MTD
www.mtddergisi.com
ULUSLARARASI HAKEMLİ TASARIM VE MİMARLIK DERGİSİ
Ocak / Şubat / Mart / Nisan 2017 Sayı: 10 Kış - İlkbahar
INTERNATIONALREFEREEDJOURNAL OF DESIGNANDARCHITECTURE
January / February / March / April 2017 Issue: 10 Winter – Spring
ID:146 K:241
ISSN Print: 2148-8142 Online: 2148-4880
(ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)
(Marka Patent No / Trademark)
(2015/04018 – 2015/GE/17595)
86
ULUSLARARASI HAKEMLİ
TASARIM MİMARLIK DERGİSİ
INTERNATIONAL
REFEREED
JOURNAL
OF DESIGN AND ARCHITECTURE
PRINT ISSN: 2148-8142 - ONLINE ISSN: 2148-4880
istasyonlarının sağlığa zararlı olduğunu dü-
şündüğü ifade edilmiştir.
Bu makale 2016 yılında İzmir’de bir devlet
üniversitesinde yapılan seminerde ifade edi-
len görüşleri incelemektedir. Araştırma se-
minerde sunumu yapan kişi ile dinleyiciler
arasındaki diyalogları katılımcı gözlem yolu
ile incelemektedir. İnceleme mekansal bir
kararın etkileri ve süreci hakkındaki çatışan
görüşleri ortaya koymaktadır.
İncelenen görüşlerden biri sunumu yapan
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu so-
rumlusudur. Onunkilere paralel olmayan,
karşı çıkan ve/ veya eleştiren diğer görüşler
ise dinleyicilerden soru sormak ve görüş bil-
dirmek için söz alanlardır. Bu kişiler beş ayrı
bölümdeki öğretim elemanlarıdır. Ayrıca iç-
lerinden biri sendika adına katıldığını bildir-
miştir.
İnceleme sonuçlarında çatışan görüşler iki
ana konu altında aktarılmıştır. Bu konulardan
biri karşı çıkışlar ve onların başlıca nedeni
olan sağlığa etki meselesidir. İkinci konu ise
baz istasyonlarına ilişkin süreçtir.
Baz istasyonlarına karşı çıkışlar sunumu
yapan kişiye göre basının etkisiyle ve yan-
lış bilgi nedeniyle ortaya çıkmaktayken, söz
alan dinleyicilere göre bilimsel verilere da-
yanmaktadır. Sağlığa olumsuz etkilerinin
kanıtlanmadığının söylendiği sunuma karşıt
görüştekiler ellerinde aksini söyleyen maka-
le çıktılarıyla katılmışlardır. Sunumda Dünya
Sağlık Örgütü’nün 20 yıllık araştırmasın-
da kanser tespit edilmediği ifade edilmiştir.
Aynı zamanda Tübitak’ın 2001 raporundan
verilere yer verilmiştir ve buna göre baz is-
tasyonlarının pek çok ev aletinden daha az
etki yaptığı söylenmiştir. Ancak söz alan din-
leyiciler sunumda değinilen Dünya Sağlık
Örgütü ve Tübitak araştırmalarının eski ve
yetersiz olduğunu iddia ederek pek çok araş-
tırmada sağlığa olumsuz etkilerin ispatlandı-
ğını söylemişlerdir ve Almanya, Brezilya ve
Norveç’te yapılan 2009, 2012 ve 2014 yıl-
larından çalışmaları göstermişlerdir. Ayrıca
Tübitak raporundaki tablolarda yer alan tüplü
televizyon gibi artık kullanımı azalmış alet-
lerin örnek gösterilmesinin sunumun ne ka-
dar eski olduğunu gösterdiği vurgulanmış ve
eleştirilmiştir. Sunumda etkisi baz istasyonla-
rından fazla olarak sözü edilen bu ev aletle-
rinin kullanımının kişiye bağlı olduğu ve is-
tenildiğinde kapatıldığı veya uzaklaştırıldığı
ancak baz istasyonları için böyle bir ihtimal
olmadığı ifade edilmiştir.
