Iqtisodiyot nazariyasi

topshiriqlar
1. Nega institutsionalizm neoklassik nazariyaga muqobil hisoblandi?

4. 
   Monetarizmning asosiy qoidalarining o’ziga xosligi nimada?
   

9-mavzu

ISHLAB CHIQARISH JARAYONI, UNING NATIJALARI VA SAMARADORLIGI

Talaba bilimini nazorat qilish hamda mustahkamlashga oid savol va
topshiriqlar

1. 
   Ishlab chiqarish omillari nimalardan iborat?
   

_




_

2. 
   Omil sifatidagi kapital tushunchasiga ta’rif beringva uning tarkibiga nimalar kirishini tushuntirib bering.
   

3. 
   Ishlab chiqarish jarayonining mazmunini tushuntiring.
   

Topshiriqlar

1. 
   Respublikamizda avtomobil va traktor ishlab chiqariladi va u quyidagi jadvalda ifodalangan:
   

Avtomobil	5	4	3	2	1	0
Traktor	0	7	13	18	22	25

Muqobil (alternativ) xarajatlarni aniqlang.

1. 
   bitta qo‘shimcha avtomobil ishlab chiqarish uchun;
   
2. 
   qo‘shimcha bitta traktor ishlab chiqarish uchun.
   

2. Mamlakatda ikki xil A va B turdagi tovar ishlab chiqariladi deylik. Ularning imkoniyati chegarasi quyidagi jadval ma’lumotlarida ko‘rsatilgan.

Mahsulot turlari	A	B	V	G
A tovar (dona)	0	1	2	3
B tovar (dona)	12	10	6	0

1. 
   Jadval ma’lumotlari asosida ishlab chiqarish imkoniyati egri chizig‘ini grafikda tasvirlang.
   
2. 
   A tovarning B tovarda ifodalangan muqobil qiymatini hisoblang.
   

D) B tovarning A tovardagi muqobil qiymati: o‘suvchi, pasayuvchi yoki doimiymi? A tovarning B tovardagi muqobil qiymatini, ko‘rsating.
G) Agarda muqobil qiymat doimiy bo‘lsa, imkoniyat egri chizig‘i qanday shaklda bo‘ladi? Jadval va grafikda tasvirlang.

Testlar

1. 
   Ishlab chiqarishning iqtisodiy samaradorligi bu...
   

1. 
   ishlab chiqarish natijalarining mehnat xarajatlariga nisbati;
   
2. 
   ishlab chiqarish natijalarining kapital sarflariga nisbati;
   
3. 
   ishlab chiqarish natijalarining yer omiliga nisbati;
   
4. 
   ishlab chiqarish natijasi (mahsulot)ning sarflangan xarajatlarga nisbati;
   
5. 
   yerga va kapitalga qilingan xarajatlar natijasi.
   

2. Quyidagilarning qaysi biri ishlab chiqarishning moddiy omili hisoblanadi?

   1. 
      xom ashyo;
      
   2. 
      materiallar;
      
   3. 
      bino va inshootlar, mashinalar, asbob va uskunalar, xom ashyo;
      
   4. 
      mehnat quroli;
      
   5. 
      pul mablag‘lari.
      

3. Iqtisodiy resurslar hisobiga olinadigan daromad turini aniqlang:

1. 
   ish haqi, foiz, renta, me’yordagi foyda;
   
2. 
   mukofot;
   
3. 
   dividend;
   
4. 
   foyda;
   
5. 
   yalpi daromad.
   

4. Iqtisodiy rivojlanish nima?

1. 
   moddiy ne’matlar ishlab chiqarish;
   
2. 
   ehtiyojlarni qondirish;
   
3. 
   bozorga tovarlar yetkazib berish;
   
4. 
   ishlab chiqarish natijalarining to‘xtovsiz ortib borishi;
   
5. 
   xizmatlar ko‘rsatish.
   

5. Iqtisodiy resurslar nima?

1. 
   tovar;
   
2. 
   pul;
   
3. 
   insonlar;
   
4. 
   kapital, yer, ishchi kuchi, tadbirkorlik layoqati;
   
5. 
   tabiiy resurslar.
   

6. Samaradorlik nima?

1. 
   iqtisodiyotning o‘sishi;
   
2. 
   sarflangan resurslarni tejash;
   
3. 
   ishlab chiqarish xarajatlarining o‘sishi;
   
4. 
   «natija» va «xarajat» nisbati;
   
5. 
   narxlarning pasayishi.
   

