Ishsizlik darajasini baholash bilan birga uning ijtimoiy-iqtisodiy

Yh – Yp

YUZ= ----------------- 100

Yp

Pоtеntsiаl YAIM dеgаndа mаmlаkаtdаgi ishlаb chiqаrish rеsurslаridаn to’liq fоydаlаnilgаn shаrоitdа mumkin bo’lgаn ishlаb chiqаrish hаjmi tushunilаdi.

Pоtеntsiаl YAIM*ni hisоblаshdа mаmlаkаtdа ishsizlik mutlаqо yo’q dеb emаs, bаlki mаvjud, birоq u tаbiiy dаrаjаdа, dеb hisоblаnаdi.

55.2. Soliqlarning iqtisodiy mohiyati davlat bilan huquqiy va jismoniy shaxslar o‘rtasida vujudga keluvchi ob’ektiv majburiy to‘lovlarga asoslangan moliyaviy munosabatlar orqali xarakterlanadi. Bu moliyaviy munosabatlar maxsus ijtimoiy xarakterga ega bo‘lib, milliy daromadning bir qismi bo‘lgan pul mablag‘larini davlat ixtiѐriga safarbar qilishga xizmat qiladi. Soliqlarning mohiyati ularning bajaradigan vazifalaridan kelib chiqadi. Har bir iqtisodiy kategoriyaning o‘z vazifasi mavjud. Soliq mustaqil kategoriya sifatida o‘zi bajaradigan vazifalarga ega bo‘lib, bu vazifalar soliq kategoriyasining amaldagi harakatini ifodalaydi. Vazifa deganda, odatda, kategoriyaning ko‘p qaytariladigan, takrorlanadigan doimiy harakatlarini tushunish lozim. Soliqlarning vazifalari to‘g‘risida fanda turli xil qarashlar mavjud. Sobiq ittifoq davrida soliqlar ikki xil vazifani bajaradi, degan qarash keng tarqalgan edi. Bu ikki vazifa sifatida fiskal va nazorat vazifalari tan olinardi. Eng asosiy vazifa bu soliqlarning fiskal vazifasidir, chunki bu vazifasiz nazorat vazifasining mavjud bo‘lishi mumkin emas, deb qaralardi. Soliq, davlat yoki mahalliy boshqaruv faoliyatini ta’minlash uchun davlat organlari tomonidan tashkilot va jismoniy shaxslardan yig’ib olinadigan to’lovga aytiladi. Davlat budjetidaromadlar qismining asosiy manbai soliqlar hisoblanadi. Shuningdek, soliq iqtisodiy turkum sifatida, sof daromadning bir qismini budjetga jalb qilish shakli bo’lib, moliyaviymunosabatlarning tarkibiy qismini tashkil qiladi.Soliqning kelib chiqishi davlatning paydo bo’lishi bilan chambarchas bog’liq bo’lib, juda qadimiy tarixga ega. Tarixiy manbalarda bundan 3760 yil muqaddam Bobil davlatidaHammurapi qonunlari bilan soliqning joriy etilgani to’g’risida ma’lumotlar uchraydi. Hozirgi davrda ham davlat bajaradigan vazifalarni mablag’ bilan ta’minlash muammosi soliqning obyektiv zarurligini keltirib chiqaradi.
55.3 BU CHIQMADI KIMGA TUSHSA PEWONANGDAN