qoladi) afferent sintez murakkablashadi. Afferent sintezda qayla
aloqa katta ahamiyatga ega. Harakatlarni
sekin bajarishda qayta
aloqa m a ’lum h a r a k a tn i yoki u n in g b o s q ic h in i tu z a tis h
imkonini beradi. Tez amalga oshiriladigan qayta harakatlarda
(masalan, yugurishda) tuzatish kiritish jud a murakkab,
bunga
asosiy sabab vaqtning tanqisligidir. Nihoyat, qisqa vaqtli bir
aktli harakatlar, masalan, disk — lappakni uloqtirish qayta
bajarilganda tuzatish kiritilishi mumkin.
Markaziy kom ponent malaka axborotlar
ishlashini va baja-
riladigan harakatni programmalashtiradi. Bajaruvchi tez qarorga
k elm o qch i b o 'lg a n d a , bu ja ra y o n n i am alg a oshirish vaqt
tanqisligi bilan bog‘liq.
Afferentli k o m p o n e n t p ro g ram m ala sh tirilg an h a ra k a t-
larning bajarilishini t a ’minlaydi.
Bajarish natijasi, organizm
funksional im koniyatining mavjudligi ishlab chiqilgan pro-
grammaga bog‘liq. Agar q o ‘zg‘alish darajasi shartli ostona che-
garasidan
ortib ketsa, bu holda malakani qayta tiklash sam ara
dorligi tezda pastlab ketadi. Bunga asosiy sabab program m a
lashtirilgan harakat, amaliy bajarilayotgan harakat bilan keli-
shilmasa, o ‘quvchida toliqish tez yuz beradi. Shuning uchun
texnik jih
atdan
yaxshi tayyorlangan futbolchi bo'sh b o ‘lgan
darvozaga 3—5 m dan t o ‘pni kirita olmaydi, basketbolchi
jarim a tashlashni bajara olmaydi.
Malakaning barqarorligi va nafisligi.
H arak at
malakasi
vujudga kelgandan so ‘ng, uning rivojlanishi tugallanm aydi.
Agar maqsadga muvofiq, qaytalanish davom etsa, bu holda
malakaning keyingi takomillashuvi davom etadi.
A m m o davom
etayotgan m alakan in g barqarorligi va m alakaning bukiluv-
chanligi, o ‘zgarayotgan sharoitga ko'nikish qobiliyati o'rtasida
qarama-qarshiliklar kuzatiladi. H ar xil sharoitda katta turg‘un-
likka ega b o ‘lgan harakat malakasi hayotiy oqlangan hisob
lanadi. I. P. Pavlov to m onidan harakatda fiziologik sistemalilik
asosiy dinam ik stereotip deb ko‘rsatilgan. Pedagogik jarayonda
bu q ara m a -q a rs h ilik la r o d diy o 'rg an ilay o lg an
harakat fao-
liyatlarn in g variativlik b ilan qaytalashi eng qulay, o ‘zaro
m unosabat orqali amalga oshiriladi.
Dostları ilə paylaş: