Insanda sàwlelendiriw dàrejeleri esse kirisiw

INSANDA SÀWLELENDIRIW DÀREJELERI
ESSE
Kirisiw
Pikirlew dúnya hám ózimiz haqqındaǵı túsinikmizni qáliplestiriwde zárúrli rol oynaydı. Ulıwma psixologiya kontekstinde adamlarda sáwlelendiriw dárejesin úyreniw túrli jaǵdaylarda ózimizdi qanday aqıl etiwimizni hám ózimizdi qanday túsiniwimizni jaqsılaw túsiniw múmkinshiligin beredi. Bul hádiyse tekǵana shaxstıń ishki dúnyasın, bálki onıń átirap -ortalıq menen óz-ara munasábetin de óz ishine aladı.
Sáwlelendiriwdiń eń tómen dárejesi: sensorimotor aktivlik Pikirlewdiń birinshi dárejesinde insan ózin qorshap turǵan dúnya menen sensorimotor aktivlik dárejesinde munasábette boladı. Bul insan sırtqı eskertiwlerge juwap beretuǵın tiykarǵı reakciya dárejesi bolıp tabıladı. Usı waqıtta adam sezim-sezimlerdi basdan keshiriwi múmkin, biraq onıń waqıyalardan xabarlılıǵı sırtqı tásirinlerge ápiwayı reakciyalar menen shegaralanadı.
Pikirlewdiń keyingi dárejesinde waqıyalar hám ishki dúnyanıń ramziy kórinisin qáliplestiriw baslanadı. Bul tildiń rawajlanıwı hám abstrakt pikirlew qábileti menen baylanıslı. Insan óz tájiriybelerin anglay baslaydı hám ózi hám átirapındaǵı dúnya haqqında ramziy ideyalardı jaratadı.
Reflektsiyanıń eń joqarı dárejesi: metakognitsiya.Pikirlewdiń eń joqarı dárejesinde metakognisiya - óz pikirleri hám háreketleri haqqında oylaw qábileti. Insan tekǵana óz sezim-sezimleri hám pikirlerin tusinip jetedi, bálki olardı analiz ete aladı, sáwlelendiredi hám ishki dúnyanı túsiniwge ıntıladı. Bunday pikirlew dárejesi insannıń ózin hám jámiyettegi ornın tereńrek ańǵarıw, óz-ózin ańǵarıw hám ózin ózi basqarıwdı rawajlandırıwǵa múmkinshilik beredi.
Psixologiyalıq ósiw hám rawajlanıw : sáwlelendiriw dinamikası. Shaxstaǵı sáwlelendiriw dárejelerin túsiniwdiń zárúrli tárepi bul olardıń psixologiyalıq ósiw hám rawajlanıw processinde ózgeris dinamikası bolıp tabıladı. Turmıstıń dáslepki basqıshlarında sensorimotor aktivlik ústinlik etedi, lekin biz ósip ulg'aygan sayin, sáwlelendiriw spektri az-azdan kengayadi. Kognitiv qábiletlerdi, social tájiriybeni hám sezimiy etuklikni rawajlandırıw ápiwayı reakciyalardan ózin ózi ańǵarıwdıń jáne de quramalı formalarına ótiw menen birge keledi.
Materiallıq kontekst hám sáwlelendiriw. Oy-pikir de materiallıq kontekstke júdá baylanıslı. Túrli mádeniyatlar adamlar óz tájiriybelerin qanday qabıllawları hám túsindirme beriwlerin anıqlaytuǵın ayriqsha sáwlelendiriw naǵısların islep shıǵadılar. Materiallıq faktorlar óz-ózin hám dúnyanıń ramziy qıyalların qáliplestiriw usılına, sonıń menen birge, metabilish dárejesine tásir etiwi múmkin.
Reflektsiyani rawajlandırıwda psixoterapiyanıń ornı
Pikirlew dárejesin túsiniw, ásirese psixoterapiyada zárúrli ámeliy áhmiyetke iye. Psixoterapevt nawqastıń pikirlew dárejesin analiz etip, onıń sezim-sezimlerin, pikirlerin hám minez-qulqların teńib alıw hám túsiniwge járdem beredi. Metakognitsiya procesi jeke ósiw hám qıyınshılıqlardı engish ushın quralǵa aylanadı.
Juwmaq
Juwmaq etip aytatuǵın bolsaq, adamlarda sáwlelendiriw dárejeleri turmıs dawamında rawajlanıp baratuǵın quramalı struktura bolıp tabıladı. Sensimotor juwaplardan metakognitsiyaga shekem bul process biziń psixik salamatlıǵımız, jeke rawajlanıw hám átirapımızdaǵı dúnya menen óz-ara munasábetimizni qáliplestiredi. Bul dinamikanı túsiniw psixologlarǵa da, adamlardıń ózine de ózgerislerge natiyjelilew iykemlesiwge, ózleri hám jámiyet menen uyqas munasábetlerdi rawajlandırıwǵa múmkinshilik beredi.
Adamlarda sáwlelendiriw dárejeleri ań evolyutsiyasındaǵı quramalı joldı ańlatadı. Ápiwayı sensorimotor juwaplardan metakognitsiyaga shekem hár bir dáreje biziń dúnya hám ózimiz haqqındaǵı túsinikmizni qáliplestiredi. Bul dárejelerdi úyreniw psixologlarǵa ishki intellektual process qanday júz bolıwın jaqsılaw túsiniwge múmkinshilik beredi, bul bolsa, óz gezeginde, óz-ózin biliw hám óz-ózin rawajlandırıw usılların islep shıǵıw ushın paydalı bolıwı múmkin. Sonday etip, pikirlew dárejeleri insan ruwxıylıqı jáne onıń múmkinshiliklerin tereń ańǵarıwdıń giltiga aylanadı.
(454 sóz)