Kafedra : aqrar menecment V

Satış  imkanlarının  təhlili
  –  faktiki  satış  göstəricilərinin  uyğun  plan 
göstəriciləri ilə müqaisə edilməsi, ölçülməsi və qiymətləndirilməsidir.  
 
Satıcı  (məhsulgöndərən)
  –  alqı-satqı,  məhsulgöndərmə  müqaviləsi  və  ya 
bağlama üzrə məhsul satan müəssisəyə, vətəndaşa deyilir.  
 
Satış  üzrə  agent
  –  firmanın  məhsulunu  satmağa  müvəkkil  edilmiş 
topdansatışcı  şəxsdir.  Satış  üzrə  agentin  düzgün  seçilməsinin  müəssisə  (firma, 
şirkət, təşkil və s.) üçün çox böyük əhəmiyyəti vardır. Onun işi məhsulun satışı ilə 
əlaqədar  olan  bütün  çatışmamazlıqları  aşkar  edib,  aradan  qaldırmaqla  bitmir. 
downloaded from KitabYurdu.org

---

 
52 
Burada  ən  qorxulu  hal  satış  müqavilələrinin  pozulmasıdır.  Odur  ki,  satış 
müqavilələrini bağlayarkən tələm-tələsikliyə  yol verilməməlidir. Hər şey diqqətlə 
ölçülüb  biçilməlidir.  Yəni  yüz  dəfə  ölç,  bir  dəfə  biç  prinsipinə  ciddi  əməl 
edilməlidir. Beləliklə, bütün amillər və ehtimal olunan halların hamısı tam nəzərə 
alınmalıdır.  Satış  müqavilələrinin  pozulması  müəssisənin  nüfuzuna  digər  zərbə 
vura  bilər  və  bu  aşağıda  xoşa  gəlməyən  hallara  səbəb  olur.  Ticarət  sahəsində 
düşmənçilik  yaranar;  digər  bazarlarda  vasitəçilərin  müəssisəyə  qarşı  inamsızlıq 
hissi güclənir; müəssisəyə dövlətin münasibəti pisləşər; bəzi hallarda müəssisə çox 
iri  məbləğdə  cərmə  ödəməyə  məcbur  olur.  Odur  ki,  agenti  seçərkən  müəssisə 
rəhbərliyi  çox  ehtiyatlı  olmalıdır.  Mütəxəssislərin  fikirincə,  bu  zaman  o,  aşağıda 
meyarlara ciddi fikir verməlidir: topdan satışçının məşğul olduğu məhsul çeşidləri 
ilə müəssisənin məhsul çeşidləri uyğun gələrmi?  
 
Topdansatış  agentini  seçərkən  diqqət  yetirilməsi  əsas  cəhətlərdən  biridə 
ondan  ibarətdir  ki,  o,  müəssisənin  istehsal  etdiyi  həmin  növ  məhsula  rəqabətdə 
olan məhsullar satmasın. Aydındır ki, bu zaman agent rəqabətdə olan məhsulların 
hər ikisinin satışına eyni dərəcədə can ata bilməz. Müəssisə ilə satış üzrə agentin 
münasibətləri onlar arasında bağlanan müqavilə şərtlərində öz əksini tapır. Həmin 
müqavilə  şərtlərində  satış  zamanı  baş  verə  biləcək  ziyan,  müqavilə  öhtəliklərini 
yerinə  yetirərkən  tərəflərin  hüquq  və  vəzifələri,  eləcədə  mükafatlandırılma 
qaydaları və s. əks edilir.  
 
Xarici  ölkələrin  marketinq  təcrübəsinə  görə  satış  üzrə  agentlər  seçilərkən 
müqavilə  müddəti  konkret  göstərilməlidir.  Çünki  satış  zamanı,  agent  özünü 
doğrultmadıqda, müəssisə onunla üzülüşmək imkanına malik olmalıdır. Satış üzrə 
agent  marketinq  nəzəriyyəsini  və  təcrübəsini  yaxşı  bilməli,  geniş  ticarət  və 
təsərrüfat əlaqələrinə malik olmalı, konkret məhsulun satışını həyata keçirməli və 
s. bu kimi xüsusiyyətlərə malik olmalıdır.  
 
Satış
 – müəssisələrdə istehsal olunan məhsulların (müxtəlif növ maşınların, 
avadanlıqların,  materialların,  yanacağın  və  s.)  öz  istehlakçılarına  çatdırılması 
prosesidir.  
downloaded from KitabYurdu.org

---

 
53