o’sib borayotganligi (mehnat resurslari) va kichik zamonaviy ixcham korxonalarni
barpo etish, ularni mehnat resurslarining manbayi bo’lmish qishloqqa
yaqinlashtirish
zarurligi;
respublika eksportida xom ashyo salmog’ini
kamaytirish va ko’plab tayyor mahsulotlar chiqarish imkoniyatiga ega bo’lish
zarurligi va boshqalar.
2-rasm. Hududlar kesimida asosiy kapitalga investitsiyalar
Investitsiya
faoliyatining
rivojlanishida
turli
manabalar
hisobidan
mablag’larning jalb etilishi holati o’rganilishi va ular hisobiga investitsiyalarni
moliyalashtirish holatining rivojlanishini tahlil qilish muhim
ahamiyat kasb etadi va
quyidagi jadvallarda so’nggi yillarda turli manbalar hisobiga investitsiyalarning
moliyalashtirilish tarkibi va uning o’zgarishi keltirilgan.
Asosiy kapitalga investitsiyalarning hududiy tarkibida hamon Buxoro, Toshkent
shahri va Qashqadaryo viloyatlari yetakchilik qilmoqda. Qashqadaryo viloyati asosiy
kapitalga investitsiyasi Samarqand viloyatidan qariyb 59% ga ko’p ya’ni 3533.1
mlrd. so’mni tashkil qilmoqda. Buxoro viloyati, Toshkent shahri va Qashqadaryo
viloyati jami qolgan viloyatlar ko’rsatkichidan farqi 5.4% ni quramoqda. Bu
ko’rsatkich bo’yicha Sirdaryo va Jizzax eng oxirgi o’rinlarda qolyabdi.(2-rasm)
"Science and Education" Scientific Journal
Volume 1 Issue 4
July 2020
54
www.openscience.uz
3-rasm. Yanvar-sentabr oylarida iqtisodiy faoliyat turlari bo’yicha asosiy kapitalga
investitsiyalar (jamiga nisbatan % da)
Turar-joy qurilishi, tashish va saqlash kabi faoliyat turlariga investitsiyalar
ulushi 2017-yilda 2016-yil mos davridagiga nisbatan kamaygan bo`lsa, tog’-kon
sanoati, ishlab chiqarish sanoati, elektr va gaz bilan ta’minlash kabi faoliyat turlariga
investitsiyalar hajmi ortdi.(3-rasm)
4-rasm. Asosiy kapitalga investitsiyaning 5-rasm. Asosiy kapitalga
xorijiy takror
ishlab chiqarish tarkibi investitsiyalar tarkibi mlrd.so’m
O’zlashtirilgan xorijiy investitsiya va kreditlarning asosiy qismini, 79,7% ini
to’g’ridan-to’g’ri xorijiy investitsiya va kreditlar tashkil etgan bo’lsa, 18,1% ini
O’zbekiston Respublikasi kafolati ostidagi xorijiy kreditlar va 2,2% ini boshqa
investitsiya va kreditlar tashkil qilmoqda.(5-rasm) [4]
"Science and Education" Scientific Journal
Volume 1 Issue 4
July 2020
55
www.openscience.uz
Xulosa qilib shuni aytishimiz mumkinki, investitsiya loyihalarini amalga
oshirish orqali iqtisodiyotda tub o’zgarishlarni amalga oshirish imkonini beradi
va bu iqtisodiyotda yangi ish o’rinlarini tashkil etish va rivojlanish garovi bo’lib
xizmat qiladi. Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoyitida Yurtimizga zamonaviy
texnoligiyalar
olib kelib, sanoat ishlab chiqarishini yangilash va modernizatsiyalash
jarayonlarini olib borishni investitsiya faoliyatisiz tasavvuz etib bo’lmaydi.
Investitsiya loyihalarini jalb qilish nafaqat davlat iqtisodiyotini yuksaltiradi, balki
aholi turmish darajasini yaxshilashda ham katta samara beradi. Yani maishiy
muhtojliklarning katta bo’limi qanoatlantiriladi, ishlab chiqarish kengayadi,
yangi
mehnat kuchlari shakillanadi, eski va og’ir mehnat turmishidan yangi, yengil va
samarali mehnat faoliyatiga o’tiladi. Davlatning kelajakdagi iqtisodiy yuksalish
darajasini bugingi jalb qilingan investitsiya loyihalari va investitsion jarayonlar
belgilab beradi.
Dostları ilə paylaş: