qariladi. Ularning asosida birinchi tartibda shartli reflekslar
tashkil bo'lishi yotishi mumkin.
Harakat malakasini shakllantirish
jarayoni shartli ravishda
uchta li/iologik bosqichga b o iin ad i. (H arakat faoliyatlarning
bcvosita qaytalanishi bilan bog‘liq b o ‘lgan fiziologik bosqichlar
listicla so'z ketyapti.) D em ak, bu
yerda harakat faoliyatlar
oldingi amaliy bajarilishining motivatsiyasi (sabablari) Ko‘rib
cliiqilmaydi.
1- bosqich markaziy nerv sistemasida q o ‘zg‘atish jarayo-
nining keng irradiatsiyasida shartli reflekslar aloqalarining
kelishi bilan xarakterlanadi.
2- b o sq ich to r m o z ja ra y o n in in g
rivojlanishi, o rtiq c h a
q o ‘zg ‘alish irradiatsiyasining ch eklanishi bilan farq qiladi.
O rtiq c h a h arak a tlarn i y o ‘qotib, harak at faoliyatlarni biroz
t o ‘g ‘ri bajarish bunga taalluqli.
3- bosqich dinamik stereotip harakatning
vujudga kelishini
ta ’minlash, to ‘g‘ri shartlashgan, takomillashgan harakat fao
liyatlarni bajarish bilan xarakterlanadi.
D inam ik stereotip bir xil (standart) faoliyatlarda asosiy
fiziologik harakat sistemasidan iborat (masalan, y o ‘lak b o ‘ylab
yugurish), uning harakatini tashkil etuvchi
izchillik stereotipik
q ay talan ad i. A m m o , d in a m ik stereo tip o rg an iz m m u h itg a
moslanishining yagona formasi hisoblanadi (I. P. Pavlov).
H a r a k a t m a lak asi s h a k lla n is h in in g
fizio lo gik fazasini
harakat faoliyatlariga o ‘rgatish etapi bilan aralashtirib b o ‘l-
maydi. ( 0 ‘rgatish strukturasiga qaralsin.) Fiziologik bosqich
bu — organizmga harakat faoliyatlarining t a ’siri asosida kela-
digan biologik jarayondir.
0 ‘rgatish
bosqichlari, etaplari bu — o ‘qituvchi va o ‘quv-
chilarning oxirgi harakat faoliyatlarni o ‘rganishidagi o'zaro mu-
n osabatining pedagogik ja ray o n idir. Biologik q o nu n iy a tlarn i
bilish orqali m alaka shakllanishini yengillashtiradigan, tez-
latadigan o ‘rgatish metodi va manbalarini tanlab olish m u m
kin.
Fiziologik harakat malakasining
uchta komponentini shartli
ravishda ajratish qabul qilingan: afferentli, markaziy (program-
malashtiradigan) va afferentli.
Dostları ilə paylaş: