Işmaqdansa

1. Məlum olmayan informasiyanı dəqiqləşdirmək. 
2. Mübahisəli fikirlərə münasibət bildirmək. 
3. Anlaşıqlı olmayan məqamları aydınlaşdırmaq. 
4. Ünsiyyət prosesində informasiyanı öz istəyinə uyğun
ardıcıllıqla ötürülməsinə nail olmaq. 
5. Ünsiyyət prosesində təşəbbüsü ələ almaq və tərəf
müqabilini əsas mövzudan kənarlaşmağa qoymamaq. 
6. Qarşı tərəfi fəallaşdırmaq, uzun-uzadı danışıqdan
faydalı dialoqa dəvət etmək. 
7. Nitq prosesində hər hansı səbəb üzündən baş verən
fasilələri (pauzaları) aradan götürmək və qarşı tərəfi
vəziyyətdən çıxarmaq. 
8. 
Qarşı tərəfə müsbət mənada psixoloji təsir göstərmək
və informasiyanın faydalı olduğunu çatdırmaq. 
Sual-cavab bir-
birini tamamlayan və nitq prosesində qarĢı-
lıqlı Ģəkildə bir-birini əvəzləyən amillər olduğundan ünsiyyət 
aktının iĢtirakçıları anlaĢma naminə bu amillərə hörmətlə 
yanaĢmağı özlərinə borc bilməlidirlər. Əks halda, adresat-
adresant əlaqəsinin qırılması qaçılmazdır. Məhz bu səbəbdən 
nitq (ünsiyyət) mədəniyyəti baxımından göstərilən tələblərə 
no
rma kimi baxılmalıdır. Bu normalar əslində cəmiyyətin 

---

60 
«yazılmamıĢ qanunları»dır. Onların pozulması aĢağıdakı 
hallarda tərəflər arasında xoĢagəlməz əhval yaranması ilə 
nəticələnə bilər. 
1. Ünsiyyət zamanı danışanı qabaqlamaq, axıracan
dinləmədən sual vermək. 
2.Danışanın fikirlərinə qarşı hövsələsizlik nümayiş
etdirmək. 
3. Danışana qarşı laqeydlik və diqqətsizlik. 
4. İfrat emosionallıq. 
Hər dəfə özünü ağıllı, daha çoxbilən saymaq və bunları 
tərəf müqabilinə tuĢlanan suallarla təsdiqləməyə cəhd etmək 
sonucda neqativ reaksiya yarada bilər. Yadda saxlamaq 
lazımdır ki, sual vermək taktikası cavab vermək taktikasını 
formalaĢdırır. Bəzən ünsiyyətdə olan tərəflər arasında suallara 
yer qalmır. Sual verməməyin özü də bir taktikadır. Bunun 
nəticəsidir ki, sual verilmədikdə danıĢan özü də narahatçılıq 
hissi keçirir, fikirlərinin qarĢı tərəfə tam aydınlığı ilə çatıb-
çatmadığına Ģübhə yaranır. MüĢahidələr təsdiqləyir ki, sual 
verilməməsi daha çox status vəziyyəti, məqam, vaxt və s. 
faktorlarla bağlıdır. 
Sualların növlərinə gəlincə, bu məsələyə bir neçə səpkidə 
yanaĢmaq olar. Qeyd olunmalıdır ki, elmi ədəbiyyatda sualların 
çeĢidlənməsində müxtəliflik mövcuddur. Misal üçün, bizim 
«