Islam qəribli
Yüklə 3,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İslam Qəribli
- Müzəffər bir həyat istər, budur xasiyyəti-insan, Təbiidir cahanda irtiqayi-həzrəti-insan. Müzəffər bir hayat istər bəĢər hər gündə, hər dəmdə
- Nə qorxar mövci-dəryadan, nə də göylər riyahından(351, N 105)
- Məhəmməd Hadi və mətbuat
- Avarə idim, yalnız idim, kölgəsiz idim, Yurdumda yaĢarkən, a PaĢam, ölkəsiz idim. Həqq anladığımlar hamısı çıxdı həyula
- Dost anladığımlar bütün olmuĢdu girizan, Olmaqda idim atəĢi-əhzan ilə suzan. Ol gündə mənə yari-vəfadar sən oldun
- Dəsti-əcəl ilə dəhənim olmasa xamuĢ, Dostum, yaĢadıqca səni etməm ki fəramuĢ!
İslam Qəribli
388 Зяфяр елми фяннин зийасындадыр (379, 298). Топ сясляри матямляри елан едяркян шаир йеня дя дцнйа вя инсан проблемляри ятрафында дцшцнцб беля бир гянаятя эялир ки, бу гядяр мцсибятляря сябяб инсанын тябиятиндяки нагислик, инсанын хислятиндяки шяря алудяликдир. Дцнйа гармагарышыгдыр вя бу гарышыглыьын сябябкары еля инсанын юзцдцр. О инсан ки, M. Щади она “бяшяр” йох, “шяр” дейир. Шаиря эюря кин, кцдурят, ядавят, фитва, дидиб-даьытмаг щисси бу “шяр”ин дахилиндя, батининдядир. M. Hadinin cəbhə həyatının ilk ilində, müharibə meydanlarında yazdığı şeirlərdən biri də “Göy səltənəti” əsəridir(351, N 105). Tədqiqatçıların nəzərindən yayınmış bu şeir də şairin heç bir kitabına düşməmişdir. Sərlövhədən sonra “Hərb təyyarəsini tamaşa edərkən” qeydi verilmiş məsnəvi şəkkili on üç beytlik bu şeir Əbu Müzəffərə - Qara bəy Qarabəyliyə ithaf olunmuşdur. “Müzəffər bir həyat istər yerin üstündə insanlar” misrası ilə başlanan bu şeirdə müəllif bildirir ki, insan, bu torpaq övladı əqlinin və zəkasının gücü ilə göyləri fəth etmiş və qalib olmaq, arzulasrına çatmaq üçün gecə-gündüz əlləşməkdədir. “Hər bir çətinliyi zəhmət, məqsədyönlü fəaliyyət və səbrlə aradan qaldırmaq mümkündür” qənaətində olan şair yazır:
Göy üzündəki təyyarənin uçuşunu insanın səmaları dolaşan arzuları kimi xarakterizə edən şair “Şu göyrərdə uçan təyyarəmi, yainki idrakın?”- deyə insan övladına müraciət edir. O, inamla bildirir ki, bu gün belə bir yüksəkliyi fəth etmisənsə, sabah yerin- göyün sirlərini öyrənəcək, “zəfəryabi-təbiət” olacaqsan. Məhəmməd Hadi və mətbuat
389
Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, M. Hadi təcə “Göy səltənəti” şeirini deyil, ən monumental əsəri olan “İnsanların tarixi faciələri və əlvahi-intibah” poremasını da Müzəffərin atası Qara bəy Qarabəyliyə ithaf etmiş və bunun səbəbini biz məlum tədqiqatımızda geniş şəkildə şərh etmişik(79, 14-16).
M.
