Ta’limning usuliyatlariga qo‘yilgan umumiy talablar.har qanday konkretholatda u yoki bu usuliyatni maqsadga muvofiqholda qo‘llash qator talablarga rioya qilishni taqazo etadi:
1. Usuliyat albatta ilmiy asoslangan bo‘lishligi (oliy nerv faoliyati) muvofiqligi.
2. Qo‘yilgan vazifaga o‘qitishning usuliyatini muvofiq-ligi.
Vazifalarning oldindan aniq belgilanmasligi taolim usuliyatlarini to‘g‘ri tanlash imkonini bermaydi. Misol, darsda “kozyol”dan oyoqlarni kerib tayanib sakrashni o‘rgatish (o‘qitish) vazifasi qo‘yilgan bo‘lsa, usuliyatni tanlash mumkin bo‘lmay qoladi (bo‘laklarga ajratish bilan vaharakatni to‘la bajarish bilan o‘qitish metodlariga tayanish mumkin xolos). Nisbatan aniq vazifa, masalan, “kozyol”dan oyoqlarni kerib sakrashda qo‘llar bilan “depsinish”ni o‘rgatish qo‘yilsa, mashqni bo‘lak-larga ajratish bilan o‘rgatish usutiyatini qo‘llashga imkoniyat paydo bo‘ladi.
3. Ta’lim usuliyatini o‘qitish jarayonida tarbiyalash xarakterini shakllantirishi.har bir tanlangan usuliyat aynan shuharakat faoliyatini o‘qitishning faqat effektini taomin-lash nuqtai nazaridangina baholanmay, tarbiya vazifalari pozitsiyasi talabiga qarabham baholanishi zarur.
4. Usuliyatlarning qo‘llanishi taolim tizimidagi barcha prinsiplarning muvofiqligi va amalda qo‘llanilishiga tayani-shiga lozimligi. Usuliyatni alohida olingan pritsip bilan aloqasini bir tomonlama izohlash va uni tushuntirishga yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi. Masalan: agar o‘qituvchi ko‘rsatish usuliyatini qo‘llagan bo‘lsa, uni ko‘rgazmalilik prinsipiga to‘la rioya qilayotir degan xulosamiz noto‘g‘ri bo‘ladi. Maolumki, bu prinsip qator usuliyatlar tizimi orqali qo‘llaniladi.
5. O‘quv materialining xususiyatlarining muvofiqligi. O‘qitish metodlari maolum darajada bo‘lsada jismoniy mashq-larni turlariga bog‘liq bo‘lib, ayrimhollarda faqat so‘z bilan ifodalashning o‘zi kifoya qilsa, nisbatan qiyin vazifalarnihal qilishda esa ko‘rsatish usuliyatiniham qo‘llab turishga to‘g‘ri keladi. Uynaladigan mashqlar, gimnastika, sport va turizm tarzidagi mashqlarni o‘qitish o‘zining xususiy usuliyatlariga ega emas. Jismoniy tarbiya usuliyatlari jismoniy mashqlarning barcha turlari uchun bir xildir. SHu bilan birga bu turlarninghar qaysisi qandaydir darajada bo‘lsada, bir xil usuliyatning usullardan foydalanishga yo‘naltirilgan bo‘lib boshqalaridan nisbatan ozroq foydalaniladi. Bunday qaramlilik qanchalar kam bo‘lsa o‘qitish natijasi shuncha yaxshi bo‘ladi.
Dostları ilə paylaş: |