Sunumda baz istasyonlarının sağlığa za-
rarlı olmayan yalnızca ısı etkisi olan ‘non-
ionizing’ radyasyon yaydığı ve kullanılan
ortalama 3,5 volt/m’nin insan vücudu tarafın-
dan tolere edildiği söylenmiştir. Buna karşılık
söz alan bir dinleyici “ortalamanın 3,5 volt/m
olması yönetmelikteki 6 volt/m sınırının aşıl-
madığını göstermez” demiştir. Başka bir din-
MTD
www.mtddergisi.com
ULUSLARARASI HAKEMLİ TASARIM VE MİMARLIK DERGİSİ
Ocak / Şubat / Mart / Nisan 2017 Sayı: 10 Kış - İlkbahar
INTERNATIONALREFEREEDJOURNAL OF DESIGNANDARCHITECTURE
January / February / March / April 2017 Issue: 10 Winter – Spring
ID:146 K:241
ISSN Print: 2148-8142 Online: 2148-4880
(ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)
(Marka Patent No / Trademark)
(2015/04018 – 2015/GE/17595)
87
ULUSLARARASI HAKEMLİ
TASARIM MİMARLIK DERGİSİ
INTERNATIONAL REFEREED
JOURNAL OF DESIGN AND ARCHITECTURE
PRINT ISSN: 2148-8142 - ONLINE ISSN: 2148-4880
leyici de Uluslararası Kanser Araştırmaları
Enstitüsü’nün baz istasyonlarının etkisi oldu-
ğunu kabul ettiğini eklemiştir.
Baz istasyonları hakkında yer seçimi, dene-
tim ve/ veya bilgilendirmeyi kapsayan sürece
ilişkin de çatışan görüşler ortaya çıkmıştır.
Kamu kurumu yetkilisi Ege Bölgesi’nde 30
denetleyici ile yılda bir kez denetim yapıldı-
ğını söylemiş ve dinleyicilerden bunun çok
yetersiz olduğuna ve kaçak baz istasyonları-
nın çok uzun süre kontrolsüz kaldığına dair
eleştiriler gelmiştir. Sunumda süreçle ilgili
ayrıca baz istasyonlarının frekans ve elektrik
alan şiddeti için standartlar olduğu, güvenlik
sertifikası için 11 m güvenlik mesafesi içe-
risinde yaşam alanı olmaması şartı arandığı
ve Sağlık Bakanlığı’na görüş sorulduğu ifade
edilmiştir. Karşıt görüştekiler yaşam alan-
larına 11 m’den daha yakın baz istasyonları
olduğunu hatta bazılarının binaların üzerine
yerleştirildiğini, kaçak işlerin kontrol edil-
mediğini ve imar planlarında yerlerinin be-
lirlenmemesinin bir eksiklik olduğunu söy-
lemişlerdir. İçlerinden biri etkilerinin kabul
edilmediği bir şeye maruz kalma nedeniyle
insan haklarına aykırı olduğunu söylerken bir
diğeri Çevre Bakanlığı’nın kamu kurumları
ve eğitim tesislerine yakın kurulamayacağı
genelgesine aykırı olduğunu ifade etmiştir.
Buna karşılık sunum yapan kişi bu genelge-
nin 2001’de iptal edildiğini bildirmiştir ve bu
şartlar uygulanırsa cep telefonu ile görüşüle-
meyeceğini savunmuştur. Ayrıca kendisi yap-
tığı tüm sunumlarda katılımcıların ve görüştü-
ğü tüm öğretim üyelerinin sağlığa zararlardan
bahsederken aynı zamanda cep telefonundan
vazgeçemediğini ve bu ikisini bir arada çözen
bir sistem öneremediğini söylemiştir. Sürece
yönelik ek olarak sendika temsilcisi “nereye
yapılacağına dair bilgimiz yok, şirket fizibili-
te yapıyor, projelendiriyor, sonra görüyoruz”
demiştir. Kamu görevlisi ise e-devletten lo-
kasyon seçilince baz istasyonu değerlerinin
görülebildiğini hatırlatmıştır.
DEĞERLENDİRME
Araştırma altyapı kararlarında çatışan gö-
rüşleri bir üniversite yerleşkesindeki baz is-
tasyonları örneği üzerinden incelemiştir. Bu
araştırmanın kapsamı özellikle küçük tutul-
muş ve yalnızca bir yerleşke ölçeğindeki bir
altyapı kararı hakkında yalnızca küçük bir
topluluğun katıldığı bir toplantıda bile pek
çok çatışan görüş bulunduğu ortaya çıkarıl-
mıştır. Bu görüşler pek çok arazi kullanım
çatışmasında olduğu gibi yer seçimini yapan
ve/ veya izin veren kurum ile o yer seçimin-
den etkilenen ve/ veya etkileneceğini düşü-
nen kişiler arasında oluşmuştur.
İncelenen örnekte baz istasyonlarının hem
sağlığa etkileri hem de süreci hakkında çatı-
şan görüşler olduğu bulunmuştur. Sağlığa et-
kileri açısından sunumda kullanılan verilerin
Dünya Sağlık Örgütü
ve Tübitak gibi kurum-