İntellektual-Elektron Kitabxananın təqdimatında
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj 124 124 ziyadə simic olublar. İndi elə İçərişəhərin özünün JEK müdirlərinin hərəsinin Şirvanşahlar sarayındın üç-dörd dəfə böyük villası var. Hamısı da «Yevroremont». Mən hələ icra hakimlərini, polis rəislərinin, nə bilim nazirləri və s. adamları demirəm. Bu adamların yanında o vaxtkı Şirvan şahları müxalifət qəzetlərinin redaktorları qədər kasıb görünürlər. Lakin bir məsələ də var, ola bilər ki, o vaxtkı Şirvan şahları nə kasıb olublar, nə də simic. Sadəcə, əsl müsəlman kimi dünya malında gözləri olmayıb, cahü- cəlal sevməyiblər, yəni, gözü tox olublar. Yox, əgər indikilər kimi olsaydılar, bütün İçərişəhər camaatını, arıq-köklüyünə baxmadan qaladan qırağa köçürdüb, içərini eyləyərdilər şahın şəxsi malikanəsi, daha doğrusu, iqamətgahı, qala divarlarından Şirvanşahların yekə-yekə şəkillərini asıb altında yazardılar: Xalq «ŞŞ» deyir. (ŞŞ, yəni Şirvan Şah). Camaatı da, məcbur edərdilər ki, bürclərə yaxın gələndə mütləq Salavat çevirsinlər (bu yerdə lap çox gopa basdım, deyəsən, o vaxtlar müsəlman aləmində adam şəkili çəkməyə icazə vermirdilər). Bəli, Şirvanşahlar bunu edə bilsələr də, etmədilər, çünki bayaq dediyimiz kimi əsl müsəlman olublar. Bəzi alimlər belə rəy irəli sürür ki, bizə saray kimi təqdim olunan bina əslində Seyid Yəhya Bakuvi adlı bir sufinin xanəgahı olub, Şirvanşahlar sarayı isə hardasa dənizin içindəymiş. Dənizin içində deyəndə, camaat düz başa düşməz, elə bilər ki, saray suyun altında yerləşibmiş, padşahlar da amfibiya imişlər. Yox qətiyyən, saray indiki buxtanın içində olub, sadəcə, o www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj 125 125 125 vaxtlar su xeyli daldaydı, indi suyun altında qalan saray o vaxt dəniz sahilindəydi. O vaxtlar Bakı ətrafında meşəliklər, dağlar da vardı (meşə deyəndə Fatmayı, Novxanı üzümlüklərini, dağ deyəndə isə Patamdart, Şubanı yüksəkliklərini nəzərdə tuturam). Deyilənə görə, Abşeronun ucqarları - Pirallahı, Zirə, Gürgan, Şahdili tərəflər sıx cəngəllik olubmuş. O ki qaldı Şahdilinə (indi həmən yerə «Şaxovı kosa» deyirlər) buranın adı da çox maraqlıdı. Vertolyotdan baxanda Abşeron yarımadası, doğurdan da, hansısa naməlum məxluqun (bəlkə də elə Şirvanşahın) başına, Zirə kəndi tərəfdən dənizin içərisinə uzanan nazik torpaq zolağı isə dilinə oxşayır. Kimsə soruşa bilər ki, eləysə Pirallahı adası da bu məxluqun (bəlkə də Şirvanşahın) buynuzuna oxşayır, bəs nəyə görə oranın adını Şahbuynuzu qoymayıblar? İlk baxışdan məntiqi sualdır, həqiqətən də Pirallahı adasına Şahbuynuzu adını qoysaydılar daha düzgün olardı. Lakin bir məsələ var. Əgər belə olsaydı, camaata elə gələrdi ki Şirvanşahın arvadı ona xəyanət edir, kişi buynuz çıxardıb. Bu da ki, həqiqətə uyğun deyil. O vaxtın arvadları namusu, abırı hələ göy əsgiyə büküb dənizə atmamışdılar. Beləliklə, Şirvanşaha şər atmamaqçün Şahbuynuzu sözünü kənara qoyublar. O ki qaldı, ümumiyyətlə, buynuz məsələsinə, Bakı tarixinə buynuz atanlar həmişə çox olubdu. Ən birinci buynuz atanların cərgəsində İmadəddin Nəsimi də var idi. Şübhəsiz ki, söhbətin hürufilərdən getdiyini anladınız. On dördüncü əsrdə Bakı şəhəri hürufilərin mənzil-qərargahına dönmüşdü. Bizim şəhər o vaxtlar www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj 126 126 İslam aləminin bir növ ucqar bir guşəsi sayıldığından cənub padşahlarına zidd gedən bir çox adamlar (yəni o vaxtın müxalifəti) qaçıb Bakıda gizlənirdilər. Teymurləngin əlindən qaçan hürufi dərvişləri də, o vədələrdə, Bakıda o qədər çoxalmışdılar ki, az qala bütün şəhər əhlini və kənardan gələn qonaqları yoldan çıxartmağa nail olmuşdular. Deyilənə görə, «Allahü- əkbər» pıçıldayaraq qala qapısından içəri girən adamlar, bir-iki gündən sonra qaval çala-çala, «Fəzl həqq», «Ənəl- həqq» qışqıra-qışqıra bayıra çıxırdılar, bığ-saqqal qırxdırmağı da tərgidib olurdular hürufi. Bədii dillə desək içəri «adam» girən, «allah» olub çıxırdı. Bakı dönmüşdü Allah istehsal edən «konveyer»ə, Fəzlüllah Nəimi ilə İmadəddin Nəsimi Bakıda «avtoritetlər»ə, yaxud «karanovonnı vor zakonlar»a çevrilmişdilər. Qanuni hökümət qalmışdı bir qırağa, hamı onların sözüylə oturub-dururdu. Şəhər hakimi də, qazısı da bu iki «avtoritet»ə toxunmurdular, qorxurdular. Fikirləşirdilər, xətirlərinə dəyərik, sonra hirslənib çoxsaylı allahlarını buraxarlar canımıza, onlar da taxta qılınclarını itiliyib soxarlar < nə isə... Bir müddət vəziyyət dəyişmir. Lakin günlərin bir günü hürufilərin Bakıda (o vaxtlar Badkubə deyirdilər) «bezpredellik» eləməsi xəbəri gedib çatır, Nəsiminin diliylə desək, «Divi-əzəm»in, yəni ən böyük divin, yəni Teymurləngin qulağına. Teymurləng də öz «territoriyasında» «çujoy avtoritetlərin» peyda olub «zakon talkavat» eləməyindən çox narahat olur, qəzəblənir, obşyakı yığıb hər şeyi onlara danışır, bir yerdə tədbir töküb qərara Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|