İntellektual-Elektron Kitabxananın təqdimatında
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj 18 18 mədəniyyət incilərinin gələcəyi üçün çox narahat idi. çünki Hüseyn Bayqaranın varisi Bədiəzzaman mirzənin və başqa şahzadələrin öz atalarından fərqli olaraq çox dar düşüncəyə malik olduqlarını, yalnız eyş-işrət barədə düşündüklərini görürdü. Sənətkarın narahatçılığı əbəs deyildi. Hökmdar vəfat edəndən bir neçə il sonra özbək hökmdarı Şeybani xan Herata hücum edəndə şahzadə Bədiəzzaman mirzənin və o biri şahzadələrin heç ordu toplamağa da fərasəti çatmadı, ölkəni işğalçının ümidinə qoyub hərəsi bir yana qaçıb dağılışdı. Kamaləddin Behzad da Şeybani xanın əlinə keçdi. www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj 19 19 19 Təbriz məktəbi Şeybani xan 1510-cu ildə Mərv yaxınlığında Şah İsmayıla məğlub olandan sonra Kamaləddin Behzad da şagirdləriylə bir yerdə Təbrizə Səfəvi şahının yanına gəldi və Şah İsmayıl onu yenicə yaratmağa başladığı kitabxanaya götürdü. Taxta çıxandan sonra Şah İsmayıl da, özünə ustad bildiyi Hüseyn Bayqara kimi öz sarayına şairləri, rəssamları, xalçaçıları, xəttatları toplamışdı. Təbriz sarayında yeni kitablar hazırlanır, gözəl miniatürlər çəkilir, əvəzsiz xalçalar toxunur və nəhayət ziqiymət şeirlər yazılırdı. Hətta Təbriz civarında müsəvvirlərin (rəssamların), xəttatların, kitab cilçilərinin yaşadığı ayrıca məhəllə də salınmışdı. Kamaləddin Behzad Təbrizə gələndə burada artıq yeni yaranmış Səfəvi mədəniyyəti öz çiçəklənmə dövrünü yaşamaqdaydı və artıq ruhdan düşmüş Behzad burada sanki ikinci vətənini tapmış oldu , yenə də böyük səylə öz sənətini davam etdirməyə başladı. www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj 20 20 İndinin özünə qədər bir çox Avropa və rus incəsənət tarixçiləri Təbriz miniatür məktəbinin banisi kimi məhz Heratlı Kamaləddin Behzadı görürlər. Lakin bu fikir o qədər də inandırıcı görünmür. Düzdür, Behzad Təbriz rəssamlarının yaradıcılığına müəyyən qədər təsir göstərmişdi, lakin nəzərə almaq lazımdı ki onun gəlişindən də əvvəl artıq Təbrizdə miniatür rəssamlığı tam sürətlə inkişaf edirdi və xatıradaq ki, Behzadın özünün də ustadlarından biri şahzadə baysunqur tərəfindən məhz Təbrizdən dəvət olunmuş rəssam Seyil Əhməd Nəqqaş olmuşdu. www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj 21 21 21 İsa nəfəsli qələm İsa peyğəmbərin nəfəsi ölüləri dirildirdi. Klassik şərq divan ədəbiyyatında «Dəmi-İsa» - İsa nəfəsi obrazı həddən artıq işlənən bədii obrazlardan biridir. Məşhur Təbriz rəssamı Sultan Məhəmməd haqqında da belə deyirdilər: Onun qələmi İsa dəminə bərabərdir, onun fırçasının altından çıxan hər bir təsvir sanki dirilir, canlanır. Müasir Avropada mütəxəssislərin arasında söhbət düşəndə klassik şərq klassik şərq miniatür rəssamlarından əsasən iki adamın adı çəkilir: Heratlı Kamaləddin Behzad və Təbrizli Sultan Məhəmməd. Yaşca Behzad Sultan Məhəmməddən xeyli böyük olsa da, hər iki rəssam təxminən on ilə yaxın bir müddətdə Təbrizdə Səfəvilər sarayındakı kitabxanada çiyin-çiyinə çalışmışlar və məhz onların birgə səyi nəticəsində Təbriz miniatür məktəbi görünməmiş zirvələrə qalxmışdı. Əgər əvvəllər bir çox hallarda miniatür rəsmlər yalnız illüstrasiya edilən kitablardakı mövzuları əks elətdirirdisə, Təbriz müsəvvirləri, nəqqaşları daha çox www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj 22 22 müstəqil mövzularda işləməyə üstünlük verirdilər. Sultan Məhəmmədin yaratdığı ov səhnələri, döyüş epizodları, sevgililərin portretləri, real təbiət peyzajları o qədər təbii, o qədər əlvan alınırdı ki, insanın gözünün sanki məcburi şəkildə özünə çəkir, insan baxışlarını sığallayır, ruhunu dincəldirdi. Sultan Məhəmməd də daxil olmaqla Təbriz rəssamlarının ən böyük üstünlüyü isə həm kompazisiya, həm də rəng həlli baxımından şərq miniatür sənətini hədsiz dərəcədə zənginləşdirməkləri oldu. Kitab səhifəsi boyda bir rəsmə rəssamlar kütləvi səhnələri, onlarla insan obrazını, yüzlərlə rəng çalarını yerləşdiməyə müvəffəq olurdular. Əvvəlki donuq dekorativlik yavaş-yavaş əriyib gedir, əvəzinə daimi hərəkət, sonsuz dinamika yaranır, bu da rəsmi canlandırırdı. Bir səhifəlik şəkil öz içinə sanki böyük bir dünyanı, reallığın daim hərəkətdə olan bir parçasını sığışdırırdı. Məhz bu səbəbdən Təbrizdə istehsal olunan kitabların şöhrəti İstanbuldan tutmuş Hindistana qədər bütün islam ölkələrinə yayılmışdı. Bir çox hökmdarlar da öz Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|