Hadinin müharibə dövrü yaradıcılının gözəl nümunələrindən biri də 1 mart 1915-ci ildə Ukraynanın Stanislav şəhərindən dostu, “Yeni füyuzat” jurnalının redaktoru olmuş Əlipaşa Hüseynzadəyə yazdığı “Məhəbbəti-səmimi, Əlipaşa qardaşım, tərk
etmədin məni”
şeir-məktubudur(üzünü köçürdüyümüz məktub şəxsi arxivimizdə var – İ. Q.). Məktubda M. Hadi qeyd edir ki, vaxtilə mənə dost deyənlər yaman günlərimdə “əhvalıma xəndan olub” məni tərk etdikləri zaman, “əhvali-həzinəmi görüb” məndən qaçmadın. “Qaçmaq belə dursun”, mənə qarşı yüyürdün və “Oldun mənə müşfiq, mənə munus, mənə həmdəm”.
Əlipaşa Hüseynzadənin dar günündə ona pərəsdar çıxmasından qədrdanlıqla danışan müəllif məktubun şeirlə yazılmış hissəsini aşağıdakı misralarla tamamlayır ki, tərcümeyi- halı ilə bağlı olduğundan həmin hissəni olduğu kimi verməyi gərəkli hesab edirik:
İslam Qəribli
390
Məktuba nəsrlə yazılmış sonluq isə, demək olar ki, Qarə bəy Qarabəyliyə həsr olunub. Həmin hissədən bəzi sətirləri veririk: “Əzizim Əlipaşa, şimdi-həyati hazirəmi bilmək istərsən, deyilmi? Nəcib bir ruhun, əsl xislətin timsali-mühibbi, ülüvvi-cənablığın zihəyat bir heykəli, insaniyyətin madəri-möhtərəmi, vücuda sığmayacaq dərəcə böyük bir vicdana malik olan həkimi-fazil Qara bəy əfəndinin sayeyi-himayəsində bütün mənasilə məsud və bəxtiyar yaşayıram. Zatən təbibi-arifin hər gündə çöhreyi- əsilanəsini görmək, məncə, hər bir səadətin mafövqündədir. Mən nə qədər xoşbəxt imişəm ki, təbiətin pakəndaz yarada bildiyi böylə bir nadireyi-fitrətin hüsni-təvəccöhünə ləyaqətim olmadığı halda məhzər oldum, ləyaqət kəsb etdim. Əlipaşa, dünyada ən böyük ideali- əməllərimdən biri də doktorun pək çox sənələr kəmali-himmət, afiyət və səadət içində yaşamağıdır. Çünki etiqadımca Qara bəy kimi əziz vücudlar yalnız Asiyada deyil, mədəniyyət kəsb eyləmiş əqvamü miləl arasında da pək az olsa gərəkdir. Bu fikrim şairanə fantaziya, xəyal zənn olunmasın, eyni- həqiqətdir. Doktor mənim pərəstideyi-ruhum, pərəstideyi- vicdanım olmuşdur. Yaşasın pərəstideyi-vicdanım Qara bəy əfəndi!”
Yuxarıdakı cümlələr sübut edir ki, M. Hadinin cəbhəyə gedərək döyüşən bölmələrə deyil, sanitar hissəsinə düşməsinin səbəbi Qara bəy Qarabəyli olmuşdur.
**** M. Hadi cəbhədə olarkən “Açıq söz” qəzeti ilə də əlaqə saxlamış, qəzetin səhifələrində bir neçə müxbir məktubunu və “Dilək ölməz” adlı şeirini dərc etdirmişdir. “Xüsusi müxbirimizdən” qeydi ilə verilmiş “İrəvan quberniyasında müsəlman qaçqınları” adlı xəbərdə oxuyuruq: “ Van, Alışkərd və Malazkirddən gələn müsəlman qaçqınlarına yardım etməkdən ötrü Bakı cəmiyyəti-xeyriyyəsi nümayəndəsi Teymur bəy Hüseynov cənabları ilə İrəvan cəmiyyəti-xeyriyyəsi tərəfindən təyin olunmuş heyət Baxşəli ağa Şahtaxtinski, Əkbər bəy Qədimbəyov və Teymur bəy Bayrambəyov cənablarından Yüklə 3,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|