MTD
www.mtddergisi.com
ULUSLARARASI HAKEMLİ TASARIM VE MİMARLIK DERGİSİ
Ocak / Şubat / Mart / Nisan 2017 Sayı: 10 Kış - İlkbahar
INTERNATIONALREFEREEDJOURNAL OF DESIGNANDARCHITECTURE
January / February / March / April 2017 Issue: 10 Winter – Spring
ID:146 K:241
ISSN Print: 2148-8142 Online: 2148-4880
(ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)
(Marka Patent No / Trademark)
(2015/04018 – 2015/GE/17595)
84
ULUSLARARASI HAKEMLİ
TASARIM MİMARLIK DERGİSİ
INTERNATIONAL
REFEREED
JOURNAL
OF DESIGN AND ARCHITECTURE
PRINT ISSN: 2148-8142 - ONLINE ISSN: 2148-4880
lerini düşürdüğü bulunmuştur (Filippova ve
Rehm, 2011, 244-267). Bu tür bulgular bu
altyapı tesisine karşı görüştekiler için daya-
nak olmaktadır.
Diğer altyapı anlaşmazlıklarında olduğu gibi
baz istasyonları hakkındaki görüş çatışmala-
rında da sürece dair konular öne çıkmakta-
dır. Baz istasyonlarının plansız yer seçmesi,
peyzaj elemanlarıyla kamufle edilerek etki
alanında yaşayanlardan gizlenmesi, belir-
sizlikler, süreçle ilgili bilgilendirme eksikli-
ği ve katılımdan uzak süreçlerin yaşanması
bunların başlıcalarıdır (Drake, 2006, 387-
410; Larsson, 2014, 163-183; Liao ve Chiu,
2009). İngiliz planlama sistemindeki baz is-
tasyonlarına yönelik yasayı değerlendiren
çalışmasında Allmendinger (2007, 177-196)
baz istasyonu öneri yerlerinin yerel planlama
kurumunca incelenmesine, çeşitli parametre-
lerle kontrol edilmesine ve çevrede yaşayan-
ların posta ve broşür gibi yollarla bilgilendi-
rilmesine rağmen özellikle kamu ve operatör
şirketleri arasında bir güven sorunu olduğunu
dile getirmektedir (Allmendinger, 2007, 177-
196). Baz istasyonlarının Fransa, Belçika,
İsviçre, Birleşik Krallık ve İspanya’daki ya-
sal düzenlemelerini araştıran çalışmaya göre
(Salomon ve Borraz, 2005, 113-126) bu ül-
kelerde bu tesisler yasa ile düzenlenen ve
merkezi otoriterlerden alınan izinler yoluyla
kurulmaktadır. Müzakereye yer vermeyen ve
bilgilendirilme sorunları olan teknik bir süreç
işlemektedir. Bu durum karşı çıkışlara yansı-
maktadır. Kaliforniya ve İsviçre örneklerini
veren bir çalışmada ise kurulacak baz istas-
yonları hakkında duyuru olmasına rağmen
bilgilendirme için geç kalındığı ve duyuru
sonrasındaki itirazların ve protestoların dik-
kate alınmayarak kurulumun başladığı ifade
edilmiştir (de Graaff, 2016).
Altyapı anlaşmazlıklarının çözümleri hak-
kında lüteratür henüz ortak bir reçete yaza-
mamıştır. Tesislerden olumsuz etkilenenlere
tazminat ödenerek sorunun çözüleceğini var-
sayan çalışmalar bulunsa da (Li vd., 2012,
333-342), çeşitli senaryoları test eden bir
çalışmada tazminatların çözüme etkisinin
az olduğu ifade edilmektedir (Arning vd.,
2014, 1359-1384). Toplumun ve/ veya tüm
ilgi gruplarının bilgilendirilmesinin çatışma-
ları azaltacağı söylenmektedir (Liao ve Chiu,
2009), ancak planlanan tesislerle ilgili bilgi-
ye kolay ulaşılmasının protestolara eğilimi
arttırdığı da bulunmuştur (Esaiasson, 2010).