7. Kim ishlab chiqarishning uch omilli nazariyasini asoslab, unga yer, kapital va mehnatni kiritgan?

   1. 
      A. Smit;
      
   2. 
      D.Rikardo;
      
   3. 
      J.B.Sey;
      
   4. 
      E. Baberk;
      
   5. 
      M.Keyns.
      

8. Kim ishlab chiqarishning ikki omili – kapital va mehnat mavjud bo‘lishini tan olgan?

   1. 
      D.Rikardo;
      
   2. 
      A.Smit;
      
   3. 
      J.B.Sey;
      
   4. 
      M.Keyns;
      
   5. 
      E.Baberk.
      

4. 
   Neoliberalizmning kelib chiqish sababi va uning keynschilikdan farqi
   

Topshiriqlar

1. 
   J.M.Keyns va M.Fridmen bo’yicha, pul massasi bilan YaIM o’rtasidagi o’zaro bog’liqlik qanday mexanizmlar orqali tushuntirib beriladi?
   

2. 
   V.Oykenning “iqtisodiy tizim” tiplarini tushuntirib bering?
   

3. 
   M.Fridmen bo’yicha, pulga bo’lgan talab qanday omillar bilan aniqlanadi?
   

Testlar

1. 
   Monetar konsepsiya vakillari asosiy hisoblagan prinsiplar:
   

1. 
   pul omilining muhimligi
   
2. 
   pul omilining muhim emasligi
   
3. 
   makroiqtisodiy tahlil
   
4. 
   moliyaviy tahlil
   

2. Institutsionalizm vatani:

   1. 
      AQSH
      
   2. 
      Geremaniya
      
   3. 
      Fransiya
      
   4. 
      Angliya
      
3. 
   Institutsionalizm evolutsiyasi necha bosqichni o’z ichiga oladi?
   
   1. 
      2
      
   2. 
      3
      
   3. 
      4
      
   4. 
      5
      
4. 
   Fridmen bo‘yicha 7% ishsizlik qanday ishsizlik turiga kiradi:
   
   1. 
      tabiiy
      
   2. 
      siklli
      
   3. 
      strukturali
      
   4. 
      majburiy
      

5. AQSHda neohberalizmning Chikago maktabi vujudga keldi?

   1. 
      XX asrning 20 yillarida
      
   2. 
      XIX asrning so’ngi choragida
      
   3. 
      XX asr oxirida
      
   4. 
      XX asr birinchi yarimida
      

10-mavzu

IQTISODIY TIZIM MODELLARI VA MULKCHILIK

Talaba bilimini nazorat qilish hamda mustahkamlashga oid savol va

topshiriqlar

1. 
   Iqtisodiy tizim tushunchasini ta’riflang, u qanday tarkibiy qismlardan iborat bo‘ladi.
   

2. 
   Iqtisodiy tizim modellarining tub belgilarini ko‘rsating. Ularni farqlantiruvchi jihatlarini bayon qiling.
   

3. 
   Mulkchilikning mohiyatiga ta’rif beringva uning turli shakllarining iqtisodiy mazmunini tushuntiring. Mulkchilikning iqtisodiy va huquqiy mazmunini ta’riflang.
   

Topshiriqlar Quyidagi javoblardan to‘g‘risini tanlang:

1. 
   Bir mulk shakli hukmron bo‘lgan tizim.
   
2. 
   Jamiyatdagi turli xo‘jalik yurituvchi subyektlar o‘rtasida iqtisodiy munosabatlar, aloqalar, jarayonlarni bir butun holda, muayyan tarzda tarkib topishi va tartibga solinishini ifodalaydi.
   

4. 
   Iqtisodiy faoliyatni muvofiqlashtirish, tartibga solishni yakka boshliq hokimligiga tayanadigan axborot olish, buyruq va topshiriqlar asosida olib boriladigan iqtisodiyot.
   

Mulkchilikning turli-tumanligi va ularning tengligiga asoslangan iqtisodiyot.

4. 
   Mulkchilikning turli-tumanligi, ularning tengligi, aralash tartibda boshqariladigan, iqtisodiyotni tartibga solishda ma’lum chegarada davlatning aralashuvini taqozo qiladigan iqtisodiyot.
   
