İntellektual-Elektron Kitabxananın təqdimatında
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj 28 28 yuxarıdan aşağı baxır və hansı bir məqsəddən ötrü onlarla ittifaqa girməyi özləri üçün əskiklik hesab edirdilər. Məhz bu səbəbdən Səmərqənd hakimi Abdulla xan vilayətdəki ən istedadlı iki rəssamı səfirliyin tərkibində Hindistan hökmdarı Cahangirə hədiyyə göndərmişdi. Məqsəd də bu idi ki, Cahangir Səmərqənddə bu cür rəssamların, nəqqaşların yetişdiyini görsün və yarımköçəri özbəklərin inkişaf edərək yüksək mədəni səviyyəyə çatmasını anlasın. Məhz bu hədiyyədən sonra Moqol hökmdarı Cahangir Səmərqənd hakimi Abdulla xanla ittifaq bağladı və onlar birlikdə Səfəvilər dövləti üzərinə hücumlar təşkil etməyə başladılar. Zəifləmiş Azərbaycan-Qızılbaş dövləti bu hücumların qarşısını kəsə bilmədi, beləcə şərq əyalətləri Səfəvilərin əlindən çıxdı. Qəndəhar, Herat Moqolların, Məşhəd və Mazandaran isə Abdulla xanın əlinə keçdi. Bu hadisənin ən parodoksal cəhəti isə bundan ibarət idi ki, Səfəvi dövlətinə qarşı ittifaqın bağlanmasına müəyyən mənada xidmət etmiş hər iki məşhur rəssam …əslən bizim torpaqlardan idilər və məşhur Təbriz miniatür məktəbinin davamçıları idilər. www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj 29 29 29 Yenə də Behzad İndi isə haqqında danışdığımız hadisədən yarım əsr əvvələ qayıdaq. Təbriz. Şah İsmayılın hakimiyyətinin son illəri. Şərq rəssamlarının ustadı sayılan Heratlı Kamaləddin Behzad nəhayət ki Xorasandan Təbrizə gəlir. On il əvvəl Herat dövləti özbək Şeybani xan tərəfindən süquta uğradıldıqdan sonra Heratın bir çox nəqqaşları, xəttatları, rəssamları Herat Şahzadəsi Bədi-əz-zaman mirzəylə birlikdə Təbrizə, Şah İsmayılın yanına pənah gətirmişdilər. Lakin Behzad gəlməmişdi, vətəndə qalmışdı və onun bu dövrdə çəkidiyi ən məşhur rəsm Şeybani xanın şəkliydi. Kamaləddin Behzadın niyə görə bütün bu müddət ərzində çəkdiyi mənəvi və maddi sıxıntılara baxmayaraq vətəndə qalmasını şərq tarixçilərinin hərəsi bir səbəblə əlaqələndirir. Kimsə Behzadın öz vətəni Herata həddən artıq bağlanmasını yazır, kimlərsə məzhəbcə sünni olan www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj 30 30 Behzadın şiə Şah İsmayılın sarayında yaxşı qarşılanmayacağından qorxduğunu bildirirdilər. Bir qism alimlərsə yazır ki, Behzad Şah İsmayılın düşməni olan Şeybani xanın şəklini çəkdiyinə görə Şahın onu bağışlamayacağını güamn edirdi. Lakin zənnimizcə ən düzgün fikir bundan ibarətdir ki, Kamaləddin Behzad artıq formalaşmış olan və Sultan Məhəmməd, Ağa Mirək və sair kimi ustad rəssamlar yetirmiş Təbriz miniatür məktəbində bir növ artıq adam olmaqdan qorxurdu. Başqa sözlə desək Heratda birincilərin birincisi olan Behzad Təbrizdə sıradan bir rəssam olmaqdan çəkinirdi. Lakin Behzadın qorxuları əbəs idi. O , nəhayət ki, özündə cəsarət tapıb Təbrizə gəldikdə Şah İsmayıl və onun əyanları tərəfindən gözləmədiyi hörmət və etiramı gördü. Şah İsmayıl Behzadın sünniməzhəb olmasına baxmayaraq onu saray kitabxanasının rəisi ( kitabdar) və sarayın sənət müfəttişi kimi yüksək bir mənsəbə təyin etdi. Bundan sonra Təbrizdə hazırlanan bütün kitablar, çəkilən bütün şəkillər yalnız Behzadın düzəlişlərindən sonra şaha təqdim olunurdu. www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj 31 31 31 Həmin vaxtda Təbriz miniatür məktəbinin ən dahi yetirməsi olan Sultan Məhəmməd Şah İsmayılın oğlu Təhmasib mirzənin tərbiyəçisi təyin olunmuşdu və gənc şahzadəyə xəttatlıq, nəqqaşlıq və təsviri sənətin sirrlərini öyrədirdi. www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj 32 32 Bir dibçəkdə iki gül Behzadın Təbrizdə Kitabdar olduğu illərdə bəzi şərq səlnaməçiləri Saray kitabxanası barədə danışarkən «Bir dibçəkdə iki gül» ifadəsini işlədirdilər. Onlar iki gül dedikdə Behzadla Sultan Məhəmmədi nəzərdə tuturdular. Həqiqətən də həmin illərdə Təbriz kitabxanasında bu iki rəssamın birgə səyi nəticəsində hazırlanan kitablar şərq mədəniyyətinin incilərindən hesab olunur. Şərq incəsənətini araşdıran alimlərin ən çox mübahisə obyekti Kamaləddin Behzadla Sultan Məhəmməd arasındakı münasibətlər olub. Bir çox alimlər bu iki rəssam arasında gizli rəqabətin, qısqanclığın, qarşılıqlı antipatiyanın, çoxsaylı saray intriqalarının oluğunu qeyd edir. Ən çox belə rəylər tanınmış rus şərqşünasları B.Zaxoderin və Q.Puqaçenkovun və sairlərinin əsərlərində özünə yer. Bütün bu fikirlər isə yalnız bir tarixi fakta əsaslanır: Şah İsmayılın vəfatından və Təhmasib mirzənin taxta çıxmasından sonra yeni şah Kamaləddin Behzadı kitabxana rəisliyindən azad edərək Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|