|
K. J. Matkarimov b. J. Mahmudov a. A. Norqulov avtomobillarda ishlatiladigan ashyolarSuyultirilgan gazda ishlaydigan avtomobilишлатиладиган газлардаги зарарли моддаларSuyultirilgan gazda ishlaydigan avtomobil
dvigatelining ta’minlash tizimi sxemasi:
1 –
karburator;
2 –
salt ishlash gaz nayi;
3 –
gaz aralashtirgich;
4
–
bug‘lantirgichdan suvni chiqarib yuboradigan shlang;
5
– suv kelti-
radigan shlang;
6
– bug‘latkich;
7
– dvigatelning kiritish kollektorini
reduktor bilan birlashtiruvchi nay;
8 –
benzin baki;
9 –
reduktor bilan
gaz aralashtirgichni birlashtiruvchi past bosimli gaz nayi;
10 –
dozalov-
chi ekonomayzer tuzilmasi;
11
– gaz reduktori;
12
– gaz filtri;
13
– gaz
reduktorining monometri;
14 –
ballon monometri;
15
– magistral ventil;
16
– suyultirilgan gaz balloni.
4. 3.
Siqilgan gaz
Siqilgan gaz suyultirilgan gazdan farqli ravishda normal harorat
va istalgan yuqori bosimda o‘zining gazsimon holatini saqlab qola-
93
di. Gaz faqat o‘ta sovitilganidan keyingina (–62°C dan past) suyuq-
likka aylanadi. Avtomobillarda yonilg‘i sifatida 20 MPa gacha siqil-
gan tabiiy gazdan foydalaniladi. Tabiiy gaz gaz konlaridan olinadi.
Uning asosiy komponenti – metan. Siqilgan gaz yonganida, katta
massa birligida – 49800 kJ/kg issiqlik ajralib chiqadi, biroq zichligi
juda kam (0°C va atmosfera bosimida 0,0007 g/sm
3
) bo‘lganligidan
hattoki 20 MPa gacha siqilgan tabiiy gaz yonganida hajmiy issiqli-
gi 7000 kJ/m
3
dan oshmaydi, ya’ni suyultirilgan gazning hajmiy
issiqligidan kamida 3 barobar kam. Yonganida chiqadigan hajmiy
issiqlik miqdorining kam bo‘lishi avtomobilda hattoki yuqori bo-
simda ham yetarli miqdorda gaz saqlanishiga imkon bermaydi. Shu
sababli siqilgan tabiiy gaz bilan ishlaydigan gaz ballonli avtomo-
billarda zaxira yo‘l benzin yoki suyultirilgan gaz bilan ishlaydigan
avtomobillarga nisbatan ikki barobar kichik. Metanning tadqiqot
yo‘li bilan aniqlangan oktan soni 110 atrofida. Siqilgan tabiiy gaz
-
ning zaxira miqdori ko‘p va u arzon bo‘lganligidan benzin o‘rniga
bu gazdan foydalanish maqsadga muvofiqdir (ayniqsa, shahar ichi
-
da va shahar atrofiga qaytnaydigan transportlarda).
Dostları ilə paylaş: |
|
|