5. 
   Cheklangan resurslardan foydalanish tartibi an’ana va urf-odatlar, udumlar asosida belgilanadigan iqtisodiyot.
   

Testlar

1. 
   Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish, bu ...
   

1. 
   davlat mulkini fuqarolarga sotish;
   
2. 
   davlat mulkini imtiyozli bo‘lib berish;
   
3. 
   davlat mulkini nodavlat mulk va boshqa xo‘jalik yuritish shakllariga aylantirish;
   
4. 
   davlat mulkini xususiy mulkka aylantirish;
   
5. 
   davlat mulkini yuridik shaxslarga sotish.
   

1. Mulk obyekti yollanma mehnatga asoslanib harakatga keltirilsa, qaysi turdagi xususiy mulk vujudga keladi?

1. 
   quldor;
   
2. 
   feodal;
   
3. 
   kapitalistik;
   
4. 
   sotsialistik;
   
5. 
   ibtidoiy jamoa.
   

1. Quyidagilardan qaysi biri mulk obyektlari mazmunini to‘laroq ifodalaydi?

1. 
   mulkka aylangan barcha boylik turlari;
   
2. 
   ishlab chiqarish vositalari;
   
3. 
   tabiiy boyliklar;
   
4. 
   inson yaratgan moddiy va ma’naviy boyliklar;
   
5. 
   insonning mehnat qilish qobiliyati.
   

1. Mulkiy munosabatlarning ishtirokchilari, ya’ni mulkni tasarruf qilish, undan foydalanish va ishlab chiqarish natijalarini o‘zlashtirishda qatnashuvchilar qanday nomlanadi?

1. 
   mulkdorlar;
   
2. 
   mulkdan foydalanuvchilar;
   
3. 
   mulk subyektlari;
   
4. 
   mulkni tasarruf qiluvchilar;
   
5. 
   mulk obyektlari.
   

1. Mulk subyektlaridan qaysi biri faqat investitsion tovarlarga talab bildiradi?

1. 
   davlat;
   
2. 
   korxona va xo‘jalik birlashmalari;
   
3. 
   uy xo‘jaliklari;
   
4. 
   chet el fuqarolari;
   

xorijiy davlatlar.

6. Iqtisodiy tizim nima?

1. 
   jamiyatning asosiy yo‘nalishi;
   
2. 
   ishlab chiqarishni tashkil etish shakli;
   
3. 
   sotsial-iqtisodiy munosabatlar asosi;
   
4. 
   ijtimoiy ishlab chiqarish shaklidir;
   
5. 
   siyosiy va ma’naviy munosabatlardir.
   

1. Aralash iqtisodiyot nima?

1. 
   turli mulk shakllariga va ularning teng huquqligiga asoslangan iqtisodiyot;
   
2. 
   ma’muriy buyruqbozlikka asoslangan iqtisodiyot;
   
3. 
   xususiy va jamoa mulkiga asoslangan iqtisodiyot;
   
4. 
   buyruqli va bozor iqtisodiyoti qo‘shilishi natijasida vujudga kelgan iqtisodiyot;
   
5. 
   an’ana va udumlarga asoslangan iqtisodiyot.
   

1. Ishlab chiqarish usuli va jamiyatdagi mavjud ustqurma birgalikda nima deb ataladi?

1. 
   iqtisodiy tizim;
   
2. 
   xo‘jalik yuritish shakli;
   
3. 
   ijtimoiy-iqtisodiy formatsiya;
   
4. 
   milliy xo‘jalik;
   
5. 
   iqtisodiyot.
   

1. Ishlab chiqarish omillarini uyg‘unlashtirishning ma’lum bir usullari qanday nomlanadi?

1. 
   ixtisoslashish;
   
2. 
   kooperatsiya;
   
3. 
   texnologiya;
   
4. 
   integratsiya;
   
5. 
   mehnat taqsimoti.
   

1. Iqtisodiy tizimning ishlab chiqarishning texnologik usuli bo‘-yicha turkumlangan turini aniqlang:

1. 
   buyruqli iqtisodiyot;
   
2. 
   feodalizm;
   
3. 
   oddiy kooperatsiyaga asoslangan iqtisodiy tizim;
   
4. 
   toindustrial jamiyat;
   
5. 
   ommaviy iste’mol jamiyati.