İnsan cəmiyyətinin inkişafı təbiətlə qarşılıqlı təmasda olmadan mümkün deyil

88 
 
Prezident  fərmanının  icrası ilə  əlaqədar  Ekologiya  və  Təbii  Sərvətlər  Nazirliyinin 
"Meşələrin  bərpa  edilməsinə  və  artırılmasına  dair"  hazırladığı  Milli  Proqramın 
layihəsi  müvafiq  düzəliş  və  əlavələrlə  18  fevral  2003-cü  il  tarixdə  1152  saylı 
Prezident Sərəncamı ilə təsdiq edilmişdir.  
Bu  proqrama  əsasən  ölkəmizin  bütün  regionlarında  (2003-2008-ci  illərdə)  69700 
ha sahədə meşələr bərpa olunmalı və yeni meşəliklər salınmalıdır.  
Ekologiya  və  Təbii  Sərvətlər  Nazirliyi  yarandığı  vaxtdan,  2001-ci  ilin  mayından 
başlayaraq ardıcıl, düzgün ekoloji siyasət apararaq Respublikada meşələrin bərpa 
edilməsi və yeni meşə massivlərinin yaradılması, şəhərətrafı qəsəbələrin, şosse və 
magistral  yollarının  ətrafının  yaşıllaşdırılması  və  arid  zonalarda  qoruyucu  meşə 
massivlərinin  yaradılması  sahəsində  irimiqyaslı  işlərə  başlamışdır.  Bununla 
əlaqədar  Respublikanın  arid  zonalarında  meşə  və  yaşıllıqların  salınması  ən  çətin 
olduğu  şəraitlərdə  3  meşəsalma  və  4  regional  meşə  tingliyi  müəssisələri 
yaradılmışdır.(Naxçıvan, Abşeron, Quba və Kür).  
Yeni yaradılmış Meşə Salma Müəssisələrinin və Respublikanın digər bölgələrində 
fəaliyyət  göstərən  Meşə  Mühafizəsi  və  Bərpası  Müəssisələrinin  gücü  ilə  2002-ci 
ildə  7753  ha,  Milli  Proqramın  icrasına  uyğun  olaraq  2003-cü  ildə  isə  8721  ha 
sahədə  meşəbərpa  işləri  aparılmış  və  yeni  meşəliklər  salınmışdır.  Bu  göstəricilər 
2000-2001-ci  ildə  yerinə  yetirilən  meşəbərpa  və  meşəsalma  işlərinin  həcmindən, 
müvafiq olaraq 1,6-1,9 dəfə çoxdur.  
Müxtəlif  çeşiddə  əkin  materiallarının  yetişdirilməsi  sahəsində  də  məqsədyönlü 
işlər görülmüşdür.  
Belə  ki,  2002-ci  ildə  qiymətli  ağac  və  kol  cinslərindən  12  milyon  ədəd,  2003-cü 
ildə  32  milyon  ədəd  əkin  materialı  yetişdirilmişdir.  Bu  2000-2001-ci  ildə 
yetişdirilən əkin materiallarının həcmindən müvafiq olaraq 2-5 dəfə çox olmuşdur.  
Meşəbərpa  və  meşəsalma  işlərinin  həcmi  2004-cü  ildə  artırılaraq  9000  hektara, 
əkin  materiallarının  yetişdirilməsi  isə  35  milyon  ədədə  çatdırılması 
proqnozlaşdırılmışdır.  Vaxtında  aparılan  təşkilati  tədbirlərin  nəticəsində  35 
milyona  qarşı  40  milyon  əkin  materialı  yetişdirilmiş,  3700  ha  sahədə  yeni  meşə 
salınmış 5403 ha sahədə təbii bərpaya kömək tədbirləri aparılmışdır.  
2005-ji  ilin  yekun  hesabatlarına  görə  ötən  hesabat  ilində  9500  hektarmeşəbərpa 
tədbirlərinə  qarşı  9737  hektar  sahədəmeşəbərpa  tədbirləri  aparılmışdır.  Bundan 
3860 hektarı yeni meşələrin salınmasıdır. Qalan 5877 hektarı təbii bərpaya kömək 
tədbirləridir. 35  mln.  ədədə  qarşı 38  mln.  ədəd  əkin  materialı yetişdirilmişdir. Bu 
göstərijilər 2000-2001-ji ilin göstərijilərindən meşəbərpa tədbirləri üzrə 2-2,5 dəfə, 
əkin materiallarının yetişdirilməsi üzrə isə 6-10 dəfə çoxdur.  
«Meşələrin  bərpa  edilməsinə  və  artırılmasına  dair  Milli  Proqram»ın  tələblərinə 
uyğun  olaraq  2006-jı  ildə  meşəbərpa  tədbirlərinin  plan-proqnozlərı  artırılaraq  10 
min hektara çatdırılmışdır. Hal-hazırda bu istiqamətdə işlər davam etdirilir.  

