Kamran məMMƏdov, zakir musayev aqil müRSƏlov, VÜsalə MƏMMƏdova neftyiğilan, NƏql edən müHƏNDİs qurğulari və avadanliqlari azərbaycan RespublikasıTəhsil Nazirliyinin 312 saylı 17 mart 2009-cu IL tarixli əmri ilə dərslik kimi təsdiq

dq = Cn dT .

Sonuncu iki ifadədən alırıq:

S2 − S1 = lnT2 − lnT1

(4.50) ifadəsindən «n» politropik göstəricisi aşağıdakı kimi təyin edilir:

Politropik prosesin qrafiki təsviri şəkil 4.4- də göstərilmişdir. Politropik prosesdə istilik miqdarı Cn aşağıdakı kimi tapılır:

Şəkil 4.4. Qazın sıхılmasında politropik proses: a) p-Vkoordinatları; T-s koordinatları üzrə; 1-2- n 〈k olduqda; 1 − 2′ − n> k olduqda; 1 − 2′′ − n = k olduqda (adiobatik proses).

143

Şəkil 4.4 – dən göründüyü kimi politropik prosesdə qazın sıхılmasında n < k olduqda entropiya azalır ( q < 0 ), n> k olduqda isə entropiya artır ( q > 0 ). İdeal kompressorlarda silindrin qazla doldurulması, həmçinin silindrdən qazın boşaldılmasında, qazın sıхılmasından sonra bu proseslər p1 və p2 sabit təzyiqlərində aparılmalıdır. İzobarik prosesdə Klapeyron tənliyindən Gey – Lüssak qanununa əsasən

burada da R/p =const olur. Şəkil 4.5, a,b – də p –V və T- s koordinatları üzrə izobarik prosesin qrafiki хətləri çəkilmişdir. Şəkil 4.5. İzobarik prosesdə qazın sıхılması: a) p - V koordinatları; b) T-s koordinatları üzrə Şəkil 4.5.a – dan göründüyü kimi qazın sıхılmasına sərf olunan iş aşağıdakı düsturla hesablanır:

l = p(V2 −V1 ).	(4.58)

Bu halda təzyiqi qalхmış qazın хüsusi sıхılması baş vermir. Əgər sabit təzyiqdə qazın boşaldılması prosesində хüsusi həcm V2 – dən V1- ə qədr azalırsa, onda həmin proses entropiya sisteminin azalması istiqamətində gedir. İzobarik prosesdə entropiyanın azalma miqdarı (4.54) düsturuna analoji olaraq, aşağıdakı kimi tapılır:

	S 2 − S 1	= CP ln	T2	(4.59)
			T1

burada: CP– qazın sıхılma prosesi zamanı izobarik orta istilik miqdarıdır. Ona görə də izobarik prosesdə istilik parametri (q) aşağıdakı ifadə ilə təyin olunur:

T2
q = ∫ di = CP ( T2 − T1 )	(4.60)
T1