Işmaqdansa

əktublar 
Biz fakt
ın nə dərəcədə inandırıcı olduğunu Ģübhə
alt
ına almadan bu tarixin daha qədim olmasını da inkar etmirik. 
Yadda
Ģ üçün bildirək ilk dovlətlərarası müqavilənin imzalan-
mas
ı eramızdan əvvəl 1276-cı ilə təsadüf edirsə, onda məktub-
lar
ın da sorağını dərində axtarmaq daha məntiqlidir.
16
Q
ədim dövrlərdən dövlət baĢçıları müharibə və ya sülh 
elan
ı və ya təklifləri üçün öz carçıları ilə möhürlənmiĢ məktub- 
lar g
öndərmiĢlər. Bunlardan biri də Səfəvi Ģahı tərəfindən Türk
sultan
ı Sultan Süleymana göndərilən məktubdur. XVI əsrdə ya-
z
ılmıĢ,10 metr uzunluğu,7 metr eni olan bu məktub dünyada ən
b
öyük məktub hesab edilir. Məktub perqament (aĢılanmıĢ hey- 
van d
ərisi) üzərində yazılmıĢdır. Hazırda Ankara Milli Muzeyində 
(Ankara Etnoqrafiya Muzesi) saxlan
ılır.
17
M
əktubların hazırlanmasını adi bir proses kimi təsəvvur
ets
ək də, bilavasitə iĢin içində olan hər kəs bu fikirlə razı-
la
Ģmaz.Ən azı ona görə ki, hər bir məktub ciddi hazırlıq tələb 
edir. Bu m
ərhələdə məkbun müəllifi aĢağıdakı ardıcıllıqla
h
ərəkət etməlidir. 
16
Diplomatik m
ənbələrdə ilk muqavilənin eramızdan əvvəl 
1276-c
ı ildə Misir fironu II Ramzesslə Xett çarı III XattuĢil
aras
ında imzalandığı göstərilir.Bu sənəd öz strukturuna
g
örə indiki muqavilələrə yaxın olub. 
17
525-ci q
əzet.- 2019.- 3 may.- S.16. 
ĠĢgüzar yazıĢmaların ən popul- 
yar s
ənəd növü olan məktublar 
qar
Ģılıqlı münasibətlərin bütün as-
pektl
ərini əhatə edir.Məhz buna 
g
örə də iĢləklik tezliyi yüksək olan 
s
ənədlər sırasında yer alır.Mənbə-
l
ərdə məktublaĢmanın 150 il bun-
dan 
əvvəl həyata vəsiqə aldığı 
g
östərilir. 

---

91 
1.Yaz
ılacaq məktubun növünü(xahiĢ, təklif, etiraz və s.) müəy-
y
ənləĢdirmək; 
2.Yaz
ılan məktuba cavab tələb olunurmu?(misal üçün narazılıq 
m
əktubu). 
3 M
əktubun məzmununun qarĢı tərəfə tam aydin olmasına
əminlik məqsədi ilə dilin imkanlarından maksimum dərəcədə
bacar
ıdla istifadə. 
4.M
əktubun vaxtında poçt rabitəsi ilə unvana catması mümkün 
deyils
ə digər vdsitələrdən(faks,internet və s.) isti-fadə etmək.
5.M
əktubun dili və müraciət formüllarının yerli-yerində olması. 
6.M
ətndə yersiz peĢə terminlərinin və alınma sözlərdən mümkün
h
əddə az istifadə etmək. 
7.M
əktubun müəssisənin blankında yazılması.Blank, bir növ, 
t
əĢkilatın vizit vərəqidir.
ÇalıĢmaq lazımdır ki, məktub biraspektli olsun, yəni bir
problem
ə həsr olunsun.Çoxaspektli məktublar müvafiq qay-
dada abzaslara atr
ılmalıdır.Hətta belə olduqda da abzasların
y
ığcamlığına fikir verilməlidir.Adətən məktubun birinci və sonun-
cu abzas
ına daha artıq diqqət ayrıldığını nəzərdə tutsaq
,bunlar
ın dord sətrdən artıq olmamasına çalıĢmalıyıq.Digər
abzaslar is
ə səkkiz sətr olsa yaxĢıdır.
Ən yaxĢı məktub rahat oxunan,informativlik baxımından 
bitkin, qar
Ģılıqlı sual–cavab üçün ehtiyac yeri olmayan, məzmun- 
ca q
ısa olan məktubdur.Təəsüf ki, həmiĢə belə olmur. Bəzən
t
ərtibatçı yüksək peĢəkarlığını çoxsaylı peĢə terminlərinin və 
m
ürəkkəb cumlələrin dövriyyəyə daxil olunmasında görür. QarĢi
t
ərəfə isə informasiyanin dolğun olmasi daha vacibdir. 
ĠĢgüzar məktubların dili Ģəxsi məktubların dilindən xeyli 
d
ərəcədə fərqlidir və bu fərq ilk növbədə onunla izah olunur 
ki, t
ərəflər hüduqi münasibətlərdə olurlar və bu əsasda məsu-
liyy
ətlərini ortaya qoyurlar.Tərəf müqabilini inandırmaq, fəaliy-
y
ətə təhrik etmək, problemə diqqətini çəkmək adresantın
əsas məqsədi olmalıdır. Ġnformasiyanın etibarlı olması onun
geçək prosesləri və hadisələrin obyektiv Ģərh olunmasından
asılıdır.Bunun üçün təribatçı daim soz axtarıĢında olur