Iqtisodiyot nazariyasi

B = Q + F
­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­- Ish haqi mehnat bahosi bo‘la olmaydi, chunki u ishchi kuchini qayta shaklalntirishning faqat fazasini emas, balki umuman uni to‘liq taqsimlash va ayirboshlashni ham aks ettiradi. Ish haqi kategoriya sifatida ishchi kuchining tovar xususiyatiga, ya‘ni xodim mehnat bozorida o‘z ishchi kuchini (yoki mehnat qilish qobiliyatini) sotishiga asoslangan munosabatalarini aks ettiradi. Mehnatga haq to‘lashning shakllari va tizimlari deganda, xodimning mehnat xarajatlari va natijalarini unga tegadigan ish haqi miqdori bilan qiyoslashning tashkiliy-iqtisodiy mexanizmlari tushuniladi.Mehnatga haq to‘lash shakllari muayyan vaqt mobaynida xodimning olgan ish haqi uning mehnatidan olingan natijalarga bog‘liqligini aniqlash usullari sifatida, mehnatga haq to‘lash tizimi esa ana shu bog‘liqlikni amalga oshirish texnologiyasi sifatida belgilanadi.





Ish haqining turlari va uning funksiyalari
Ish haqining mohiyati uning ijtimoiy ishlab chiqarish bosqichlari bo‘lgan mahsulot ishlab chiqarish, uni taqsimlash,ayirboshlash va iste‘mol qilishda bajaradigan
1. funkstiyalari (vazifalari)da namoyon bo‘ladi.Takror hosil qilish funktsiyasi. Mazkur funktsiya ish haqining davlat tomonidan tartibga solishning xususiyatlari, ish haqining ish kuchini takror hosil qilishni ta’min etadigan miqdorini qonuniy darajada belgilash bilan uzviy bog’liqdir. 

2.Rag’batlantiruvchi funktsiya. Xodimni o’z mehnati, natijalarini doimiy ravishda yaxshilab borishga qiziqtirishi lozim. 


3.O’lchov-taqsimlash funktsiyasi. Bu funktsiya iste’mol fondlarini yollanma xodim bilan ishlab chiqarish vositalari egasi o’rtasida taqsimlash vaqtida jonli mehnat o’lchovini aks ettirish uchun mo’ljallangan.
4.Joylashtirish funktsiyasi. Mazkur funktsiyaning hozirgi vaqtdagi ahamiyati jiddiy ravishda oshib bormoqda. Uning mohiyati mehnat resurslarini mintaqalar, iqtisodiyot tarmoqlari va korxonalar bo’yicha qulay ravishda joylashtirishdan iborat.