---

89 
 
Göstərilənlərlə  yanaşı  meşə  təsərrüfatı  sistemində  bir  sıra  problemlər  hələ  də 
mövcuddur.  
Belə  ki,  alternativ  yanacaq  növlərinin  çatışmazlığı  meşələrdə  özbaşına  qırıntının 
artmasına,  qanunsuz  mal-qara  otarılması  isə  təbii  bərpa  prosesinin  pozulmasına 
səbəb  olur.  Maddi  texniki  təminatın  və  maliyyə  vəsaitinin  çatışmazlığı,  əmək 
haqqının aşağı olması aparılan bu cür meşə təsərrüfatı tədbirlərinə öz mənfi təsirini 
göstərir. 
 
                                                   Milli Parklar 
Azərbaycan Qafqaz və Kiçik Asiya, Qara dəniz və Xəzər dənizi regionunda qədim 
mədəniyyətə,  Avropada  ən  zəngin  bioloji  müxtəlifliyə  malik  olan  ölkələrdən  biri 
olaraq fövqaladə əhəmiyyətli təbii irsə malikdir.  
Bioloji  müxtəlifliyin  qorunub  saxlanılmasında  xüsusi  mühafizə  olunan  ərazilərin 
rolu  əvəzedilməzdir.  Məhz,  xüsusi  mühafizə  olunan  təbiət  ərazilərinin  fəaliyyəti 
nəticəsində  nadir  və  nəsli  kəsilməkdə  olan  flora  və  fauna  növlərinin  qorunub 
saxlanılmasına imkan yaranmışdır.  
Hazırda  respublikamızın  ərazisində  6  Milli  Park,  13  Dövlət  Təbiət  Qoruğu,  21 
Dövlət Təbiət Yasaqlığı fəaliyyət göstərir.  
Milli  Parklar  -  xüsusi  ekoloji,  tarixi,  estetik  və  digər  əhəmiyyət  daşıyan  təbiət 
komplekslərinin yerləşdiyi və təbiəti mühafizə, maarifçilik, elmi, mədəni və digər 
məqsədlər  üçün  istifadə  olunan  təbiəti  mühafizə  və  elmi  tədqiqat  idarələri 
statusuna malik olan ərazilərdir.  
Akademik  Həsən  Əliyev  adına  Ordubad  Milli  Parkı  -  2003-cü  ilin  16  iyun 
tarixində  Azərbaycan  Respublikası  Prezidentinin  Sərəncamı  ilə  Naxçıvan  Muxtar 
Respublikasının  Ordubad  rayonunun  inzibati  ərazisinin  12131  hektarında 
yaradılmışdır. Ərazisinin çox hissəsi dağlıqdır. Ordubad Milli Parkı zəngin bioloji 
müxtəlifliyə malikdir. Burada Azərbaycanın "Qırmızı kitabı"na daxil edilmiş 58(35 
onurğalı  və  23  həşərat)  heyvan  və  39  bitki  növü  vardır.  Milli  Parkın  ərazisində 
nadir və nəsli kəsilmək təhlükəsi qarşısında olan fauna növlərindən Asiya bəbirini,  
dağ qoyunu-muflonu, bezoar keçini, Avropa tüvüyünü, ağ quyruq dəniz qartalını, 
berkutu,  bəzgəyi  göstərmək  olar.  Şirvan  Milli  Parkı  -  Azərbaycan  Respublikası 
Prezidentinin sərancamı ilə 2003-cü ilin 5 iyul tarixində Qaradağ, Salyan, Neftçala 
rayonlarının  inzibati  ərazisinin  54374  hektarında  yaradılmışdır.  Yarımsəhra 
landşafta  malikdir.  Ərazinin  4000  hektarını  su  hövzəsi  təşkil  edir.  Qoruğun 
ornitoloji  faunası  çox  zəngindir.  Su-bataqlıq  ərazilərdə  nadir  və  qiymətli  köçəri 
quşlar qışlayır və yuvalayır (turac, bəzgək, dovdaq, qu quşları və s.). Məməlilərdən 
seyran faunanın əsasını təşkil edir.  
Ağ-göl  Milli  Parkı  -  2003-cü  ilin  05  iyul  tarixində  Azərbaycan  Respublikası 
Prezidentinin  Sərəncamı  ilə  Ağcabədi  və  Beyləqan  rayonlarının  inzibati 
ərazilərində  Ağ-göl  dövlət  təbiət  qoruğu  və  Ağ-göl  dövlət  təbiət  yasaqlığının 

---