Baz istasyonlarının görüntü kirliliği yarat-
ması nedeniyle oluşan anlaşmazlıkları orta-
dan kaldırmak için heykellerin arkasına yer-
leştirmek gibi estetik çözümler önerilmiştir
(Hughes, 1997). Ancak bu tür uygulamaların
da çevredekilerden gizlemek adına yapıldığı
görüşü başka bir sorun doğurmaktadır. Bu
sorunu ortadan kaldırmak için baz istasyon-
larının kamuflajı konusunda sağlayıcı şirke-
tin toplumla beraber çalışması önerilmiştir
MTD
www.mtddergisi.com
ULUSLARARASI HAKEMLİ TASARIM VE MİMARLIK DERGİSİ
Ocak / Şubat / Mart / Nisan 2017 Sayı: 10 Kış - İlkbahar
INTERNATIONALREFEREEDJOURNAL OF DESIGNANDARCHITECTURE
January / February / March / April 2017 Issue: 10 Winter – Spring
ID:146 K:241
ISSN Print: 2148-8142 Online: 2148-4880
(ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)
(Marka Patent No / Trademark)
(2015/04018 – 2015/GE/17595)
85
ULUSLARARASI HAKEMLİ
TASARIM MİMARLIK DERGİSİ
INTERNATIONAL REFEREED
JOURNAL OF DESIGN AND ARCHITECTURE
PRINT ISSN: 2148-8142 - ONLINE ISSN: 2148-4880
(Rorer, 2004, 213-234). Kablosuz ağ altyapı-
ları hakkında daha barışçıl süreçlerin ancak
toplumun bu tesislerin insan sağlığına olum-
suz etkisi olmadığı konusunda eğitilmesi ve
yerel yönerimlerle şirketler arasında işbirliği
yapılması yoluyla sağlanacağı vurgulanmış-
tır (Hughes, 1997; Rorer, 2004, 213-234).
Risklerin ortadan kaldırılacağına dair güven
ortamı oluşturulması gerekmektedir (Liao
ve Chiu, 2009). Avusturalya, Kanada, Yeni
Zelanda ve çeşitli Avrupa ülkelerinde baz
istasyonları için limitler belirlemek veya
okul, çocuk oyun alanı, hastane gibi hassas
alanlardan uzağa yerleştirmek gibi çeşitli ön-
lemler alınmaktadır; ancak bu önlemler top-
lumdaki endişeleri azaltmak için işe yarama-
maktadır, aksine risk algısını arttırmaktadır
(Wiedemann vd., 2013, 1788-1801; Vecchia,
2005, 135-143). Çatışma yönetiminde katı-
lımcı ve uzlaşmacı yaklaşımlar pek çok ça-
lışmanın ortak çözüm önerisidir (Keir ve Ali,
2014, 169-189; Larsson, 2014, 163-183; Li
vd., 2012, 333-342; Peker, 2013, 663-691).
Çözüm için alternatif çatışma yönetimi pro-
sedürlerinden biri olan hakemlerin sürece da-
hil olmasının daha hızlı sonuçlanma ve düşük
maliyet açısından faydalı olacağı belirtilmiş-
tir (Spang vd., 2012, 552-559). Yerel ölçekte
tüm tarafların dahil olduğu bir anlaşma ya-
pılmasının daha şeffaf, güven arttırıcı ve ba-
şarılı olacağı kaydedilmiştir (Vecchia, 2005,
135-143). Birleşik Krallık’ta örneklerine az
rastlanmakla birlikte toplum temsilcileriy-
le operatörlerin baz istasyonu yer seçiminde
ortak çalıştığı uygulamalar bulunmaktadır
(Allmendinger, 2007, 177-196).
İZMİR BAZ İSTASYONLARI ÖRNEĞİ
İzmir 4.168.415 nüfusuyla Türkiye’nin üçün-
cü büyük kentidir (TÜİK, 2015). Kentsel ge-
lişme sanayi, hizmet ve konut yatırımları ile
hızla artmaktadır. Buna bağlı olarak altyapı
ihtiyacı ve hizmeti de artmaktadır. Ancak
kentte katı atık depolama alanı, arıtma tesisi
ve baz istasyonları gibi planlama sürecinde
çatışmalar yaşanan ve yerelde istenmeyen
arazi kullanımları olarak nitelendirilebilen
pek çok altyapı tesisi bulunmaktadır (Atay
Kaya
ve Kaya Erol, 2016, 83-94).
İzmir’de baz istasyonlarına karşı verilen tep-
kiler çeşitli gazete haberlerine konu olmuştur
(Milliyet, 2009; 2011; 2012; 2014; Yeni Asır,
2009; 2010; 2011; 2016_1; 2016_2 gibi). Bu
haberlere göre Bayraklı, Karabağlar, Konak,
Bornova, Buca ve Balçova ilçelerindeki çe-
şitli örneklerde baz istasyonlarının kaldırıl-
ması için davalar açılmış; Valilik ve beledi-
yelere dilekçeler verilmiş, sözlü uyarılarda
bulunulmuş, sokakta eylem yapılmış ve okul
bahçesinde pankart açılmıştır. Kimilerinin
evlerine ya da okullarına yakın olduğu için
kimilerinin reklam panoları, güneş enerjisi
depoları ve aydınlatma direklerinin arkasına
gizlendiği için karşı çıktığı ve çoğunun baz