K arim a q osim ova

borish xatoning oldini olishga qaratilgan mashqlar tuzishga imkon
yaratadi. S o'z birikmasi ustida ishlash grammatik, im loviy va boshqa
mashqlarni to'g'ri bajarishga xizmat qiladi. Shuning uchun so 'z birik­
masi ustida o'rni bilan maqsadga muvofiq ishlab borish orqali gap va
bog'lanishli nutq tuzishga oid nutqiy mashqlarga o'tish lozim .
»
Gap ustida ishlash
Gap ustida ishlash o'quvchilam ing nutqini o'stirishda muhim
ahamiyatga ega. G ap ustida ishlashning asosiy vazifasi o'quvchilarni
sintaktik jihatdan to ‘g ‘ri va aniq gap tuzib, tugallangan fikr bildirish-
ga o'rgatish hisoblanadi. Gap (grammatik jihatdan o'zaro bog'lan-
gan, tugallangan m azm un va tugallangan intonatsiyaga ega bo'lgan)
nutq birligi bo'lib, aloqa maqsadiga xizm at qiladi. B oshlang'ich sin f
o'quvchilari uchun m uhim i, birinchidan, gap nutq birligi ekanligidir.
Shunday ekan, nutqqa oid mashqlarga qo'yilgan talablar gap ustida
ishlash mashqlariga ham taalluqlidir; ikkinchidan, gap — grammatik
tom ondan to'g'ri tuzilgan birlik, shunday ekan, gap ustida ishlash
grammatika bilan chambarchas bog'liq bo'lib, bu jarayonda gap
qurilishi, gapda so'zlam in g bog'lanishi va gapning turlari ustida ishlash
juda muhimdir; uchinchidan, gap nutq va til birligi b o ‘lib, tugallangan
m azm unni bildiradi. Binobarin, gapning m azm uniy asosi, m azm un
ottenkalari ustida ishlash va ularning gap tuzilishiga bog'liqligi ustida

---

ishlash ham zarur; to'rtinchidan, gapning intonatsiyasi katta aha-
miyatga ega, shuning uchun intonatsiya ustida ishlash, intonatsiyaning
inazm un bilan bog'liqligini tushuntirish kerak.
B oshlang'ich sinflar dasturining „G ram m atika, im lo va nutq