Işmaqdansa

Refleksli 
(aktiv)
dinləmə.
Bu zaman danıĢan və dinləyən 
arasında nitq predmetinə münasibətdə maraq yüksək oldu-
ğundan qarĢılıqlı anlaĢma yolunda, demək olar ki, heç bir 
maneə gözlənilmir. AnlaĢma üçün danıĢmaq nə dərəcədə 
zəruridirsə, dinləmə ondan da artıq əhəmiyyətlidir. Odur ki, 
refleksli dinləmə danıĢanla əks əlaqəyə yönəldilmiĢ fəaliyyət 
forması kimi baxılmalıdır. Refleksli dinləmə tərzi dinləyiciyə hər 
an danıĢanın fikirlərinə alternativ təkliflər, mülahizələr ortaya 
atmağa Ģərait yaradır. 
DanıĢanın nitqinə yalnız bunun üçün əlveriĢli məqam 
yarandıqda müdaxilə olunmalıdır. Belə olduqda məqsədin 
gerçəkləĢməsi yolunda yaranacaq maneələrdən qaçmaq 
asandır. 
Refleksli dinləməni sözlə Ģərh etmək asan, ünsiyyət zamanı 
isə realizə etmək olduqca çətindir. Bunun üçün hər kəs özündə 
vərdiĢlər kompleksinin formalaĢmasına cəhd etməlidir. Qeyd 
olunduğu kimi refleksli dinləmə aktiv dinləmədir və bu zaman 
dinləyicinin ixtiyari suallar verəcəyi qabaqcadan danıĢana bəlli 
o
lmalıdır. Daha doğrusu, danıĢan hadisələrin necə cərəyan 
edəcəyinə psixoloji cəhətdən hazır olmalıdır. DanıĢanın ali 
məqsədi odur ki, dinləyici onu istədiyi kimi, düzgün baĢa 
düĢsün. ġəksiz ki, dinləyici də öz növbəsində ona ünvanlanan 
məlumatın düzgün baĢa düĢüldüyünə əmin olmalıdır və bunu 
yoxlamalıdır. 
Müxtəlif fəaliyyət sferalarında insanları bu və ya digər 

---

54 
formada metodlar tətbiq etməklə digərləri tərəfindən öz 
iradəsinə tabe etmək mümkünsə, bunu daha yaxĢı formada dil 
vasitəsi ilə etməyə cəhd göstərilməlidir. 
Sadəcə, təcrübədə sınanmıĢ çoxsaylı metodlar mövcuddur 
və bu metodlara üz tutmaq tələb olunur. Bir vaxtlar SSRĠ adlı 
böyük bir dövlətə baĢçılıq etmiĢ N. XruĢovun BMT-nin 
tribunasını ayaqqabısının dabanı ilə döyəcləməklə auditoriyanın 
diqqətini cəlb etmək cəhdi, yəqin ki, hələ uzun müddət 
mütəxəssislərin fikir ayrılıqlarına səbəb olacaq. Mötəbər bir 
məclisdə yüksək dövlət adamının ədəbsiz davranıĢını sovet 
mətbuatı o vaxtlar böyük siyasi Ģücaət kimi dəyərləndirirdi. O, 
guya bu hərəkətiylə «... Biz istəsək kapitalist dünyasını 
ayağımızın altına salıb əzə bilərik» fikrini çatdırmaq istəyibmiĢ. 
Heç Ģübhəsiz ki, nitq mədəniyyəti və etiket prizmasında 
auditoriyaya belə münasibət, davranıĢ tərzi, xoĢ təsir oyatmır. 
Ümumiyyətlə, diplomatik danıĢıqlar sferasında bu tipli 
«gediĢlər» sırf strategiyadır. BMT-nin 2006-cı il illik payız 
sessiyasında Ġran Ġslam Respublikasının o vaxtki prezidenti 
Mahmud Əhmədinicat çıxıĢ edərkən ABġ prezidenti Corc BuĢ 
zalı tərk etmiĢdi və bunun müqabilində Ġran prezidenti də analoji 
hərəkət etmiĢdi. Təbii ki, bu məqam ABġ və Ġran dövlətlərinin 
bir-
birini diplomatik qaydada tanımaması faktı və həm də 
tərəflərin bu gün barıĢmaz mövqe nümayiĢ etdirməsi ilə izah 
olunmalıdır. 
Fransada Paris yaxınlığındakı Rambuye qəsrində Azər-
baycan və Ermənistan prezidentlərinin Dağlıq Qarabağ 
münaqiĢəsinin nizamlanmasına dair «Minsk qrupu» həmsədr-
lərinin iĢtirakı ilə keçirilən növbəti görüĢü zamanı ikincinin 
danıĢıqlardan
12
qaçması artıq tarixin yaddaĢında özünə yer 
almıĢdır.