Iqtisodiy ta'limotlar

7.2. F.Kenye - fiziokratizm ta'limotining asoschisi. 
Uning "Iqtisodiy jadval" asaridagi g`oyalar 
 
(1694-1774 yy.) har tomonlama keng bilimli olim bo`lib, Versal ya-
qinida kambag`al dehqon oilasida dunyoga keldi, u yoshligidan meditsina-
ga havas qo`ydi, qishloq jarrohidan dars oldi, tibbiyot amaliyoti unga 
shuhrat keltirdi. Dvoryan unvoniga ega bo`ldi va Versal saroyiga (Ludovik 
XV qirol saroyiga) o`tdi. 1718 yilda vrachlik kasbini oldi. 1744 yilda med-
itsina doktori ilmiy darajasiga erishdi, 1752 yildan esa Ludovik XV xon-
adonida tabiblik qildi (Leybmedik). Tibbiyot va biologiyaga oid ko`pgina 
asarlar yaratdi. Eng muhimi shuki, u oltmish yoshdan boshlab iqtisodiyot 
muammolari bilan bevosita shug`ullana boshladi. 
Shuni ta'kidlab o`tish kerakki, F.Kenyening 
iqtisodiy g`oyalari qirol saroyida - Versalda yuzaga 
keldi. Bu yerda u umrining deyarli oxirigacha yash-
adi va ijod qildi. Bizningcha, bu yerda obyektiv iqti-
sodiy informatsiya yetarli bo`lgan va olim ulardan 
yaxshi foydalanib o`z ta'limotlarini yaratgan. 1766 
yilda Adam Smit ham uning mehmoni va su-
hbatdoshi bo`lgan edi. Didro va D`Alamber tomoni-
dan chop etilgan "qomus"da F.Kenyening dastlabki 
iqtisodiy maqolalari: "Fermerlar", "Don", "Aholi", 
"Soliqlar" paydo bo`ldi (1756-1757yy). 1758 yilda uning asosiy va eng 
muhim asari - "Iqtisodiy jadval" kitobi dunyoga keldi. F.Kenye bu as-
arlarida fiziokratizm maktabi asoslarini yaratdi, uning nazariy va siyosiy 
dasturini ta'riflab berdi. Uning ishini va tadqiqotlarini XVIII asrning ikkin-
chi yarmida Fransiyaning taniqli davlat arbobi A.Turgo (1727-1781 yy.) 
davom ettirdi. Fiziokratizm g`oyalarini (ayniqsa F.Kenye ta'limotini) Du-
pon de Nemur, D`Alamber, V.Mirabo, G.Letron va boshqalar keng targ`ib 
etdilar. Shunday qilib, haqiqiy fiziokratlar maktabi yoki o`sha davr tili bi-
lan aytganda "iqtisodchilar maktabi" tarkib topdi. Uning eng rivojlangan 
davri XVIII asrning 60-70 yillariga to`g`ri keladi. 
Qishloq xo`jalik ishlab chiqarishi muammolari tadqiqot predmeti 
sifatida qaraladi. Shu bilan birga, xalq xo`jaligi tarmoqlarining o`zaro 
chambarchas bog`liqligi deyarli e'tiborga olinmaydi