114
MANBAShUNOSLIK
ma’lumot bor, ushbu kitoblar bizgacha yetib kelmagan; 16) “At-
tafsir al-kabir”, bu kitobning bir qo‘lyozma nusxasi Jazoir milliy
kutubxonasida va yana biri Parij milliy kutubxonasida mavjud;
17) “Kitob al-ashriba”; 18) “Asomiy as-sahoba”; 19) “Al-vahdon”
(faqat bir dona hadis rivoyat qilgan sahobalar haqidagi kitob,
bu kitobni Ibn Hajar “Fathul Boriy”ga yozgan muqaddimasi
“Hadyus Soriy”da zikr qilgan; 20) “Kitob al-mabsut”; 21) “Kitob
al-ilal”; 22) “Kitob al-favoid”, bu kitob haqida Imom Termiziy
xabar bergan; 23) “Kitob qazoyo as-sahobati vat-tobe’iyn”, bu
asar Imom Buxoriy o‘n sakkiz yoshida yozgan ilk kitob edi;
24) “Mashiyxat al-Buxoriy”.
Imom al-Buxoriy hijriy 256-yili (milodiy 870) Iyd al-Fitr
kechasi (31-avgustda) 13-kuni 62 yoshda olamdan o‘tgan.
Muhammad ibn Iyso ibn Savra ibn Muso ibn az-
Zahhok Abu Iyso as-Sulamiy az-Zariyr al-Bug‘iy at-
Termiziy
hijriy 209 (milodiy 824)-yilda tavallud topgan va
hijriy 279-yilda vafot etgan. Uning tavallud topgan yeri ko‘hna
Termiz shahridan olti farsah (1 farsax–12000 ming qadamlik
yer) narida joylashgan Bug‘ qishlog‘i bo‘lib, bugungi kunda
O‘zbekistonning Sherobod tumani hududidadir.
Muhammad at-Termiziy yoshlik chog‘idan Termiz, Samar-
qand, Marv hamda Markaziy Osiyoning boshqa shaharlarida
yashagan mashhur alloma va muhaddislarning asarlarini qunt
bilan o‘rgana boshlagan. Ilmu ma’rifatga, xususan, hadis il-
miga bo‘lgan ishtiyoq va muhabbat tufayli olim uzoq xorijiy
mamlakatlarga safarlar qilgan. U zot faqat hadis ilmi bilan
kifoyalanib qolmasdan, qiroat, bayon,
fi
qh, tarix va boshqa
ilm-fan sohalaridan ham saboqlar olib ulug‘ alloma darajasiga
yetgan.
At-Termiziy 20 yoshga yetganda Xuroson shayxlaridan
Is’hoq ibn Rohvayh Marvaziy va boshqalardan ilm o‘rgangan
bo‘lsa, 25–26 yoshlarida Iroqqa (Basraga) borib, u yerdagi
allomalardan dars olgan. Keyinchalik, olim Hijozga ketib,
|
