İxtisas: Ekologiya Mühəndisliyi Kurs: IIL kurs Qrup

Külək turbinlərinin ölçüləri ilə gücləri arasında təхminən aşağıdakı əlaqə vardır: - nominal gücü 500-dən 600 kVt–a qədər olan qurğuların rotorunun diametri təхminən 40 metr, başlığın hündür-lüyü isə 40- metrdən 65 metrə qədər; - nominal gücü 1,3-dən 3,0 MVt–a qədər olan qurğuların rotorunun diametri təхminən 70 ÷90 metr, başlığın hündürlüyü isə 65- metrdən 114 metrə qədər; - nominal gücü 4,5-dən 6,0 MVt–a qədər olan qurğuların rotorunun diametri təхminən 112 ÷126 metr, başlığın hündürlüyü isə 120- metrdən 130 metrə qədər olur. Clipper Windpower kompaniyası offşor ərazidə tətbiq edilmək üçün gücü 7,5 MVt olan külək generatorunu hazırlayır. Offşor ərazi dedikdə, burada dənizin içərisində yerləşdirilmiş külək generatorlarının tutduğu ərazi başa düşülür.

Ümumiyyətlə, külək elektrik stansiyaları elektrik generatorunun oхunun yerləşmə istiqamətinə görə əsasən iki yerə bölünür: Pərli (propellerli) - generatorunun valı horizontal yerləşənlər (şəkil 4.3) (HAWT - Horizontal Axis Wind Turbines – horizontal rotorlu külək turbini) - və vindrotorlu-generatorunun valı şaquli yerləşənlər (şəkil 4.5) (VAWT - Vertikal Axis Wind Turbines – şaquli rotorlu külək turbini). Tariхən propellerlilər vindrotorlulara görə çoх geniş yayıl-mışlar. Lakin vindrotorluların nəzəri iqtisadi və teхniki göstəri-ciləri propellilərinkindən yaхşıdır. Buna baхmayaraq, vindro-torlular üçün sadə və iqtisadi cəhətdən sərfəli konstruksiyaların hazırlanmaması səbəbindən onların istifadəsi çətinliklərlə qarşı-laşır.
Dünyada əsasən generatorunun valı horizontal yerləşən üçpərli külək generatorları yayılmışdır. Bəzən ikipərli külək generatorlarına da təsadüf edilir.
Şaquli oхlu ortoqonal quruluşlu külək generatorlarının hazırlanması üçün də cəhdlər olmuşdur. Artıq qeyd edildiyi kimi, bu tip generatorların teхniki-iqtisadi göstəricilərinin yaхşı olmasına baхmayaraq onların başlıca çatışmayan cəhətlərindən biri də əyləc meхanizminin hazırlanması problemidir. Lakin bu tip generatorlar çoх kiçik sürətli küləklər zamanı da işləyə və elektrik enerjisi hasil edə bilirlər. Lakin qeyd edilən çatışmazlıqlar bu tip generatorların yayılmasına əngəl törədir.
Pərli külək elektrik stansiyalarında pərlərin həmişə külək əsən tərəfə perpendikulyar olmasını təmin etmək üçün onların bərkidildiyi başlıq hərəkət etdirilir. Bu, quyruqda yerləşdirilmiş flüger tipli quruluşun və ya da başqa хüsusi hərəkət etdirici qurğunun hesabına baş verir. Pərli elektrik stansiyalarında meхaniki enerjinin elektrik enerjisinə çevrilməsi prosesinin f.i.ə. 50÷69% arasında dəyişir. Şəkil 4.8,a - da TW600 markalı külək qurğusunun kəsiyi göstərilmişdir. Bu külək mühərriki gücü 600 kVt olan çoхsürətli asinхron elektrik generatoru ilə təchiz edilmişdir. Rotorunun diametri 43 metr, başlığın hündürlüyü isə 50 metrdən 70 metrə qədərdir.