İntellektual-Elektron Kitabxananın təqdimatında
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj 9 9 9 Bəli, hamı belə deyirdi və ilk baxışdan mövhumat kimi görünsə də, hamı buna inanırdı. Məhz bu səbəbdən də şərq rəssamların miniatürlərinə baxanda insanların üzdən hamısınnı biri birinə oxşadığını görürsən. Yəni bütün obrazlar elə bil maska taxıb. Heç bir rəssama insanı həqiqətdə olduğu kimi çəkməyə icazə verilmirdi. Behzad isə əvvəllər öz tələbələrinə öyrətdiyi əsas qaydanın əleyhinə çıxsa da, cidd-cəhdlə Şeybani xanın təsvirini məhz özünə oxşar çəkməyə çalışırdı. Çəkə-çəkə gözünün qarşısına doğma Heratın dağılmış küçələri, sarayları, yandırılmış kitabxanaları gəlirdi. Uzun illər boyu Behzadın himayədarı olan Herat hökmdarı Sultan Hüseyn Bayqara, onun vəziri məşhur şair Mir Əlişir Nəvai bütün varlıqlarını Heratın çiçəklənməsinə həsr etmişdilər, gözəl saraylar, kaşanələr tikdirmişdilər, usta sənətkarları, qələm sahiblərini Herata dəvət edib, bu şəhəri Türk-İslam mədəniyyətinin mərkəzinə çevirmişdilər. Kamaləddin Behzad isə Heartda saray kitabxanasının rəisi idi. Lakin hökmdarla vəzirin ölümündən cəmisi bir neçə il sonra Buxara çöllərindən gələn bu yarıvəhşi köçəri tayfalar bir ayın içində bütün yaradılanları yandırıb www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj 10 10 dağıdır və Şeybani xan bir müddət sonra Kamaləddin Behzada öz şəklini sifariş verir. Behzad da razılaşır, çəkməyə başlayır və Şeybani xanı özünə oxşadır. Yəqin ki qəsdən belə edir, Şeybani xana qarşı qiyama qalxmağa gücü çatmadığından ona məhz bu yolla intiqam alır, ümid edir ki, şəkli ona oxşatmaqla zülmkar xanın ruhunun, gücünün, əzəmətinin bir hissəsini, bəlkə də böyük bir hissəsini əlindən almış olur. Uzun əziyyətdən sonra Behzad Şeybani xanın şəklini çəkib qurtarır. Saray əyanları təəccüb içindədirlər. Kağız üzərindən onlara elə bil Şeybani xanın özü baxır. İlk dəfədir ki, belə şəkil görürlər. Pıçıltılar eşidilir: Oxşayır. Elə bil eynən özüdü. Belə də şəkil olarmı? Lap elə bil şeytan əməlidir. Şeybani xan özündən razı halda gülümsünür. Əlbəttə, ona desələr də inanmaz ki, adi bir nəqqaş fırçası onun ruhunun bir hissəsini, əzəmətini əlindən ala bilər. Şeybani xan təəccüblənən əyanları seyr edir. Şəklin özünə oxşamasında da qeyri-adi heç nə görmür: Əgər mən islam dünyasının yeni xəlifəsiyəmsə, deməli şəklim də başqalarından fərqlənməlidir, əgər başqalarının şəkli özlərinə o qədər də oxşamırsa, mənimki oxşamalıdır. www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj 11 11 11 Kimlərinsə ürəyində qorxu əmələ gəlir. Bəziləri isə bəlkə də Behzadın əsl niyyətini anlayırlar: Şeybani xanın ruhunun bir hissəsini ondan qoparıb bu kağıza köçürtmək, onun gücünü azaltmaq… Nə qədər qəribə görünsə də, Kamaləddin Behzadın səyləri hədər getmədi. Şeybani xanın şəklinin çəkilməsindən il yarım sonra, Mərv ətrafında özündən razı, lovğa Şeybani xan Səfəvi hökmdarı Şah İsmayılla üz üzə gəldi və ..məğlub oldu. Bu Mavərənnəhrin özbək hökmdarı və Çingiz xan nəslini yenidən dünynanın başı üzərinə qaldıracağını elan edən Şeybani xanın ilk və son məğlubiyyəti idi. Kamaləddin Behzad isə Şeybani xanın bu məğlubiyyətində onun da payı oluğunu düşünürdü. Bəlkə də haqlı idi. www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj 12 12 Çəyirtkə hücumu İslam dininin ilkin dövrlərdə rəssamlığa, heykəltaraşlığa mənfi münasibəti hamıya məlumdur. Səbəb: insanların yenidən əski inanclarına, yəni bütpərəstliyə, çoxallahlılığa qayıtması qorxusu. Bu səbəbdən islamın ilk illərində yaranan möhtəşəm müsəlman mədəniyyətində nə rəssamlığa, nə də heykəltaraşlığa yer yox idi. Heykəltaraşlıq sənətinin üstündən ədəbi olaraq xətt çəkildi. İyirminci əsrə qədər bu sənət növü islam ölkələrində sadəcə mövcud deyildi. Lakin rəssamlıq uzun illər keçdikdən və islam artıq neçə əsrlər boyu ərzində insanların şüuruna həkk olduqdan sonra sonra yaranmağa, formalaşmağa başladı. On üçüncü əsrdə bütün müsəlman şərqinin üstünü qara buludlar aldı. Uzaq şərqdən gələn monqol tayfaları artıq parçlanmış, biri biriylə yola getməyən və məhz bu səbəbdən də zəifləmiş müsəlman hökmdarlarını taxtlarınan süpürüb atmağa başladı. Xarəzmşahlar, Səlcuqlar. Atabəylər və ən nəhayət öz miskin varlığının Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|