylashgan V-limfotsitlarning shosil b
ы
lishi va differentsiatsiyasi 
boshlanadi. 
Talo= immun tizimining periferik a`zosi b
ы
lib, organizmda bir =ancha 
mushim vazifalarni bajaradi. 
1. +on yaratuvchi va shimoya vazifasi. Talo=da T- va V- 
limfotsitlarning k
ы
payishi, shamda ullarning mikromushit xujayralari bilan 
shamkorlikdagi faoliyati kuzatiladi. Bundan tash=ari talo=da yot zarrachalar 
ushlanib =olib, makrofaglar tomonidan emiriladi. Embrion tara==iyot 
davrida talo=da granulotsidlar, eritrotsidlar va =on plastinkalar sham shosil 
b
ы
ladi. Ammo bu jarayon xomila tu\ilishi paytiga kelib y
ы
=olib ketadi. 
2. Talo=da yashash muddatini 
ы
tagan eritrotsidlar va =on plastinkalar 
emiriladi. 
3. Talo=da bir =ancha biologik faol moddalar ishlanib, ular =izil suyak 
k
ы
migida kechadigan eritropoes va trombotsitopoes jarayonlarni bosh=arib 
turadi. 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

34 
4. Talo=da ma`lum mi=dorda =on zapasi sa=lanib turadi va zarur 
b
ы
lganda =on aylanish doirasiga chi=ariladi.