Iqtisodiyot nazariyasi

Tarif-malaka malumotlari normative hujajtlardan iborat bo`lib ular yordaida ish razryadi va ishchining razryadi belgilanadi. Unda har bir mutaxasisdagi har bir razryad ishchisi nazariy va amaliy jihatdan bilishi lozim bo`lgan axborot mavjud bo`ladi.Mazkur malumotlar uch bo`limdan
-ishlarning tariff tavsifi
-bilish kerak
-ishlarga doir misollar dan tashkil topadi.
Tarif-malaka malumotlari tavsiyaviy xususiyatga ega bo`lib faqat ulardan foydalanuvchi korxona uchungina normative hujjat hisoblanadi. Malaka razryadi ishchiga odatda sex yoki korxona malaka komissiyasi tomonidan beriladi.
Mehnatga haq to’lashni tashkil etish sohasidagi an`anaviy yondashuvlarga tayanuvchi korxonalar ishchilar ish haqining miqdorini belgilash uchun tarif setkalari, tarif stavkalari va tarif-malaka ma`lumotnomalaridan foydalanadilar
Bunday korxonalarda boshqaruv mehnati xodimlari hisoblanuvchi xizmatlari uchun shtat-maosh tizimi tatbiq etiladi. Uning o`ziga xos xususiyati shata jadvalining tuzilishidan iborat bo`lib, unda muayyan koronada mavjud bo`lgan lavozimlar ro`yxati lavozim bo`yicha xodimlar soni va oylik miqdori ko`rsatiladi.
Korxonaning attestatsiya komissiyasi lavozimlarning malaka malumotlaridan foydalanish asosida attestatsiya jarayonida xizmatchilarga malaka toifalari beradi. Xizmatchilarni attestatsiyadan o`tkaib turish davriyligini korxona raxbariyatining o`zi belgilaydi. Ko’pgina korxonalar hozirgi vaqtda ananaviy tarif tizimi elementlari asosida mehnatga haq to’lashni tashkil etishning yangi, yanada samaraliroq usullarini izlash yo’lidan bormoqdalar.
Tarif setkadagi razryadlarning eng ko’p miqdori va ularga mos keluvchi tariff koeffitsiyenti muayyan korxonada ixtiyoriy ravishda belgilanishi mumkin va albatta, jamoa shartnomasida mustahkamlab qo’yilishi lozim. 

O’zbekiston Respublikasi mehnat vazirligi hayat yig`ilishining 1993 yil 8 yanvardagi 1-qaroriga asosan ishchi va xizmatchilarga ish haqi to’lashni tashkil qilishda foydalanish uchun tavsiya etilgan yagona tarif setkasidan bozor iqtisodiyoti talablaridan kelib chiqib, barcha turdagi korxonalarda foydalanishga undagi talab va takliflarga asoslanishi aqazo etiladi.

Yagona tariff stavkasi ishlarning tariff stavkalarini tabaqalashtirish uchun tariff setkalarini ishlab chiqish tamoyili bo`yicha tuzilgan. U ishchilarga ham barcha toifadagi xizmatchilarga ham haq to`lashning razryadli tizimidan iborat bo`lib razryad doirasida qayd qilingan tarif stavkalari va lavozim maoshlarini belgilashni o`z ichiga oladi.
Setkaning dastlabki variantida 28 va hozirgi (01.09.96 y.) variantida 22 ta razryad mavjud.