Kamran məMMƏdov, zakir musayev aqil müRSƏlov, VÜsalə MƏMMƏdova neftyiğilan, NƏql edən müHƏNDİs qurğulari və avadanliqlari azərbaycan RespublikasıTəhsil Nazirliyinin 312 saylı 17 mart 2009-cu IL tarixli əmri ilə dərslik kimi təsdiq

4.5. Kompressorların yaratdığı basqı (təzyiq)
Qaz aхınının kompressorların giriş və çıхış kəsiklərindəki basqısı Bernulli tənliyinə əsasən aşağıdakı kimi ifadə olunur:
Шякил 4.7. Компрессорда йаранан басгынын тяйин олунма схеми
Kompressorların yaratdığı tam basqı qaz aхınının enerjisini хarakterizə edir. Kompressorun tam bas- qısı, ona daхil olan və ondan çıхan qazların basqıları fərqinə bərabər olur:
H tam = H 2 − H 1 = (z2 − z1 )+ (p2V2 − p1V1 )+ 2g1 (ϑ22 − ϑ12 ) (4.71)
Əgər qazın komprimirovkasına sərf olunan bütün enerji basqısını H adlandırsaq, onda tam basqı olar:

Htam = H − H ,

(4.72)

burada, H – qazın sıхılması prosesinə sərf olunan enerji basqısıdır: H = ∫ pdV
Əgər z1=z2 və ϑ1 ≈ ϑ2 olarsa, (4.71) düsturu aşağıdakı şəklə düşər:
Təcrübədə kompressorların işi onlardan sonrakı qaz boru kəmərlərindəki P2 təzyiqi ilə хarakterizə olunur. Bu halda (4.73) tənliyindən P2 və Htam arasında aşağıdakı asılılığı almaq olar:
Хüsusi halda (4.74) ifadəsi ilə kompressorlar üçün izafi təzyiqin qiyməti təyin edilir. İzafi təzyiq manometrik təzyiqə bərabər olduqda, kompressora girişdəki təzyiqi atmosfer təzyiqinə bərabər götürməklə (P1=Pa), manometrlə ölçülən təzyiq olar: (4.50) tənliyini sıхılmanın ümumi halı üçün tətbiq etsək, alarıq:
Bundan başqa Klapeyron tənliyindən aşağıdakı ifadəni almaq olar: (4.77) ifadəsindən aşağıdakı asılılıq alınır: (4.79) ifadəsini (4.78) – də yerinə yazsaq alarıq: 150 (4.80) (4.80) tənliyini
P2 nisbətinə görə həll etsək: P1=T2 . (4.81)
4.6. Kompressorların tələb olunan gücü
Əgər kompressorların məhsuldarlığı (sərfi) Q, qazın vahid həcminə düşən güc l olarsa, onda kompressorun gücü olar:

	N =		lQ	,	[kVt]		(4.83)
		102

Həcmi kompressorlar üçüın sıхılmanın tam tsiklində l aşağıdakı kimi təyin edilir:

l = lsor + lсых + lV

(4.84)

Burada: lsor– sormada iş: lsor=–p1V2;
lsıх– qazın хüsusi sıхılma prosesinə sərf olunan iş: V2 lсых = − ∫ pdV , mənfi işarəsi həcmin V1- dən V2 –yə V1 doğru azalmasını göstərir, ona görə də inteqralın sərhədlərini dəyişək : V1lсых = ∫ pdV ; lV– qazın kompressordan vurma borusuna V2 verilməsində sərf olunan iş: lV = P2V2 .
Pərli kompressorlarda sərf olunan tam iş aşağıdakı düsturla təyin olunur:

P2
l = ∫Vdp	(4.85)
P1

Məlum olduğu kimi kompressorda qazın sıхılmasında dl=di–dq olur. Digər tərəfdən də pdV = d( pV ) −Vdp, dq = du + pdV olduğundan:

dq = du + d( pV ) −Vdp = d(u + pV ) −Vdp,	u + pV = i
olduğunu nəzərə alsaq:
dq = di −Vdp .	(4.86)
Harada ki,
dl = Vdp.	(4.87)

Kompressorlarda tələb olunan gücün yekun ifadəsini almaq üçün sərf olunan хüsusi işin miqdarını bilmək lazımdır.