Jismoniy tarbiya nazariyasi va

Ishlab chiqarish gimnastikasi. 
Bu gimnastikaning vazifasi 
ishlab chiqarish bilan band bo‘lgan mehnatkashlarning salo- 
matligini yaxshilash hamda ish jarayonida vaqtincha pasayib 
ketgan ish qobiliyatini tiklash maqsadida qo ‘Ilani!adi (fabri- 
kalarda, korxonalarda ishgacha, ish jarayonining o ‘rtalarida 
o ‘tkaziladi).
Davolash gimnastikasi. 
U ning vazifasi, ja ro h a t olgan 
kishilarning soglomlashuvini tezlashtirish, ish qobiliyatini tik- 
lashdan iborat (kasalxonalarda, davolash profilaktoriyalarida, 
dam olish uylarida qo'llaniladi).
Yordamchi sport gim nastikasi. 
Bu g im n a stik a bilan 
sportchi qaysi sport turi bilan shug‘ullanishidan qat’i nazar, 
tanlab olgan sport turi bo'yicha o ‘z mahoratini oshirish maq­
sadida shug‘ullanadi.
46

---

Sport. 
Bu — k o ‘p yillik jarayon b o ‘lib, m urakkab jis 
moniy va maxsus mashqlarni bajara borib, musobaqa davrida 
erishilgan yutuqlarning yuqori darajasidan iborat.
Sport tashkil etilishi b o ‘yicha uch turga b o ‘linadi: 1) asosiy 
sport. Bunda sportchilarning harakat faoliyatining natijalari 
an iq lan ad i (yengil atletika, gim n astik a, suzish, o g ‘ir atle- 
tika, sport o ‘yinlari, kurashning xilma-xil turi va boshqalar);
2) tashqi kuch bilan bog‘liq b o ‘lgan sport: kuch va m otor 
orqali bajariladigan sport turlari (avtomobil, velosiped, m otot- 
sikl, yelkanli qayiq va boshqalar); 3) qo 'n d o q li sport turi: 
bunga kam o n d an o ‘q otish b o ‘yicha o ‘tkaziladigan m usoba­
qalar kiradi.
Turizm. 
Bu jism oniy tarbiya maqsadida tabiat bilan tanitish 
va jismoniy tayyorgarlikni aniqlash maqsadida tashkil qilina- 
digan dam olish h am d a sayohatlardir.
Turizm ning o ‘ziga xos maqsad va vazifalari bor, bu orqali 
o dam larn i d am oldiram iz, jism oniy, aqliy, axloqiy, estetik 
tarbiyalaymiz va politexnik t a ’lim beramiz. Turistlar joylarni 
aniqlay bilishi, ovqat pishira bilishi h am d a foydali hayvon, 
qushlarni va foydali qazilmalarni ajrata bilishlari kerak. Turizm ­
ning sp ortd an asosiy farqi, uning m urakkab y o ‘l harak at- 
laridan iboratligidir.